Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పుగ్గలపఞ్ఞత్తిపాళి • Puggalapaññattipāḷi |
౨. దుకపుగ్గలపఞ్ఞత్తి
2. Dukapuggalapaññatti
౪౫. కతమో చ పుగ్గలో కోధనో? తత్థ కతమో కోధో? యో కోధో కుజ్ఝనా కుజ్ఝితత్తం దోసో దుస్సనా దుస్సితత్తం 1 బ్యాపత్తి బ్యాపజ్జనా బ్యాపజ్జితత్తం విరోధో పటివిరోధో చణ్డిక్కం అసురోపో అనత్తమనతా చిత్తస్స – అయం వుచ్చతి కోధో. యస్స పుగ్గలస్స అయం కోధో అప్పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కోధనో’’.
45. Katamo ca puggalo kodhano? Tattha katamo kodho? Yo kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ 2 byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho. Yassa puggalassa ayaṃ kodho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kodhano’’.
౪౬. కతమో చ పుగ్గలో ఉపనాహీ? తత్థ కతమో ఉపనాహో? పుబ్బకాలం కోధో అపరకాలం ఉపనాహో. యో ఏవరూపో ఉపనాహో ఉపనయ్హనా ఉపనయ్హితత్తం అట్ఠపనా 3 ఠపనా సణ్ఠపనా అనుసంసన్దనా అనుప్పబన్ధనా దళ్హీకమ్మం కోధస్స – అయం వుచ్చతి ఉపనాహో . యస్స పుగ్గలస్స అయం ఉపనాహో అప్పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉపనాహీ’’.
46. Katamo ca puggalo upanāhī? Tattha katamo upanāho? Pubbakālaṃ kodho aparakālaṃ upanāho. Yo evarūpo upanāho upanayhanā upanayhitattaṃ aṭṭhapanā 4 ṭhapanā saṇṭhapanā anusaṃsandanā anuppabandhanā daḷhīkammaṃ kodhassa – ayaṃ vuccati upanāho . Yassa puggalassa ayaṃ upanāho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘upanāhī’’.
౪౭. కతమో చ పుగ్గలో మక్ఖీ? తత్థ కతమో మక్ఖో? యో మక్ఖో మక్ఖాయనా మక్ఖాయితత్తం 5 నిట్ఠురియం నిట్ఠురియకమ్మం – అయం వుచ్చతి మక్ఖో. యస్స పుగ్గలస్స అయం మక్ఖో అప్పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘మక్ఖీ’’.
47. Katamo ca puggalo makkhī? Tattha katamo makkho? Yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ 6 niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ – ayaṃ vuccati makkho. Yassa puggalassa ayaṃ makkho appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘makkhī’’.
౪౮. కతమో చ పుగ్గలో పళాసీ? తత్థ కతమో పళాసో? యో పళాసో పళాసాయనా పళాసాయితత్తం పళాసాహారో వివాదట్ఠానం యుగగ్గాహో అప్పటినిస్సగ్గో – అయం వుచ్చతి పళాసో. యస్స పుగ్గలస్స అయం పళాసో అప్పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పళాసీ’’.
48. Katamo ca puggalo paḷāsī? Tattha katamo paḷāso? Yo paḷāso paḷāsāyanā paḷāsāyitattaṃ paḷāsāhāro vivādaṭṭhānaṃ yugaggāho appaṭinissaggo – ayaṃ vuccati paḷāso. Yassa puggalassa ayaṃ paḷāso appahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paḷāsī’’.
౪౯. కతమో చ పుగ్గలో ఇస్సుకీ? తత్థ కతమా ఇస్సా? యా పరలాభసక్కారగరుకారమాననవన్దనపూజనాసు ఇస్సా ఇస్సాయనా ఇస్సాయితత్తం ఉసూయా ఉసూయనా 7 ఉసూయితత్తం – అయం వుచ్చతి ఇస్సా. యస్స పుగ్గలస్స అయం ఇస్సా అప్పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఇస్సుకీ’’.
49. Katamo ca puggalo issukī? Tattha katamā issā? Yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā 8 usūyitattaṃ – ayaṃ vuccati issā. Yassa puggalassa ayaṃ issā appahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘issukī’’.
౫౦. కతమో చ పుగ్గలో మచ్ఛరీ? తత్థ కతమం మచ్ఛరియం? పఞ్చ మచ్ఛరియాని – ఆవాసమచ్ఛరియం, కులమచ్ఛరియం, లాభమచ్ఛరియం, వణ్ణమచ్ఛరియం, ధమ్మమచ్ఛరియం. యం ఏవరూపం మచ్ఛేరం మచ్ఛరాయనా మచ్ఛరాయితత్తం వేవిచ్ఛం కదరియం కటుకఞ్చుకతా అగ్గహితత్తం చిత్తస్స – ఇదం వుచ్చతి మచ్ఛరియం. యస్స పుగ్గలస్స ఇదం మచ్ఛరియం అప్పహీనం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘మచ్ఛరీ’’.
