| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੩. ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨવਣ੍ਣਨਾ
3. Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā
ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇ ਹੇਤੁਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਹਾਮਤ੍ਤੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨੇવ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ। ‘‘ਕੁਸਲਂ ਅਲੋਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਦੋਸੋ ਅਮੋਹੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅવੁਤ੍ਤੋਪਿ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਏਕਪਦੇਪਿ ਏਕਪਚ੍ਚਯੋ વਾ ਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਾ ਪਨੇਸਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਸਾ ਏવਂ ਕਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਹੇਤੁਦੁਕੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੁਸਲਪਦਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਚવਾਰੇ ਅਨੁਲੋਮਸ੍ਸ ਚੇવ ਪਚ੍ਚਨੀਯਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਚ੍ਚਯਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਨਯਾ ਚੇવ ਸਹਜਾਤવਾਰਾਦਯੋ ਚ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਕੇવਲਂ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚવਾਰਸਦਿਸਂਯੇવ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਞ੍ਹਾવਾਰੇ ਪਞ੍ਹਮ੍ਪਿ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਪਞ੍ਹੁਦ੍ਧਾਰਮਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯવਸੇਨੇવ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਥਾ ਚ ਕੁਸਲਪਦਂ, ਏવਂ ਅਕੁਸਲਅਬ੍ਯਾਕਤਪਦਾਨਿਪਿ ਹੇਤੁਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਹੇਤੁਕੁਸਲਦੁਕਤਿਕਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Dukatikapaṭṭhāne hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetu kusalo dhammo uppajjati hetupaccayāti evaṃ pañhāmattuddhāravaseneva saṅkhepato desanā katā. ‘‘Kusalaṃ alobhaṃ paṭicca adoso amoho’’tiādinā pana nayena vitthāro vattabbo siyā, so heṭṭhā dassitanayena sakkā avuttopi jānitunti ekapadepi ekapaccayo vā na vutto. Yā panesā saṅkhepato desanā katā, sā evaṃ katāti veditabbā. Hetudukena hi saddhiṃ kusalapadaṃ yojetvā paṭiccavāre anulomassa ceva paccanīyassa ca vasena sabbe labbhamānakapaccayā dassitā, anulomapaccanīyapaccanīyānulomanayā ceva sahajātavārādayo ca na dassitā, kevalaṃ ‘‘paṭiccavārasadisaṃyeva vitthāretabba’’nti vuttaṃ. Pañhāvāre pañhampi avissajjetvā kevalaṃ pañhuddhāramattaṃ katvā anulomapaccanīyavaseneva labbhamānapaccayā dassitā. Yathā ca kusalapadaṃ, evaṃ akusalaabyākatapadānipi hetudukena saddhiṃ yojetvā hetukusaladukatikaṃ niddisitabbanti vuttaṃ.
ਤਤੋ ਪਰਂ ਹੇਤੁਂ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਹੇਤੁવੇਦਨਾਦੁਕਤਿਕਾਦੀਨਿ ਏਕવੀਸਤਿ ਦੁਕਤਿਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘੋ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਪਦਾਨਿ ਨ ਯੋਜਿਤਾਨਿ। ਏવਂ ਹੇਤੁਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕવਸੇਨ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕਾਦੀਹਿ ਸਰਣਦੁਕਪਰਿਯੋਸਾਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਦੁਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਿਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਪਦਂ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂਯੇવ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਮੇਤ੍ਥ ਏਕੇਨ ਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਾવੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਪਰੇਨ ਬਾવੀਸਤਿ, ਅਪਰੇਨ ਬਾવੀਸਤੀਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਦੁਕਸਤੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਦੁਕਪਦੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਤਿਕਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੁਕਸਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦੇਸਿਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਸੁ ਯੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋ, ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯਾਨੁਰੂਪੇਨ ਤਸ੍ਸਾ વਿਤ੍ਥਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।
Tato paraṃ hetuṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammantiādinā nayena hetuvedanādukatikādīni ekavīsati dukatikāni dassitāni. Yasmā pana hetu nāma sanidassanasappaṭigho anidassanasappaṭigho vā natthi, tasmā hetupadena saddhiṃ sanidassanasappaṭighaanidassanasappaṭighapadāni na yojitāni. Evaṃ hetudukena saddhiṃ labbhamānakavasena dvāvīsati tike yojetvā puna te sahetukadukādīhi saraṇadukapariyosānehi sabbadukehi saddhiṃ yojitā. Tattha yaṃ yaṃ padaṃ yena yena padena saddhiṃ yojanaṃ na gacchati, taṃ taṃ pāḷiyaṃyeva na labbhatīti vuttaṃ. Evamettha ekena dukena saddhiṃ bāvīsati tike yojetvā puna aparena bāvīsati, aparena bāvīsatīti paṭipāṭiyā dukasate labbhamānadukapadehi saddhiṃ dvāvīsati tikā yojitāti dvāvīsati tike gahetvā dukasate pakkhipitvā dukatikapaṭṭhānaṃ nāma desitaṃ. Tattha yesu yesu ṭhānesu nayaṃ dassetvā pāḷiyā saṅkhepo kato, tesu tesu ṭhānesu dassitanayānurūpena tassā vitthāro veditabboti.
ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨવਣ੍ਣਨਾ।
Dukatikapaṭṭhānavaṇṇanā.
