| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ
7. Dukkhadhammasuttaṃ
੨੪੪. ਯਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਥਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ। ਤਥਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਚਾਰੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸੇਨ੍ਤਿ।
244. Yato kho, bhikkhave, bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti. Tathā kho panassa kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti. Tathā kho panassa cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānusenti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ વੇਦਨਾ… ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ – ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti? ‘Iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā… iti saññā… iti saṅkhārā… iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti – evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ? ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁ ਸਾਧਿਕਪੋਰਿਸਾ ਪੁਣ੍ਣਾ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਂ વੀਤਚ੍ਚਿਕਾਨਂ વੀਤਧੂਮਾਨਂ। ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀવਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ। ਤਮੇਨਂ ਦ੍વੇ ਬਲવਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਉਪਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯੁਂ। ਸੋ ਇਤਿਚੀਤਿਚੇવ ਕਾਯਂ ਸਨ੍ਨਾਮੇਯ੍ਯ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਞਾਤ 1 ਞ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ 2 ਇਮਂ ਚਾਹਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ ਪਪਤਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ , ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਕਾਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸ੍ਸ ਕਾਮੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਸੋ ਨਾਨੁਸੇਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno kāmā diṭṭhā honti? Yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti. Seyyathāpi, bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā, taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ. So iticīticeva kāyaṃ sannāmeyya. Taṃ kissa hetu? Ñāta 3 ñhi, bhikkhave, tassa purisassa 4 imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchissāmi maraṇamattaṃ vā dukkhanti. Evameva kho , bhikkhave , bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਾਰੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ 5? ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਬਹੁਕਣ੍ਟਕਂ ਦਾਯਂ ਪવਿਸੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਪਚ੍ਛਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਉਤ੍ਤਰਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਹੇਟ੍ਠਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ, ਉਪਰਿਤੋਪਿ ਕਣ੍ਟਕੋ। ਸੋ ਸਤੋવ ਅਭਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਸਤੋવ ਪਟਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾ ਮਂ ਕਣ੍ਟਕੋ’ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਕਣ੍ਟਕੋ’’ਤਿ। ਇਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ 6 ਸਂવਰੋ ਚ ਅਸਂવਰੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti 7? Seyyathāpi, bhikkhave, puriso bahukaṇṭakaṃ dāyaṃ paviseyya. Tassa puratopi kaṇṭako, pacchatopi kaṇṭako, uttaratopi kaṇṭako, dakkhiṇatopi kaṇṭako, heṭṭhatopi kaṇṭako, uparitopi kaṇṭako. So satova abhikkameyya, satova paṭikkameyya – ‘mā maṃ kaṇṭako’ti. Evameva kho, bhikkhave, yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye kaṇṭako’’ti. Iti viditvā 8 saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸਂવਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸਂવਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, asaṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂવਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸ੍ਸਤਿ ਚ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂવਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhā rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂ ਚਰਤੋ ਏવਂ વਿਹਰਤੋ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ, ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ।
‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno evaṃ carato evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā uppajjanti, pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā, dandho, bhikkhave, satuppādo. Atha kho naṃ khippameva pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਿવਸਂਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ 9 ਅਯੋਕਟਾਹੇ ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾ ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਿ ਨਿਪਾਤੇਯ੍ਯ। ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਫੁਸਿਤਾਨਂ ਨਿਪਾਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂ ਚਰਤੋ, ਏવਂ વਿਹਰਤੋ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ, ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਾਰੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ; ਯਥਾ ਚਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ। ਤਞ੍ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏવਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਰਾਜਾਨੋ વਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ વਾ ਮਿਤ੍ਤਾ વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ વਾ ਞਾਤੀ વਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ વਾ, ਭੋਗੇਹਿ ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪવਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਹਿ 10, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਮੇ ਕਾਸਾવਾ ਅਨੁਦਹਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਮੁਣ੍ਡੋ ਕਪਾਲਮਨੁਚਰਸਿ, ਏਹਿ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ। ਸੋ વਤ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso divasaṃsantatte 11 ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni nipāteyya. Dandho, bhikkhave, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno evaṃ carato, evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā, dandho, bhikkhave, satuppādo. Atha kho naṃ khippameva pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti; yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti. Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi 12, bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti. So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਙ੍ਗਾ ਨਦੀ ਪਾਚੀਨਨਿਨ੍ਨਾ ਪਾਚੀਨਪੋਣਾ ਪਾਚੀਨਪਬ੍ਭਾਰਾ। ਅਥ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਦ੍ਦਾਲ-ਪਿਟਕਂ ਆਦਾਯ – ‘ਮਯਂ ਇਮਂ ਗਙ੍ਗਂ ਨਦਿਂ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਂ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰ’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਗਙ੍ਗਂ ਨਦਿਂ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਂ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਗਙ੍ਗਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਦੀ ਪਾਚੀਨਨਿਨ੍ਨਾ ਪਾਚੀਨਪੋਣਾ ਪਾਚੀਨਪਬ੍ਭਾਰਾ; ਸਾ ਨ ਸੁਕਰਾ ਪਚ੍ਛਾਨਿਨ੍ਨਾ ਕਾਤੁਂ ਪਚ੍ਛਾਪੋਣਾ ਪਚ੍ਛਾਪਬ੍ਭਾਰਾ। ਯਾવਦੇવ ਚ ਪਨ ਸੋ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਕਿਲਮਥਸ੍ਸ વਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏવਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਰਾਜਾਨੋ વਾ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ વਾ ਮਿਤ੍ਤਾ વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ વਾ ਞਾਤੀ વਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ વਾ ਭੋਗੇਹਿ ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪવਾਰੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਏਹਿ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਮੇ ਕਾਸਾવਾ ਅਨੁਦਹਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਮੁਣ੍ਡੋ ਕਪਾਲਮਨੁਚਰਸਿ, ਏਹਿ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ। ਸੋ વਤ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਿવੇਕਨਿਨ੍ਨਂ વਿવੇਕਪੋਣਂ વਿવੇਕਪਬ੍ਭਾਰਂ, ਤਥਾ 13 ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā. Atha mahājanakāyo āgaccheyya kuddāla-piṭakaṃ ādāya – ‘mayaṃ imaṃ gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ karissāma pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’nti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho so mahājanakāyo gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ kareyya pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Gaṅgā, bhante, nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā; sā na sukarā pacchāninnā kātuṃ pacchāpoṇā pacchāpabbhārā. Yāvadeva ca pana so mahājanakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, tañce bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi, bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti. So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Taṃ kissa hetu? Yañhi taṃ, bhikkhave, cittaṃ dīgharattaṃ vivekaninnaṃ vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ, tathā 14 hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