50. Katamo ca puggalo maccharī? Tattha katamaṃ macchariyaṃ? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccheraṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ macchariyaṃ appahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘maccharī’’.
౫౧. కతమో చ పుగ్గలో సఠో? తత్థ కతమం సాఠేయ్యం? ఇధేకచ్చో సఠో హోతి పరిసఠో. యం తత్థ సఠం సఠతా సాఠేయ్యం కక్కరతా కక్కరియం 9 పరిక్ఖత్తత్తా పారిక్ఖత్తియం – ఇదం వుచ్చతి సాఠేయ్యం. యస్స పుగ్గలస్స ఇదం సాఠేయ్యం అప్పహీనం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సఠో’’.
51. Katamo ca puggalo saṭho? Tattha katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho. Yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ 10 parikkhattattā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ sāṭheyyaṃ appahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saṭho’’.
౫౨. కతమో చ పుగ్గలో మాయావీ? తత్థ కతమా మాయా? ఇధేకచ్చో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా తస్స పటిచ్ఛాదనహేతు పాపికం ఇచ్ఛం పణిదహతి – ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి ఇచ్ఛతి, ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి సఙ్కప్పతి ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి వాచం భాసతి, ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి కాయేన పరక్కమతి. యా ఏవరూపా మాయా మాయావితా అచ్చాసరా వఞ్చనా నికతి వికిరణా పరిహరణా గూహనా పరిగూహనా ఛాదనా పటిచ్ఛాదనా అనుత్తానీకమ్మం అనావికమ్మం వోచ్ఛాదనా పాపకిరియా – అయం వుచ్చతి మాయా. యస్స పుగ్గలస్స అయం మాయా అప్పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘మాయావీ’’.
52. Katamo ca puggalo māyāvī? Tattha katamā māyā? Idhekacco kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati – ‘‘mā maṃ jaññā’’ti icchati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti saṅkappati ‘‘mā maṃ jaññā’’ti vācaṃ bhāsati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyā māyāvitā accāsarā vañcanā nikati vikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paṭicchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Yassa puggalassa ayaṃ māyā appahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘māyāvī’’.
౫౩. కతమో చ పుగ్గలో అహిరికో? తత్థ కతమం అహిరికం? యం న హిరీయతి హిరియితబ్బేన న హిరీయతి పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – ఇదం వుచ్చతి అహిరికం. ఇమినా అహిరికేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘అహిరికో’’.
53. Katamo ca puggalo ahiriko? Tattha katamaṃ ahirikaṃ? Yaṃ na hirīyati hiriyitabbena na hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati ahirikaṃ. Iminā ahirikena samannāgato puggalo ‘‘ahiriko’’.
౫౪. కతమో చ పుగ్గలో అనోత్తప్పీ? తత్థ కతమం అనోత్తప్పం? యం న ఓత్తప్పతి ఓత్తప్పితబ్బేన న ఓత్తప్పతి పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – ఇదం వుచ్చతి అనోత్తప్పం. ఇమినా అనోత్తప్పేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘అనోత్తప్పీ’’.
54. Katamo ca puggalo anottappī? Tattha katamaṃ anottappaṃ? Yaṃ na ottappati ottappitabbena na ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati anottappaṃ. Iminā anottappena samannāgato puggalo ‘‘anottappī’’.
౫౫. కతమో చ పుగ్గలో దుబ్బచో? తత్థ కతమో దోవచస్సతా? సహధమ్మికే వుచ్చమానే దోవచస్సాయం దోవచస్సియం దోవచస్సతా విప్పటికులగ్గాహితా విపచ్చనీకసాతతా అనాదరియం అనాదరియతా అగారవతా అప్పతిస్సవతా – అయం వుచ్చతి దోవచస్సతా. ఇమాయ దోవచస్సతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘దుబ్బచో’’.
55. Katamo ca puggalo dubbaco? Tattha katamo dovacassatā? Sahadhammike vuccamāne dovacassāyaṃ dovacassiyaṃ dovacassatā vippaṭikulaggāhitā vipaccanīkasātatā anādariyaṃ anādariyatā agāravatā appatissavatā – ayaṃ vuccati dovacassatā. Imāya dovacassatāya samannāgato puggalo ‘‘dubbaco’’.
౫౬. కతమో చ పుగ్గలో పాపమిత్తో? తత్థ కతమా పాపమిత్తతా? యే తే పుగ్గలా అస్సద్ధా దుస్సీలా అప్పస్సుతా మచ్ఛరినో దుప్పఞ్ఞా, యా తేసం సేవనా నిసేవనా సంసేవనా భజనా సమ్భజనా భత్తి సమ్భత్తి సమ్పవఙ్కతా – అయం వుచ్చతి పాపమిత్తతా. ఇమాయ పాపమిత్తతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘పాపమిత్తో’’.
