| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៣. ទុកតិកបដ្ឋានវណ្ណនា
3. Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā
ទុកតិកបដ្ឋានេ ហេតុំ កុសលំ ធម្មំ បដិច្ច ហេតុ កុសលោ ធម្មោ ឧប្បជ្ជតិ ហេតុបច្ចយាតិ ឯវំ បញ្ហាមត្តុទ្ធារវសេនេវ សង្ខេបតោ ទេសនា កតា។ ‘‘កុសលំ អលោភំ បដិច្ច អទោសោ អមោហោ’’តិអាទិនា បន នយេន វិត្ថារោ វត្តព្ពោ សិយា, សោ ហេដ្ឋា ទស្សិតនយេន សក្កា អវុត្តោបិ ជានិតុន្តិ ឯកបទេបិ ឯកបច្ចយោ វា ន វុត្តោ។ យា បនេសា សង្ខេបតោ ទេសនា កតា, សា ឯវំ កតាតិ វេទិតព្ពា។ ហេតុទុកេន ហិ សទ្ធិំ កុសលបទំ យោជេត្វា បដិច្ចវារេ អនុលោមស្ស ចេវ បច្ចនីយស្ស ច វសេន សព្ពេ លព្ភមានកបច្ចយា ទស្សិតា, អនុលោមបច្ចនីយបច្ចនីយានុលោមនយា ចេវ សហជាតវារាទយោ ច ន ទស្សិតា, កេវលំ ‘‘បដិច្ចវារសទិសំយេវ វិត្ថារេតព្ព’’ន្តិ វុត្តំ។ បញ្ហាវារេ បញ្ហម្បិ អវិស្សជ្ជេត្វា កេវលំ បញ្ហុទ្ធារមត្តំ កត្វា អនុលោមបច្ចនីយវសេនេវ លព្ភមានបច្ចយា ទស្សិតា។ យថា ច កុសលបទំ, ឯវំ អកុសលអព្យាកតបទានិបិ ហេតុទុកេន សទ្ធិំ យោជេត្វា ហេតុកុសលទុកតិកំ និទ្ទិសិតព្ពន្តិ វុត្តំ។
Dukatikapaṭṭhāne hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetu kusalo dhammo uppajjati hetupaccayāti evaṃ pañhāmattuddhāravaseneva saṅkhepato desanā katā. ‘‘Kusalaṃ alobhaṃ paṭicca adoso amoho’’tiādinā pana nayena vitthāro vattabbo siyā, so heṭṭhā dassitanayena sakkā avuttopi jānitunti ekapadepi ekapaccayo vā na vutto. Yā panesā saṅkhepato desanā katā, sā evaṃ katāti veditabbā. Hetudukena hi saddhiṃ kusalapadaṃ yojetvā paṭiccavāre anulomassa ceva paccanīyassa ca vasena sabbe labbhamānakapaccayā dassitā, anulomapaccanīyapaccanīyānulomanayā ceva sahajātavārādayo ca na dassitā, kevalaṃ ‘‘paṭiccavārasadisaṃyeva vitthāretabba’’nti vuttaṃ. Pañhāvāre pañhampi avissajjetvā kevalaṃ pañhuddhāramattaṃ katvā anulomapaccanīyavaseneva labbhamānapaccayā dassitā. Yathā ca kusalapadaṃ, evaṃ akusalaabyākatapadānipi hetudukena saddhiṃ yojetvā hetukusaladukatikaṃ niddisitabbanti vuttaṃ.
តតោ បរំ ហេតុំ សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តំ ធម្មន្តិអាទិនា នយេន ហេតុវេទនាទុកតិកាទីនិ ឯកវីសតិ ទុកតិកានិ ទស្សិតានិ។ យស្មា បន ហេតុ នាម សនិទស្សនសប្បដិឃោ អនិទស្សនសប្បដិឃោ វា នត្ថិ, តស្មា ហេតុបទេន សទ្ធិំ សនិទស្សនសប្បដិឃអនិទស្សនសប្បដិឃបទានិ ន យោជិតានិ។ ឯវំ ហេតុទុកេន សទ្ធិំ លព្ភមានកវសេន ទ្វាវីសតិ តិកេ យោជេត្វា បុន តេ សហេតុកទុកាទីហិ សរណទុកបរិយោសានេហិ សព្ពទុកេហិ សទ្ធិំ យោជិតា។ តត្ថ យំ យំ បទំ យេន យេន បទេន សទ្ធិំ យោជនំ ន គច្ឆតិ, តំ តំ បាឡិយំយេវ ន លព្ភតីតិ វុត្តំ។ ឯវមេត្ថ ឯកេន ទុកេន សទ្ធិំ ពាវីសតិ តិកេ យោជេត្វា បុន អបរេន ពាវីសតិ, អបរេន ពាវីសតីតិ បដិបាដិយា ទុកសតេ លព្ភមានទុកបទេហិ សទ្ធិំ ទ្វាវីសតិ តិកា យោជិតាតិ ទ្វាវីសតិ តិកេ គហេត្វា ទុកសតេ បក្ខិបិត្វា ទុកតិកបដ្ឋានំ នាម ទេសិតំ។ តត្ថ យេសុ យេសុ ឋានេសុ នយំ ទស្សេត្វា បាឡិយា សង្ខេបោ កតោ, តេសុ តេសុ ឋានេសុ ទស្សិតនយានុរូបេន តស្សា វិត្ថារោ វេទិតព្ពោតិ។
Tato paraṃ hetuṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammantiādinā nayena hetuvedanādukatikādīni ekavīsati dukatikāni dassitāni. Yasmā pana hetu nāma sanidassanasappaṭigho anidassanasappaṭigho vā natthi, tasmā hetupadena saddhiṃ sanidassanasappaṭighaanidassanasappaṭighapadāni na yojitāni. Evaṃ hetudukena saddhiṃ labbhamānakavasena dvāvīsati tike yojetvā puna te sahetukadukādīhi saraṇadukapariyosānehi sabbadukehi saddhiṃ yojitā. Tattha yaṃ yaṃ padaṃ yena yena padena saddhiṃ yojanaṃ na gacchati, taṃ taṃ pāḷiyaṃyeva na labbhatīti vuttaṃ. Evamettha ekena dukena saddhiṃ bāvīsati tike yojetvā puna aparena bāvīsati, aparena bāvīsatīti paṭipāṭiyā dukasate labbhamānadukapadehi saddhiṃ dvāvīsati tikā yojitāti dvāvīsati tike gahetvā dukasate pakkhipitvā dukatikapaṭṭhānaṃ nāma desitaṃ. Tattha yesu yesu ṭhānesu nayaṃ dassetvā pāḷiyā saṅkhepo kato, tesu tesu ṭhānesu dassitanayānurūpena tassā vitthāro veditabboti.
ទុកតិកបដ្ឋានវណ្ណនា។
Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā.
