| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๗. ทุกฺขธมฺมสุตฺตวณฺณนา
7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
๒๔๔. สตฺตเม ทุกฺขธมฺมานนฺติ ทุกฺขสมฺภวธมฺมานํฯ ปญฺจสุ หิ ขเนฺธสุ สติ เฉทนวธพนฺธนาทิเภทํ ทุกฺขํ สมฺภวติ, ตสฺมา เต ทุกฺขสมฺภวธมฺมตฺตา ทุกฺขธมฺมาติ วุจฺจนฺติฯ ตถา โข ปนสฺสาติ เตนากาเรนสฺสฯ ยถาสฺส กาเม ปสฺสโตติ เยนากาเรนสฺส กาเม ปสฺสนฺตสฺสฯ ยถา จรนฺตนฺติ เยนากาเรน จารญฺจ วิหารญฺจ อนุพนฺธิตฺวา จรนฺตํฯ องฺคารกาสูปมา กามา ทิฎฺฐา โหนฺตีติ ปริเยฎฺฐิมูลกสฺส เจว ปฎิสนฺธิมูลกสฺส จ ทุกฺขสฺส วเสน องฺคารกาสุ วิย มหาปริฬาหาติ ทิฎฺฐา โหนฺติฯ กาเม ปริเยสนฺตานญฺหิ นาวาย มหาสมุโทฺทคาหนอชปถสงฺกุปถปฎิปชฺชนอุภโตพฺยูฬฺหสงฺคามปกฺขนฺทนาทิวเสน ปริเยฎฺฐิมูลกมฺปิ, กาเม ปริภุญฺชนฺตานํ กามปริโภคเจตนาย จตูสุ อปาเยสุ ทินฺนปฎิสนฺธิมูลกมฺปิ มหาปริฬาหทุกฺขํ อุปฺปชฺชติฯ เอวเมตสฺส ทุวิธสฺสาปิ ทุกฺขสฺส วเสน องฺคารกาสุ วิย มหาปริฬาหาติ ทิฎฺฐา โหนฺติฯ
244. Sattame dukkhadhammānanti dukkhasambhavadhammānaṃ. Pañcasu hi khandhesu sati chedanavadhabandhanādibhedaṃ dukkhaṃ sambhavati, tasmā te dukkhasambhavadhammattā dukkhadhammāti vuccanti. Tathā kho panassāti tenākārenassa. Yathāssa kāme passatoti yenākārenassa kāme passantassa. Yathā carantanti yenākārena cārañca vihārañca anubandhitvā carantaṃ. Aṅgārakāsūpamākāmā diṭṭhā hontīti pariyeṭṭhimūlakassa ceva paṭisandhimūlakassa ca dukkhassa vasena aṅgārakāsu viya mahāpariḷāhāti diṭṭhā honti. Kāme pariyesantānañhi nāvāya mahāsamuddogāhanaajapathasaṅkupathapaṭipajjanaubhatobyūḷhasaṅgāmapakkhandanādivasena pariyeṭṭhimūlakampi, kāme paribhuñjantānaṃ kāmaparibhogacetanāya catūsu apāyesu dinnapaṭisandhimūlakampi mahāpariḷāhadukkhaṃ uppajjati. Evametassa duvidhassāpi dukkhassa vasena aṅgārakāsu viya mahāpariḷāhāti diṭṭhā honti.
ทายนฺติ อฎวิํฯ ปุรโตปิ กณฺฎโกติ ปุริมปเสฺส วิชฺฌิตุกาโม วิย อาสนฺนฎฺฐาเนเยว ฐิตกณฺฎโกฯ ปจฺฉโตติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เหฎฺฐา ปน ปาเทหิ อกฺกนฺตฎฺฐานสฺส สนฺติเก, น อกฺกนฺตฎฺฐาเนเยวฯ เอวํ โส กณฺฎกคพฺภํ ปวิโฎฺฐ วิย ภเวยฺยฯ มา มํ กณฺฎโกติ มา มํ กณฺฎโก วิชฺฌีติ กณฺฎกเวธํ รกฺขมาโนฯ
Dāyanti aṭaviṃ. Puratopi kaṇṭakoti purimapasse vijjhitukāmo viya āsannaṭṭhāneyeva ṭhitakaṇṭako. Pacchatotiādīsupi eseva nayo. Heṭṭhā pana pādehi akkantaṭṭhānassa santike, na akkantaṭṭhāneyeva. Evaṃ so kaṇṭakagabbhaṃ paviṭṭho viya bhaveyya. Mā maṃ kaṇṭakoti mā maṃ kaṇṭako vijjhīti kaṇṭakavedhaṃ rakkhamāno.