56. Katamo ca puggalo pāpamitto? Tattha katamā pāpamittatā? Ye te puggalā assaddhā dussīlā appassutā maccharino duppaññā, yā tesaṃ sevanā nisevanā saṃsevanā bhajanā sambhajanā bhatti sambhatti sampavaṅkatā – ayaṃ vuccati pāpamittatā. Imāya pāpamittatāya samannāgato puggalo ‘‘pāpamitto’’.
౫౭. కతమో చ పుగ్గలో ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారో? తత్థ కతమా ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారతా? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో చక్ఖునా రూపం దిస్వా నిమిత్తగ్గాహీ హోతి అనుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ న పటిపజ్జతి, న రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే న సంవరం ఆపజ్జతి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా…పే॰… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా…పే॰… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ నిమిత్తగ్గాహీ హోతి అనుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం మనిన్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ న పటిపజ్జతి, న రక్ఖతి మనిన్ద్రియం, మనిన్ద్రియే న సంవరం ఆపజ్జతి. యా ఇమేసం ఛన్నం ఇన్ద్రియానం అగుత్తి అగోపనా అనారక్ఖో అసంవరో – అయం వుచ్చతి ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారతా. ఇమాయ ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ఇన్ద్రియేసు అగుత్తద్వారో’’.
57. Katamo ca puggalo indriyesu aguttadvāro? Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco puggalo cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro – ayaṃ vuccati indriyesu aguttadvāratā. Imāya indriyesu aguttadvāratāya samannāgato puggalo ‘‘indriyesu aguttadvāro’’.
౫౮. కతమో చ పుగ్గలో భోజనే అమత్తఞ్ఞూ? తత్థ కతమా భోజనే అమత్తఞ్ఞుతా? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అప్పటిసఙ్ఖా అయోనిసో ఆహారం ఆహారేతి దవాయ మదాయ మణ్డనాయ విభూసనాయ, యా తత్థ అసన్తుట్ఠితా అమత్తఞ్ఞుతా అప్పటిసఙ్ఖా భోజనే – అయం వుచ్చతి భోజనే అమత్తఞ్ఞుతా. ఇమాయ భోజనే అమత్తఞ్ఞుతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘భోజనే అమత్తఞ్ఞూ’’.
58. Katamo ca puggalo bhojane amattaññū? Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco puggalo appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya, yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati bhojane amattaññutā. Imāya bhojane amattaññutāya samannāgato puggalo ‘‘bhojane amattaññū’’.
౫౯. కతమో చ పుగ్గలో ముట్ఠస్సతి? తత్థ కతమం ముట్ఠస్సచ్చం? యా అస్సతి అననుస్సతి అప్పటిస్సతి అస్సతి అస్సరణతా అధారణతా పిలాపనతా సమ్ముసనతా – ఇదం వుచ్చతి ముట్ఠస్సచ్చం. ఇమినా ముట్ఠస్సచ్చేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ముట్ఠస్సతి’’.
59. Katamo ca puggalo muṭṭhassati? Tattha katamaṃ muṭṭhassaccaṃ? Yā assati ananussati appaṭissati assati assaraṇatā adhāraṇatā pilāpanatā sammusanatā – idaṃ vuccati muṭṭhassaccaṃ. Iminā muṭṭhassaccena samannāgato puggalo ‘‘muṭṭhassati’’.
౬౦. కతమో చ పుగ్గలో అసమ్పజానో? తత్థ కతమం అసమ్పజఞ్ఞం? యం అఞ్ఞాణం అదస్సనం అనభిసమయో అననుబోధో అసమ్బోధో అప్పటివేధో అసఙ్గాహణా అపరియోగాహణా 11 అసమపేక్ఖణా అపచ్చవేక్ఖణా అపచ్చక్ఖకమ్మం దుమ్మేజ్ఝం బాల్యం అసమ్పజఞ్ఞం మోహో పమోహో సమ్మోహో అవిజ్జా అవిజ్జోఘో అవిజ్జాయోగో అవిజ్జానుసయో అవిజ్జాపరియుట్ఠానం అవిజ్జాలఙ్గీ మోహో అకుసలమూలం – ఇదం వుచ్చతి అసమ్పజఞ్ఞం. ఇమినా అసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘అసమ్పజానో’’.
60. Katamo ca puggalo asampajāno? Tattha katamaṃ asampajaññaṃ? Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo ananubodho asambodho appaṭivedho asaṅgāhaṇā apariyogāhaṇā 12 asamapekkhaṇā apaccavekkhaṇā apaccakkhakammaṃ dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho pamoho sammoho avijjā avijjogho avijjāyogo avijjānusayo avijjāpariyuṭṭhānaṃ avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccati asampajaññaṃ. Iminā asampajaññena samannāgato puggalo ‘‘asampajāno’’.
