| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
७. दुक्करसुत्तवण्णना
7. Dukkarasuttavaṇṇanā
१७. सत्तमे दुत्तितिक्खन्ति दुक्खमं दुअधिवासियं। अब्यत्तेनाति बालेन। सामञ्ञन्ति समणधम्मो। इमिना देवता इदं दस्सेति – यं पण्डिता कुलपुत्ता दसपि वस्सानि वीसतिपि सट्ठिपि वस्सानि दन्ते अभिदन्तमाधाय जिव्हाय तालुं आहच्चपि चेतसा चित्तं अभिनिग्गण्हित्वापि एकासनं एकभत्तं पटिसेवमाना आपाणकोटिकं ब्रह्मचरियं चरन्ता सामञ्ञं करोन्ति। तं भगवा बालो अब्यत्तो कातुं न सक्कोतीति। बहू हि तत्थ सम्बाधाति तस्मिं सामञ्ञसङ्खाते अरियमग्गे बहू सम्बाधा मग्गाधिगमाय पटिपन्नस्स पुब्बभागे बहू परिस्सयाति दस्सेति।
17. Sattame duttitikkhanti dukkhamaṃ duadhivāsiyaṃ. Abyattenāti bālena. Sāmaññanti samaṇadhammo. Iminā devatā idaṃ dasseti – yaṃ paṇḍitā kulaputtā dasapi vassāni vīsatipi saṭṭhipi vassāni dante abhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhaccapi cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitvāpi ekāsanaṃ ekabhattaṃ paṭisevamānā āpāṇakoṭikaṃ brahmacariyaṃ carantā sāmaññaṃ karonti. Taṃ bhagavā bālo abyatto kātuṃ na sakkotīti. Bahū hi tattha sambādhāti tasmiṃ sāmaññasaṅkhāte ariyamagge bahū sambādhā maggādhigamāya paṭipannassa pubbabhāge bahū parissayāti dasseti.
चित्तञ्चे न निवारयेति यदि अयोनिसो उप्पन्नं चित्तं न निवारेय्य, कति अहानि सामञ्ञं चरेय्य? एकदिवसम्पि न चरेय्य। चित्तवसिको हि समणधम्मं कातुं न सक्कोति। पदे पदेति आरम्मणे आरम्मणे। आरम्मणञ्हि इध पदन्ति अधिप्पेतं। यस्मिं यस्मिं हि आरम्मणे किलेसो उप्पज्जति, तत्थ तत्थ बालो विसीदति नाम। इरियापथपदम्पि वट्टति। गमनादीसु हि यत्थ यत्थ किलेसो उप्पज्जति, तत्थ तत्थेव विसीदति नाम। सङ्कप्पानन्ति कामसङ्कप्पादीनं।
Cittañce na nivārayeti yadi ayoniso uppannaṃ cittaṃ na nivāreyya, kati ahāni sāmaññaṃ careyya? Ekadivasampi na careyya. Cittavasiko hi samaṇadhammaṃ kātuṃ na sakkoti. Pade padeti ārammaṇe ārammaṇe. Ārammaṇañhi idha padanti adhippetaṃ. Yasmiṃ yasmiṃ hi ārammaṇe kileso uppajjati, tattha tattha bālo visīdati nāma. Iriyāpathapadampi vaṭṭati. Gamanādīsu hi yattha yattha kileso uppajjati, tattha tattheva visīdati nāma. Saṅkappānanti kāmasaṅkappādīnaṃ.
कुम्मो वाति कच्छपो विय। अङ्गानीति गीवपञ्चमानि अङ्गानि। समोदहन्ति समोदहन्तो, समोदहित्वा वा। मनोवितक्केति मनम्हि उप्पन्नवितक्के। एत्तावता इदं दस्सेति – यथा कुम्मो सोण्डिपञ्चमानि अङ्गानि सके कपाले समोदहन्तो सिङ्गालस्स ओतारं न देति, समोदहित्वा चस्स अप्पसय्हतं आपज्जति, एवमेवं भिक्खु मनम्हि उप्पन्नवितक्के सके आरम्मणकपाले समोदहं मारस्स ओतारं न देति, समोदहित्वा चस्स अप्पसय्हतं आपज्जतीति। अनिस्सितोति तण्हादिट्ठिनिस्सयेहि अनिस्सितो हुत्वा। अहेठयानोति अविहिंसमानो। परिनिब्बुतोति किलेसनिब्बानेन परिनिब्बुतो। नूपवदेय्य कञ्चीति यंकिञ्चि पुग्गलं आचारविपत्तिआदीसु याय कायचि मङ्कुं कातुकामो हुत्वा न वदेय्य, ‘‘कालेन वक्खामि नो अकालेना’’तिआदयो पन पञ्च धम्मे अज्झत्तं उपट्ठपेत्वा उल्लुम्पनसभावसण्ठितेन चित्तेन कारुञ्ञतं पटिच्च वदेय्याति।
Kummo vāti kacchapo viya. Aṅgānīti gīvapañcamāni aṅgāni. Samodahanti samodahanto, samodahitvā vā. Manovitakketi manamhi uppannavitakke. Ettāvatā idaṃ dasseti – yathā kummo soṇḍipañcamāni aṅgāni sake kapāle samodahanto siṅgālassa otāraṃ na deti, samodahitvā cassa appasayhataṃ āpajjati, evamevaṃ bhikkhu manamhi uppannavitakke sake ārammaṇakapāle samodahaṃ mārassa otāraṃ na deti, samodahitvā cassa appasayhataṃ āpajjatīti. Anissitoti taṇhādiṭṭhinissayehi anissito hutvā. Aheṭhayānoti avihiṃsamāno. Parinibbutoti kilesanibbānena parinibbuto. Nūpavadeyya kañcīti yaṃkiñci puggalaṃ ācāravipattiādīsu yāya kāyaci maṅkuṃ kātukāmo hutvā na vadeyya, ‘‘kālena vakkhāmi no akālenā’’tiādayo pana pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā ullumpanasabhāvasaṇṭhitena cittena kāruññataṃ paṭicca vadeyyāti.
दुक्करसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Dukkarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ७. दुक्करसुत्तं • 7. Dukkarasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ७. दुक्करसुत्तवण्णना • 7. Dukkarasuttavaṇṇanā