ทโนฺธ, ภิกฺขเว, สตุปฺปาโทติ สติยา อุปฺปาโทเยว ทโนฺธ, อุปฺปนฺนมตฺตาย ปน ตาย กาจิ กิเลสา นิคฺคหิตาว โหนฺติ, น สณฺฐาตุํ สโกฺกนฺติฯ จกฺขุทฺวารสฺมิญฺหิ ราคาทีสุ อุปฺปเนฺนสุ ทุติยชวนวาเรน ‘‘กิเลสา เม อุปฺปนฺนา’’ติ ญตฺวา ตติเย ชวนวาเร สํวรชวนํเยว ชวติฯ อนจฺฉริยเญฺจตํ, ยํ วิปสฺสโก ตติยชวนวาเร กิเลเส นิคฺคเณฺหยฺยฯ จกฺขุทฺวาเร ปน อิฎฺฐารมฺมเณ อาปาถคเต ภวงฺคํ อาวเฎฺฎตฺวา อาวชฺชนาทีสุ อุปฺปเนฺนสุ โวฎฺฐพฺพนานนฺตรํ สมฺปตฺตกิเลสชวนวารํ นิวเตฺตตฺวา กุสลเมว อุปฺปาเทติฯ อารทฺธวิปสฺสกานญฺหิ อยมานิสํโส ภาวนาปฎิสงฺขาเน ปติฎฺฐิตภาวสฺสฯ
Dandho, bhikkhave, satuppādoti satiyā uppādoyeva dandho, uppannamattāya pana tāya kāci kilesā niggahitāva honti, na saṇṭhātuṃ sakkonti. Cakkhudvārasmiñhi rāgādīsu uppannesu dutiyajavanavārena ‘‘kilesā me uppannā’’ti ñatvā tatiye javanavāre saṃvarajavanaṃyeva javati. Anacchariyañcetaṃ, yaṃ vipassako tatiyajavanavāre kilese niggaṇheyya. Cakkhudvāre pana iṭṭhārammaṇe āpāthagate bhavaṅgaṃ āvaṭṭetvā āvajjanādīsu uppannesu voṭṭhabbanānantaraṃ sampattakilesajavanavāraṃ nivattetvā kusalameva uppādeti. Āraddhavipassakānañhi ayamānisaṃso bhāvanāpaṭisaṅkhāne patiṭṭhitabhāvassa.
อภิหฎฺฐุํ ปวาเรยฺยุนฺติ สุทินฺนเตฺถรสฺส วิย รฎฺฐปาลกุลปุตฺตสฺส วิย จ กาเยน วา สตฺต รตนานิ อภิหริตฺวา วาจาย วา ‘‘อมฺหากํ ธนโต ยตฺตกํ อิจฺฉสิ, ตตฺตกํ คณฺหา’’ติ วทนฺตา ปวาเรยฺยุํฯ อนุทหนฺตีติ สรีเร ปลิเวฐิตตฺตา อุณฺหปริฬาหํ ชเนตฺวา อนุทหนฺติฯ สญฺชาตเสเท วา สรีเร ลคฺคนฺตา อนุเสนฺตีติปิ อโตฺถฯ ยญฺหิ ตํ, ภิกฺขเว, จิตฺตนฺติ อิทํ ยสฺมา จิเตฺต อนาวฎฺฎเนฺต ปุคฺคลสฺส อาวฎฺฎนํ นาม นตฺถิฯ เอวรูปญฺหิ จิตฺตํ อนาวฎฺฎนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํฯ อิติ อิมสฺมิํ สุเตฺต วิปสฺสนาพลเมว ทีปิตํฯ
Abhihaṭṭhuṃpavāreyyunti sudinnattherassa viya raṭṭhapālakulaputtassa viya ca kāyena vā satta ratanāni abhiharitvā vācāya vā ‘‘amhākaṃ dhanato yattakaṃ icchasi, tattakaṃ gaṇhā’’ti vadantā pavāreyyuṃ. Anudahantīti sarīre paliveṭhitattā uṇhapariḷāhaṃ janetvā anudahanti. Sañjātasede vā sarīre laggantā anusentītipi attho. Yañhi taṃ, bhikkhave, cittanti idaṃ yasmā citte anāvaṭṭante puggalassa āvaṭṭanaṃ nāma natthi. Evarūpañhi cittaṃ anāvaṭṭanti, tasmā vuttaṃ. Iti imasmiṃ sutte vipassanābalameva dīpitaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๗. ทุกฺขธมฺมสุตฺตํ • 7. Dukkhadhammasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๗. ทุกฺขธมฺมสุตฺตวณฺณนา • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