౬౧. కతమో చ పుగ్గలో సీలవిపన్నో? తత్థ కతమా సీలవిపత్తి? కాయికో వీతిక్కమో వాచసికో వీతిక్కమో కాయికవాచసికో వీతిక్కమో – అయం వుచ్చతి సీలవిపత్తి. సబ్బమ్పి దుస్సిల్యం సీలవిపత్తి. ఇమాయ సీలవిపత్తియా సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘సీలవిపన్నో’’.
61. Katamo ca puggalo sīlavipanno? Tattha katamā sīlavipatti? Kāyiko vītikkamo vācasiko vītikkamo kāyikavācasiko vītikkamo – ayaṃ vuccati sīlavipatti. Sabbampi dussilyaṃ sīlavipatti. Imāya sīlavipattiyā samannāgato puggalo ‘‘sīlavipanno’’.
౬౨. కతమో చ పుగ్గలో దిట్ఠివిపన్నో? తత్థ కతమా దిట్ఠివిపత్తి? ‘‘నత్థి దిన్నం, నత్థి యిట్ఠం, నత్థి హుతం, నత్థి సుకతదుక్కటానం 13 కమ్మానం ఫలం విపాకో, నత్థి అయం లోకో , నత్థి పరో లోకో , నత్థి మాతా, నత్థి పితా, నత్థి సత్తా ఓపపాతికా, నత్థి లోకే సమణబ్రాహ్మణా సమ్మగ్గతా 14 సమ్మాపటిపన్నా యే ఇమఞ్చ లోకం పరఞ్చ లోకం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేన్తీ’’తి. యా ఏవరూపా దిట్ఠి దిట్ఠిగతం దిట్ఠిగహనం దిట్ఠికన్తారో దిట్ఠివిసూకాయికం దిట్ఠివిప్ఫన్దితం దిట్ఠిసంయోజనం గాహో పటిగ్గాహో అభినివేసో పరామాసో కుమ్మగ్గో మిచ్ఛాపథో మిచ్ఛత్తం తిత్థాయతనం విపరియాసగ్గాహో 15, అయం వుచ్చతి దిట్ఠివిపత్తి. సబ్బాపి మిచ్ఛాదిట్ఠి దిట్ఠివిపత్తి. ఇమాయ దిట్ఠివిపత్తియా సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘దిట్ఠివిపన్నో’’.
62. Katamo ca puggalo diṭṭhivipanno? Tattha katamā diṭṭhivipatti? ‘‘Natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ 16 kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko , natthi paro loko , natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā 17 sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho 18, ayaṃ vuccati diṭṭhivipatti. Sabbāpi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti. Imāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo ‘‘diṭṭhivipanno’’.
౬౩. కతమో చ పుగ్గలో అజ్ఝత్తసంయోజనో? యస్స పుగ్గలస్స పఞ్చోరమ్భాగియాని సంయోజనాని అప్పహీనాని – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అజ్ఝత్తసంయోజనో’’.
63. Katamo ca puggalo ajjhattasaṃyojano? Yassa puggalassa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni appahīnāni – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ajjhattasaṃyojano’’.
౬౪. కతమో చ పుగ్గలో బహిద్ధాసంయోజనో? యస్స పుగ్గలస్స పఞ్చుద్ధమ్భాగియాని సంయోజనాని అప్పహీనాని – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘బహిద్ధాసంయోజనో’’.
64. Katamo ca puggalo bahiddhāsaṃyojano? Yassa puggalassa pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni appahīnāni – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘bahiddhāsaṃyojano’’.
౬౫. కతమో చ పుగ్గలో అక్కోధనో? తత్థ కతమో కోధో? యో కోధో కుజ్ఝనా కుజ్ఝితత్తం దోసో దుస్సనా దుస్సితత్తం బ్యాపత్తి బ్యాపజ్జనా బ్యాపజ్జితత్తం విరోధో పటివిరోధో చణ్డిక్కం అసురోపో అనత్తమనతా చిత్తస్స – అయం వుచ్చతి కోధో. యస్స పుగ్గలస్స అయం కోధో పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అక్కోధనో’’.
65. Katamo ca puggalo akkodhano? Tattha katamo kodho? Yo kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho. Yassa puggalassa ayaṃ kodho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘akkodhano’’.
౬౬. కతమో చ పుగ్గలో అనుపనాహీ? తత్థ కతమో ఉపనాహో? పుబ్బకాలం కోధో అపరకాలం ఉపనాహో యో ఏవరూపో ఉపనాహో ఉపనయ్హనా ఉపనయ్హితత్తం అట్ఠపనా ఠపనా సణ్ఠపనా అనుసంసన్దనా అనుప్పబన్ధనా దళ్హీకమ్మం కోధస్స – అయం వుచ్చతి ఉపనాహో. యస్స పుగ్గలస్స అయం ఉపనాహో పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అనుపనాహీ’’.
