| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೩. ದುಕತಿಕಪಟ್ಠಾನವಣ್ಣನಾ
3. Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā
ದುಕತಿಕಪಟ್ಠಾನೇ ಹೇತುಂ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಹೇತು ಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಹೇತುಪಚ್ಚಯಾತಿ ಏವಂ ಪಞ್ಹಾಮತ್ತುದ್ಧಾರವಸೇನೇವ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದೇಸನಾ ಕತಾ। ‘‘ಕುಸಲಂ ಅಲೋಭಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅದೋಸೋ ಅಮೋಹೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಪನ ನಯೇನ ವಿತ್ಥಾರೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಸಿಯಾ, ಸೋ ಹೇಟ್ಠಾ ದಸ್ಸಿತನಯೇನ ಸಕ್ಕಾ ಅವುತ್ತೋಪಿ ಜಾನಿತುನ್ತಿ ಏಕಪದೇಪಿ ಏಕಪಚ್ಚಯೋ ವಾ ನ ವುತ್ತೋ। ಯಾ ಪನೇಸಾ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದೇಸನಾ ಕತಾ, ಸಾ ಏವಂ ಕತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಹೇತುದುಕೇನ ಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕುಸಲಪದಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಚವಾರೇ ಅನುಲೋಮಸ್ಸ ಚೇವ ಪಚ್ಚನೀಯಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಸಬ್ಬೇ ಲಬ್ಭಮಾನಕಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ, ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯಪಚ್ಚನೀಯಾನುಲೋಮನಯಾ ಚೇವ ಸಹಜಾತವಾರಾದಯೋ ಚ ನ ದಸ್ಸಿತಾ, ಕೇವಲಂ ‘‘ಪಟಿಚ್ಚವಾರಸದಿಸಂಯೇವ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಹಾವಾರೇ ಪಞ್ಹಮ್ಪಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಪಞ್ಹುದ್ಧಾರಮತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚನೀಯವಸೇನೇವ ಲಬ್ಭಮಾನಪಚ್ಚಯಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಯಥಾ ಚ ಕುಸಲಪದಂ, ಏವಂ ಅಕುಸಲಅಬ್ಯಾಕತಪದಾನಿಪಿ ಹೇತುದುಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಹೇತುಕುಸಲದುಕತಿಕಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ।
Dukatikapaṭṭhāne hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetu kusalo dhammo uppajjati hetupaccayāti evaṃ pañhāmattuddhāravaseneva saṅkhepato desanā katā. ‘‘Kusalaṃ alobhaṃ paṭicca adoso amoho’’tiādinā pana nayena vitthāro vattabbo siyā, so heṭṭhā dassitanayena sakkā avuttopi jānitunti ekapadepi ekapaccayo vā na vutto. Yā panesā saṅkhepato desanā katā, sā evaṃ katāti veditabbā. Hetudukena hi saddhiṃ kusalapadaṃ yojetvā paṭiccavāre anulomassa ceva paccanīyassa ca vasena sabbe labbhamānakapaccayā dassitā, anulomapaccanīyapaccanīyānulomanayā ceva sahajātavārādayo ca na dassitā, kevalaṃ ‘‘paṭiccavārasadisaṃyeva vitthāretabba’’nti vuttaṃ. Pañhāvāre pañhampi avissajjetvā kevalaṃ pañhuddhāramattaṃ katvā anulomapaccanīyavaseneva labbhamānapaccayā dassitā. Yathā ca kusalapadaṃ, evaṃ akusalaabyākatapadānipi hetudukena saddhiṃ yojetvā hetukusaladukatikaṃ niddisitabbanti vuttaṃ.
ತತೋ ಪರಂ ಹೇತುಂ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಹೇತುವೇದನಾದುಕತಿಕಾದೀನಿ ಏಕವೀಸತಿ ದುಕತಿಕಾನಿ ದಸ್ಸಿತಾನಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಹೇತು ನಾಮ ಸನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘೋ ಅನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘೋ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಹೇತುಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘಅನಿದಸ್ಸನಸಪ್ಪಟಿಘಪದಾನಿ ನ ಯೋಜಿತಾನಿ। ಏವಂ ಹೇತುದುಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಲಬ್ಭಮಾನಕವಸೇನ ದ್ವಾವೀಸತಿ ತಿಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪುನ ತೇ ಸಹೇತುಕದುಕಾದೀಹಿ ಸರಣದುಕಪರಿಯೋಸಾನೇಹಿ ಸಬ್ಬದುಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜಿತಾ। ತತ್ಥ ಯಂ ಯಂ ಪದಂ ಯೇನ ಯೇನ ಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ತಂ ಪಾಳಿಯಂಯೇವ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಮೇತ್ಥ ಏಕೇನ ದುಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಬಾವೀಸತಿ ತಿಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪುನ ಅಪರೇನ ಬಾವೀಸತಿ, ಅಪರೇನ ಬಾವೀಸತೀತಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದುಕಸತೇ ಲಬ್ಭಮಾನದುಕಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವಾವೀಸತಿ ತಿಕಾ ಯೋಜಿತಾತಿ ದ್ವಾವೀಸತಿ ತಿಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ದುಕಸತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದುಕತಿಕಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ದೇಸಿತಂ। ತತ್ಥ ಯೇಸು ಯೇಸು ಠಾನೇಸು ನಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಾಳಿಯಾ ಸಙ್ಖೇಪೋ ಕತೋ, ತೇಸು ತೇಸು ಠಾನೇಸು ದಸ್ಸಿತನಯಾನುರೂಪೇನ ತಸ್ಸಾ ವಿತ್ಥಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Tato paraṃ hetuṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammantiādinā nayena hetuvedanādukatikādīni ekavīsati dukatikāni dassitāni. Yasmā pana hetu nāma sanidassanasappaṭigho anidassanasappaṭigho vā natthi, tasmā hetupadena saddhiṃ sanidassanasappaṭighaanidassanasappaṭighapadāni na yojitāni. Evaṃ hetudukena saddhiṃ labbhamānakavasena dvāvīsati tike yojetvā puna te sahetukadukādīhi saraṇadukapariyosānehi sabbadukehi saddhiṃ yojitā. Tattha yaṃ yaṃ padaṃ yena yena padena saddhiṃ yojanaṃ na gacchati, taṃ taṃ pāḷiyaṃyeva na labbhatīti vuttaṃ. Evamettha ekena dukena saddhiṃ bāvīsati tike yojetvā puna aparena bāvīsati, aparena bāvīsatīti paṭipāṭiyā dukasate labbhamānadukapadehi saddhiṃ dvāvīsati tikā yojitāti dvāvīsati tike gahetvā dukasate pakkhipitvā dukatikapaṭṭhānaṃ nāma desitaṃ. Tattha yesu yesu ṭhānesu nayaṃ dassetvā pāḷiyā saṅkhepo kato, tesu tesu ṭhānesu dassitanayānurūpena tassā vitthāro veditabboti.
ದುಕತಿಕಪಟ್ಠಾನವಣ್ಣನಾ।
Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā.
