| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๗. ทุกฺกรสุตฺตวณฺณนา
7. Dukkarasuttavaṇṇanā
๑๗. ทุกฺขํ ติติกฺขนฺติ ทุตฺติติกฺขํฯ ตญฺจ ทุกฺขมํ ทุสฺสหนํ อารมฺภวเสน ทุกฺกรํ, อนุยุญฺชนวเสน ทุตฺติติกฺขนฺติฯ อพฺยเตฺตนาติ สามญฺญสฺส อุปการานุปกาเร ธเมฺม ชานนสมตฺถาย เวยฺยตฺติยสงฺขาตาย ปญฺญาย อภาวโต น พฺยเตฺตนฯ เตนาห ‘‘พาเลนา’’ติฯ ยสฺมิํ ธเมฺม สติ สมโณติ วุจฺจติ, ตํ สามญฺญนฺติ อาห ‘‘สมณธโมฺม’’ติฯ อิมินาติ ‘‘ทุกฺกรํ ทุตฺติติกฺขญฺจ, อพฺยเตฺตน จ สามญฺญ’’นฺติ อิมินา คาถเทฺธน อิทํ ทเสฺสตีติ อิทํ อิทานิ วุจฺจมานํ อตฺถชาตํ ทเสฺสติฯ อภิทนฺตนฺติ อภิภวนทนฺตํ, อุปริทนฺตนฺติ อโตฺถฯ โส หิ อิตรํ มุสลํ วิย อุทุกฺขลํ วิเสสโต กสฺสจิ ขาทนกาเล อภิภุยฺย วตฺตติฯ อาธายาติ นิปฺปีฬนวเสเนว ฐเปตฺวาฯ ตาลุํ อาหจฺจาติ ตาลุปเทสมาหนิตฺวา วิยฯ เจตสาติ กุสลจิเตฺตนฯ จิตฺตนฺติ อกุสลจิตฺตํฯ อภินิคฺคณฺหิตฺวาติ ยถา อติสมุทาจาโร น โหติ, เอวํ วิพาธนวเสน นิคฺคเหตฺวาฯ อาปาณโกฎิกนฺติ ปาณโกฎิปริโยสานํ, ปริชีวนฺติ อโตฺถฯ สมฺพาเธตีติ สมฺพาโธ, อนฺตรายิโกฯ พหู ปริสฺสยาติ อโยนิโส กามวิตกฺกาทิวเสนฯ
17. Dukkhaṃ titikkhanti duttitikkhaṃ. Tañca dukkhamaṃ dussahanaṃ ārambhavasena dukkaraṃ, anuyuñjanavasena duttitikkhanti. Abyattenāti sāmaññassa upakārānupakāre dhamme jānanasamatthāya veyyattiyasaṅkhātāya paññāya abhāvato na byattena. Tenāha ‘‘bālenā’’ti. Yasmiṃ dhamme sati samaṇoti vuccati, taṃ sāmaññanti āha ‘‘samaṇadhammo’’ti. Imināti ‘‘dukkaraṃ duttitikkhañca, abyattena ca sāmañña’’nti iminā gāthaddhena idaṃ dassetīti idaṃ idāni vuccamānaṃ atthajātaṃ dasseti. Abhidantanti abhibhavanadantaṃ, uparidantanti attho. So hi itaraṃ musalaṃ viya udukkhalaṃ visesato kassaci khādanakāle abhibhuyya vattati. Ādhāyāti nippīḷanavaseneva ṭhapetvā. Tāluṃ āhaccāti tālupadesamāhanitvā viya. Cetasāti kusalacittena. Cittanti akusalacittaṃ. Abhiniggaṇhitvāti yathā atisamudācāro na hoti, evaṃ vibādhanavasena niggahetvā. Āpāṇakoṭikanti pāṇakoṭipariyosānaṃ, parijīvanti attho. Sambādhetīti sambādho, antarāyiko. Bahū parissayāti ayoniso kāmavitakkādivasena.
ปชฺชติ จิตฺตเมตฺถาติ ปทํ, อารมฺมณํฯ อิริยาปถํ เอว ปทํ อิริยาปถปทํฯ
Pajjati cittametthāti padaṃ, ārammaṇaṃ. Iriyāpathaṃ eva padaṃ iriyāpathapadaṃ.
คีวา จตฺตาโร ปาทาติ คีวปญฺจมานิฯ สโมทหนฺติ วา สโมธานเหตูติ อยเมตฺถ อโตฺถติ อาห – ‘‘สโมทหิตฺวา วา’’ติ, สมฺมา โอธาย อโนฺต ปเวเสตฺวาติ อโตฺถฯ สเก อารมฺมณกปาเลติ โคจรชฺฌตฺตํ วทติฯ สโมทหนฺติ สโมทหโนฺตฯ อนิสฺสิโตติ เตภูมกธเมฺมสุ กญฺจิปิ ธมฺมํ ตณฺหาทิฎฺฐาภินิเวสวเสน อนิสฺสิโตฯ อวิหิํสมาโน วิหิํสานิมิตฺตานํ ปชหเนนฯ อุลฺลุมฺปนสภาวสณฺฐิเตนาติ สีลพฺยสนโต อุทฺธรณรูเป สณฺฐิเตน, กรุณายุเตฺตนาติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘การุญฺญตํ ปฎิจฺจา’’ติฯ
Gīvā cattāro pādāti gīvapañcamāni. Samodahanti vā samodhānahetūti ayamettha atthoti āha – ‘‘samodahitvā vā’’ti, sammā odhāya anto pavesetvāti attho. Sake ārammaṇakapāleti gocarajjhattaṃ vadati. Samodahanti samodahanto. Anissitoti tebhūmakadhammesu kañcipi dhammaṃ taṇhādiṭṭhābhinivesavasena anissito. Avihiṃsamāno vihiṃsānimittānaṃ pajahanena. Ullumpanasabhāvasaṇṭhitenāti sīlabyasanato uddharaṇarūpe saṇṭhitena, karuṇāyuttenāti attho. Tenāha ‘‘kāruññataṃ paṭiccā’’ti.
ทุกฺกรสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dukkarasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๗. ทุกฺกรสุตฺตํ • 7. Dukkarasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๗. ทุกฺกรสุตฺตวณฺณนา • 7. Dukkarasuttavaṇṇanā