66. Katamo ca puggalo anupanāhī? Tattha katamo upanāho? Pubbakālaṃ kodho aparakālaṃ upanāho yo evarūpo upanāho upanayhanā upanayhitattaṃ aṭṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā anusaṃsandanā anuppabandhanā daḷhīkammaṃ kodhassa – ayaṃ vuccati upanāho. Yassa puggalassa ayaṃ upanāho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anupanāhī’’.
౬౭. కతమో చ పుగ్గలో అమక్ఖీ? తత్థ కతమో మక్ఖో? యో మక్ఖో మక్ఖాయనా మక్ఖాయితత్తం నిట్ఠురియం నిట్ఠురియకమ్మం – అయం వుచ్చతి మక్ఖో. యస్స పుగ్గలస్స అయం మక్ఖో పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అమక్ఖీ’’.
67. Katamo ca puggalo amakkhī? Tattha katamo makkho? Yo makkho makkhāyanā makkhāyitattaṃ niṭṭhuriyaṃ niṭṭhuriyakammaṃ – ayaṃ vuccati makkho. Yassa puggalassa ayaṃ makkho pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amakkhī’’.
౬౮. కతమో చ పుగ్గలో అపళాసీ? తత్థ కతమో పళాసో? యో పళాసో పళాసాయనా పళాసాయితత్తం పళాసాహారో వివాదట్ఠానం యుగగ్గాహో అప్పటినిస్సగ్గో – అయం వుచ్చతి పళాసో. యస్స పుగ్గలస్స అయం పళాసో పహీనో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అపళాసీ’’.
68. Katamo ca puggalo apaḷāsī? Tattha katamo paḷāso? Yo paḷāso paḷāsāyanā paḷāsāyitattaṃ paḷāsāhāro vivādaṭṭhānaṃ yugaggāho appaṭinissaggo – ayaṃ vuccati paḷāso. Yassa puggalassa ayaṃ paḷāso pahīno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘apaḷāsī’’.
౬౯. కతమో చ పుగ్గలో అనిస్సుకీ? తత్థ కతమా ఇస్సా? యా పరలాభసక్కారగరుకారమాననవన్దనపూజనాసు ఇస్సా ఇస్సాయనా ఇస్సాయితత్తం ఉసూయా ఉసూయనా ఉసూయితత్తం – అయం వుచ్చతి ఇస్సా. యస్స పుగ్గలస్స అయం ఇస్సా పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అనిస్సుకీ’’.
69. Katamo ca puggalo anissukī? Tattha katamā issā? Yā paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issā issāyanā issāyitattaṃ usūyā usūyanā usūyitattaṃ – ayaṃ vuccati issā. Yassa puggalassa ayaṃ issā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anissukī’’.
౭౦. కతమో చ పుగలో అమచ్ఛరీ? తత్థ కతమం మచ్ఛరియం? పఞ్చ మచ్ఛరియాని – ఆవాసమచ్ఛరియం, కులమచ్ఛరియం, లాభమచ్ఛరియం, వణ్ణమచ్ఛరియం, ధమ్మమచ్ఛరియం. యం ఏవరూపం మచ్ఛేరం మచ్ఛరాయనా మచ్ఛరాయితత్తం వేవిచ్ఛం కదరియం కటుకఞ్చుకతా అగ్గహితత్తం చిత్తస్స – ఇదం వుచ్చతి మచ్ఛరియం. యస్స పుగ్గలస్స ఇదం మచ్ఛరియం పహీనం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అమచ్ఛరీ’’.
70. Katamo ca pugalo amaccharī? Tattha katamaṃ macchariyaṃ? Pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccheraṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amaccharī’’.
౭౧. కతమో చ పుగ్గలో అసఠో? తత్థ కతమం సాఠేయ్యం? ఇధేకచ్చో సఠో హోతి పరిసఠో. యం తత్థ సఠం సఠతా సాఠేయ్యం కక్కరతా కక్కరియం పరిక్ఖత్తతా పారిక్ఖత్తియం – ఇదం వుచ్చతి సాఠేయ్యం. యస్స పుగ్గలస్స ఇదం సాఠేయ్యం పహీనం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అసఠో’’.
71. Katamo ca puggalo asaṭho? Tattha katamaṃ sāṭheyyaṃ? Idhekacco saṭho hoti parisaṭho. Yaṃ tattha saṭhaṃ saṭhatā sāṭheyyaṃ kakkaratā kakkariyaṃ parikkhattatā pārikkhattiyaṃ – idaṃ vuccati sāṭheyyaṃ. Yassa puggalassa idaṃ sāṭheyyaṃ pahīnaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘asaṭho’’.
౭౨. కతమో చ పుగ్గలో అమాయావీ? తత్థ కతమా మాయా? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కాయేన దుచ్చరితం చరిత్వా వాచాయ దుచ్చరితం చరిత్వా మనసా దుచ్చరితం చరిత్వా తస్స పటిచ్ఛాదనహేతు పాపికం ఇచ్ఛం పణిదహతి – ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి ఇచ్ఛతి, ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి సఙ్కప్పతి, ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి వాచం భాసతి, ‘‘మా మం జఞ్ఞా’’తి కాయేన పరక్కమతి. యా ఏవరూపా మాయా మాయావితా అచ్చాసరా వఞ్చనా నికతి వికిరణా పరిహరణా గూహనా పరిగూహనా ఛాదనా పటిచ్ఛాదనా అనుత్తానీకమ్మం అనావికమ్మం వోచ్ఛాదనా పాపకిరియా – అయం వుచ్చతి మాయా. యస్స పుగ్గలస్స అయం మాయా పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అమాయావీ’’.
72. Katamo ca puggalo amāyāvī? Tattha katamā māyā? Idhekacco puggalo kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā tassa paṭicchādanahetu pāpikaṃ icchaṃ paṇidahati – ‘‘mā maṃ jaññā’’ti icchati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti saṅkappati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti vācaṃ bhāsati, ‘‘mā maṃ jaññā’’ti kāyena parakkamati. Yā evarūpā māyā māyāvitā accāsarā vañcanā nikati vikiraṇā pariharaṇā gūhanā parigūhanā chādanā paṭicchādanā anuttānīkammaṃ anāvikammaṃ vocchādanā pāpakiriyā – ayaṃ vuccati māyā. Yassa puggalassa ayaṃ māyā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘amāyāvī’’.
౭౩. కతమో చ పుగ్గలో హిరిమా? తత్థ కతమా హిరీ? యం హిరీయతి హిరియితబ్బేన హిరీయతి పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – అయం వుచ్చతి హిరీ. ఇమాయ హిరియా సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘హిరిమా’’.
73. Katamo ca puggalo hirimā? Tattha katamā hirī? Yaṃ hirīyati hiriyitabbena hirīyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – ayaṃ vuccati hirī. Imāya hiriyā samannāgato puggalo ‘‘hirimā’’.
౭౪. కతమో చ పుగ్గలో ఓత్తప్పీ? తత్థ కతమం ఓత్తప్పం? యం ఓత్తప్పతి ఓత్తప్పితబ్బేన ఓత్తప్పతి పాపకానం అకుసలానం ధమ్మానం సమాపత్తియా – ఇదం వుచ్చతి ఓత్తప్పం. ఇమినా ఓత్తప్పేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ఓత్తప్పీ’’.
74. Katamo ca puggalo ottappī? Tattha katamaṃ ottappaṃ? Yaṃ ottappati ottappitabbena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā – idaṃ vuccati ottappaṃ. Iminā ottappena samannāgato puggalo ‘‘ottappī’’.
౭౫. కతమో చ పుగ్గలో సువచో? తత్థ కతమా సోవచస్సతా? సహధమ్మికే వుచ్చమానే సోవచస్సాయం సోవచస్సియం సోవచస్సతా అవిప్పటికులగ్గాహితా అవిపచ్చనీకసాతతా సాదరియం సాదరియతా సగారవతా సప్పతిస్సవతా – అయం వుచ్చతి సోవచస్సతా. ఇమాయ సోవచస్సతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘సువచో’’.
75. Katamo ca puggalo suvaco? Tattha katamā sovacassatā? Sahadhammike vuccamāne sovacassāyaṃ sovacassiyaṃ sovacassatā avippaṭikulaggāhitā avipaccanīkasātatā sādariyaṃ sādariyatā sagāravatā sappatissavatā – ayaṃ vuccati sovacassatā. Imāya sovacassatāya samannāgato puggalo ‘‘suvaco’’.
౭౬. కతమో చ పుగ్గలో కల్యాణమిత్తో? తత్థ కతమా కల్యాణమిత్తతా? యే తే పుగ్గలా సద్ధా సీలవన్తో బహుస్సుతా చాగవన్తో పఞ్ఞవన్తో, యా తేసం సేవనా నిసేవనా సంసేవనా భజనా సమ్భజనా భత్తి సమ్భత్తి సమ్పవఙ్కతా – అయం వుచ్చతి కల్యాణమిత్తతా. ఇమాయ కల్యాణమిత్తతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘కల్యాణమిత్తో’’.
76. Katamo ca puggalo kalyāṇamitto? Tattha katamā kalyāṇamittatā? Ye te puggalā saddhā sīlavanto bahussutā cāgavanto paññavanto, yā tesaṃ sevanā nisevanā saṃsevanā bhajanā sambhajanā bhatti sambhatti sampavaṅkatā – ayaṃ vuccati kalyāṇamittatā. Imāya kalyāṇamittatāya samannāgato puggalo ‘‘kalyāṇamitto’’.
౭౭. కతమో చ పుగ్గలో ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారో? తత్థ కతమా ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతా? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా…పే॰… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా…పే॰… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం మనిన్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం, తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి మనిన్ద్రియం, మనిన్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. యా ఇమేసం ఛన్నం ఇన్ద్రియానం గుత్తి గోపనా ఆరక్ఖో సంవరో – అయం వుచ్చతి ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతా. ఇమాయ ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారో’’.
77. Katamo ca puggalo indriyesu guttadvāro? Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco puggalo cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro – ayaṃ vuccati indriyesu guttadvāratā. Imāya indriyesu guttadvāratāya samannāgato puggalo ‘‘indriyesu guttadvāro’’.
౭౮. కతమో చ పుగ్గలో భోజనే మత్తఞ్ఞూ? తత్థ కతమా భోజనే మత్తఞ్ఞుతా? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పటిసఙ్ఖా యోనిసో ఆహారం ఆహారేతి – ‘‘నేవ దవాయ, న మదాయ, న మణ్డనాయ, న విభూసనాయ; యావదేవ ఇమస్స కాయస్స ఠితియా యాపనాయ విహింసూపరతియా బ్రహ్మచరియానుగ్గహాయ. ఇతి పురాణఞ్చ వేదనం పటిహఙ్ఖామి, నవఞ్చ వేదనం న ఉప్పాదేస్సామి, యాత్రా చ మే భవిస్సతి అనవజ్జతా చ ఫాసువిహారో చా’’తి. యా తత్థ సన్తుట్ఠితా మత్తఞ్ఞుతా పటిసఙ్ఖా భోజనే – అయం వుచ్చతి భోజనే మత్తఞ్ఞుతా. ఇమాయ భోజనే మత్తఞ్ఞుతాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘భోజనే మత్తఞ్ఞూ’’.
78. Katamo ca puggalo bhojane mattaññū? Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco puggalo paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya; yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati bhojane mattaññutā. Imāya bhojane mattaññutāya samannāgato puggalo ‘‘bhojane mattaññū’’.
౭౯. కతమో చ పుగ్గలో ఉపట్ఠితస్సతి? తత్థ కతమా సతి? యా సతి అనుస్సతి పటిస్సతి సతి సరణతా ధారణతా అపిలాపనతా అసమ్ముసనతా సతి సతిన్ద్రియం సతిబలం సమ్మాసతి – అయం వుచ్చతి సతి. ఇమాయ సతియా సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ఉపట్ఠితస్సతి’’.
79. Katamo ca puggalo upaṭṭhitassati? Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammusanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati – ayaṃ vuccati sati. Imāya satiyā samannāgato puggalo ‘‘upaṭṭhitassati’’.
౮౦. కతమో చ పుగ్గలో సమ్పజానో? తత్థ కతమం సమ్పజఞ్ఞం? యా పఞ్ఞా పజాననా విచయో పవిచయో ధమ్మవిచయో సల్లక్ఖణా ఉపలక్ఖణా పచ్చుపలక్ఖణా పణ్డిచ్చం కోసల్లం నేపుఞ్ఞం వేభబ్యా చిన్తా ఉపపరిక్ఖా భూరీ మేధా పరిణాయికా విపస్సనా సమ్పజఞ్ఞం పతోదో పఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియం పఞ్ఞాబలం పఞ్ఞాసత్థం పఞ్ఞాపాసాదో పఞ్ఞాఆలోకో పఞ్ఞాఓభాసో పఞ్ఞాపజ్జోతో పఞ్ఞారతనం అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి – ఇదం వుచ్చతి సమ్పజఞ్ఞం. ఇమినా సమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘సమ్పజానో’’.
80. Katamo ca puggalo sampajāno? Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrī medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati sampajaññaṃ. Iminā sampajaññena samannāgato puggalo ‘‘sampajāno’’.
౮౧. కతమో చ పుగ్గలో సీలసమ్పన్నో? తత్థ కతమా సీలసమ్పదా? కాయికో అవీతిక్కమో వాచసికో అవీతిక్కమో కాయికవాచసికో అవీతిక్కమో – అయం వుచ్చతి సీలసమ్పదా. సబ్బోపి సీలసంవరో సీలసమ్పదా. ఇమాయ సీలసమ్పదాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘సీలసమ్పన్నో’’.
81. Katamo ca puggalo sīlasampanno? Tattha katamā sīlasampadā? Kāyiko avītikkamo vācasiko avītikkamo kāyikavācasiko avītikkamo – ayaṃ vuccati sīlasampadā. Sabbopi sīlasaṃvaro sīlasampadā. Imāya sīlasampadāya samannāgato puggalo ‘‘sīlasampanno’’.
౮౨. కతమో చ పుగ్గలో దిట్ఠిసమ్పన్నో? తత్థ కతమా దిట్ఠిసమ్పదా? ‘‘అత్థి దిన్నం, అత్థి యిట్ఠం, అత్థి హుతం, అత్థి సుకతదుక్కటానం కమ్మానం ఫలం విపాకో, అత్థి అయం లోకో, అత్థి పరో లోకో, అత్థి మాతా, అత్థి పితా, అత్థి సత్తా ఓపపాతికా, అత్థి లోకే సమణబ్రాహ్మణా సమ్మగ్గతా సమ్మాపటిపన్నా యే ఇమఞ్చ లోకం పరఞ్చ లోకం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేన్తీ’’తి. యా ఏవరూపా పఞ్ఞా పజాననా…పే॰… అమోహో ధమ్మవిచయో సమ్మాదిట్ఠి – అయం వుచ్చతి దిట్ఠిసమ్పదా. సబ్బాపి సమ్మాదిట్ఠి దిట్ఠిసమ్పదా. ఇమాయ దిట్ఠిసమ్పదాయ సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘దిట్ఠిసమ్పన్నో’’.
82. Katamo ca puggalo diṭṭhisampanno? Tattha katamā diṭṭhisampadā? ‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti. Yā evarūpā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati diṭṭhisampadā. Sabbāpi sammādiṭṭhi diṭṭhisampadā. Imāya diṭṭhisampadāya samannāgato puggalo ‘‘diṭṭhisampanno’’.
౮౩. కతమే ద్వే పుగ్గలా దుల్లభా లోకస్మిం? యో చ పుబ్బకారీ, యో చ కతఞ్ఞూ కతవేదీ – ఇమే ద్వే పుగ్గలా దుల్లభా లోకస్మిం.
83. Katame dve puggalā dullabhā lokasmiṃ? Yo ca pubbakārī, yo ca kataññū katavedī – ime dve puggalā dullabhā lokasmiṃ.
౮౪. కతమే ద్వే పుగ్గలా దుత్తప్పయా? యో చ లద్ధం లద్ధం నిక్ఖిపతి, యో చ లద్ధం లద్ధం విస్సజ్జేతి – ఇమే ద్వే పుగ్గలా ‘‘దుత్తప్పయా’’.
84. Katame dve puggalā duttappayā? Yo ca laddhaṃ laddhaṃ nikkhipati, yo ca laddhaṃ laddhaṃ vissajjeti – ime dve puggalā ‘‘duttappayā’’.
౮౫. కతమే ద్వే పుగ్గలా సుతప్పయా? యో చ లద్ధం లద్ధం న నిక్ఖిపతి, యో చ లద్ధం లద్ధం న విస్సజ్జేతి – ఇమే ద్వే పుగ్గలా ‘‘సుతప్పయా’’.
85. Katame dve puggalā sutappayā? Yo ca laddhaṃ laddhaṃ na nikkhipati, yo ca laddhaṃ laddhaṃ na vissajjeti – ime dve puggalā ‘‘sutappayā’’.
౮౬. కతమేసం ద్విన్నం పుగ్గలానం ఆసవా వడ్ఢన్తి? యో చ న కుక్కుచ్చాయితబ్బం కుక్కుచ్చాయతి, యో చ కుక్కుచ్చాయితబ్బం న కుక్కుచ్చాయతి – ఇమేసం ద్విన్నం పుగ్గలానం ఆసవా వడ్ఢన్తి.
86. Katamesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā vaḍḍhanti? Yo ca na kukkuccāyitabbaṃ kukkuccāyati, yo ca kukkuccāyitabbaṃ na kukkuccāyati – imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā vaḍḍhanti.
౮౭. కతమేసం ద్విన్నం పుగ్గలానం ఆసవా న వడ్ఢన్తి? యో చ న కుక్కుచ్చాయితబ్బం న కుక్కుచ్చాయతి, యో చ కుక్కుచ్చాయితబ్బం కుక్కుచ్చాయతి – ఇమేసం ద్విన్నం పుగ్గలానం ఆసవా న వడ్ఢన్తి.
87. Katamesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā na vaḍḍhanti? Yo ca na kukkuccāyitabbaṃ na kukkuccāyati, yo ca kukkuccāyitabbaṃ kukkuccāyati – imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ āsavā na vaḍḍhanti.
౮౮. కతమో చ పుగ్గలో హీనాధిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో దుస్సీలో హోతి పాపధమ్మో, సో అఞ్ఞం దుస్సీలం పాపధమ్మం సేవతి భజతి పయిరుపాసతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘హీనాధిముత్తో’’.
88. Katamo ca puggalo hīnādhimutto? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo, so aññaṃ dussīlaṃ pāpadhammaṃ sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘hīnādhimutto’’.
౮౯. కతమో చ పుగ్గలో పణీతాధిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో సీలవా హోతి కల్యాణధమ్మో, సో అఞ్ఞం సీలవన్తం కల్యాణధమ్మం సేవతి భజతి పయిరుపాసతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పణీతాధిముత్తో’’.
89. Katamo ca puggalo paṇītādhimutto? Idhekacco puggalo sīlavā hoti kalyāṇadhammo, so aññaṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paṇītādhimutto’’.
దుకనిద్దేసో.
Dukaniddeso.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౨. దుకనిద్దేసవణ్ణనా • 2. Dukaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౨. దుకనిద్దేసవణ్ణనా • 2. Dukaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౨. దుకనిద్దేసవణ్ణనా • 2. Dukaniddesavaṇṇanā