| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
7. දුක්‌ඛධම්‌මසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
244. දුක්‌ඛධම්‌මානන්‌ති දුක්‌ඛකාරණානං. තෙනාහ ‘‘දුක්‌ඛසම්‌භවධම්‌මාන’’න්‌තිආදි. තත්‌ථ කිං දුක්‌ඛං, කා දුක්‌ඛධම්‌මාති තදුභයං දස්‌සෙතුං ‘‘පඤ්‌චසු හී’’ති වුත්‌තං. තෙති පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා. දුක්‌ඛසම්‌භවධම්‌මත්‌තාති දුක්‌ඛුප්‌පත්‌තිකාරණත්‌තා. අස්‌සාති තෙන. කරණෙ හෙතං සාමිවචනං. කාමෙති වත්‌ථුකාමෙ කිලෙසකාමෙ ච. පුන අස්‌සාති සාමිඅත්‌ථෙ එව සාමිවචනං. චාරන්‌ති චිත්‌තාචාරං. විහාරන්‌ති පඤ්‌චද්‌වාරප්‌පවත්‌තිචාරවිහාරං. ‘‘එකට්‌ඨා’’ති ච වදන්‌ති. තෙනෙව හි ‘‘අනුබන්‌ධිත්‌වා චරන්‌තං’’ඉච්‌චෙව වුත්‌තං. අනුබන්‌ධිත්‌වාති ච වීථිචිත්‌තප්‌පවත්‌තිතො පට්‌ඨාය යාව තතියජවනවාරා අනු අනු බන්‌ධිත්‌වා. පක්‌ඛන්‌දනාදීති ආදි-සද්‌දෙන කසිගොරක්‌ඛාදිවසෙනපි කාමානං පරියෙසනදුක්‌ඛං සඞ්‌ගණ්‌හාති.
244.Dukkhadhammānanti dukkhakāraṇānaṃ. Tenāha ‘‘dukkhasambhavadhammāna’’ntiādi. Tattha kiṃ dukkhaṃ, kā dukkhadhammāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘pañcasu hī’’ti vuttaṃ. Teti pañcakkhandhā. Dukkhasambhavadhammattāti dukkhuppattikāraṇattā. Assāti tena. Karaṇe hetaṃ sāmivacanaṃ. Kāmeti vatthukāme kilesakāme ca. Puna assāti sāmiatthe eva sāmivacanaṃ. Cāranti cittācāraṃ. Vihāranti pañcadvārappavatticāravihāraṃ. ‘‘Ekaṭṭhā’’ti ca vadanti. Teneva hi ‘‘anubandhitvā carantaṃ’’icceva vuttaṃ. Anubandhitvāti ca vīthicittappavattito paṭṭhāya yāva tatiyajavanavārā anu anu bandhitvā. Pakkhandanādīti ādi-saddena kasigorakkhādivasenapi kāmānaṃ pariyesanadukkhaṃ saṅgaṇhāti.
දායතීති දායො, වනං. තෙනාහ ‘‘අටවි’’න්‌ති. කණ්‌ටකගබ්‌භන්‌ති ඔවරකසදිසං වනං. නාමපදං නාම කිරියාපදාපෙක්‌ඛන්‌ති ‘‘විජ්‌ඣී’’ති වචනසෙසෙන කිරියාපදං ගණ්‌හාති.
Dāyatīti dāyo, vanaṃ. Tenāha ‘‘aṭavi’’nti. Kaṇṭakagabbhanti ovarakasadisaṃ vanaṃ. Nāmapadaṃ nāma kiriyāpadāpekkhanti ‘‘vijjhī’’ti vacanasesena kiriyāpadaṃ gaṇhāti.
දන්‌ධායිතත්‌තං උප්‌පන්‌නකිලෙසානං අවට්‌ඨානං. තෙනාහ ‘‘උප්‌පන්‌නමත්‌තායා’’තිආදි. තායාති සතියා. කාචි කිලෙසාති චුද්‌දසවිධෙ චිත්‌තස්‌ස කිච්‌චෙ ජවනකිච්‌චෙ එව චිත්‌තකිලෙසානං උප්‌පත්‌තිං කත්‌වා තථා වුත්‌තං. නිග්‌ගහිතාව හොන්‌ති පවත්‌තිතුං අප්‌පදානවසෙන. තෙනාහ ‘‘න සණ්‌ඨාතුං සක්‌කොන්‌තී’’ති. චක්‌ඛුද්‌වාරස්‌මින්‌ති පාළියං තස්‌ස පඨමං ගහිතතාය වුත්‌තං, තෙන නයෙන සෙසද්‌වාරානිපි ගහිතානෙව හොන්‌ති. රාගාදීසු උප්‌පන්‌නෙසු පඨමජවනවාරෙ. සතිසම්‌මොසෙන ‘‘කිලෙසා මෙ උප්‌පන්‌නා’’ති ඤත්‌වා තථා පච්‌චාමාසසතියා ලබ්‌භනතො. තෙනාහ – ‘‘අනච්‌ඡරියං චෙත’’න්‌ති. ආවට්‌ටෙත්‌වාති අයොනිසො ආවට්‌ටෙත්‌වා. ආවජ්‌ජනාදීසූති තතො එව අයොනිසො ආවජ්‌ජනාදීසු උප්‌පන්‌නෙසු ඉට්‌ඨාරම්‌මණස්‌ස ලද්‌ධත්‌තා පච්‌චයසිද්‌ධියා සම්‌පත්‌තං පවත්‌තනාරහං. නිවත්‌තෙත්‌වාති දුතියජවනවාරෙපි කිලෙසුප්‌පත්‌තිං නිවත්‌තෙත්‌වා. කථං පනස්‌ස එවං ලද්‌ධුං සක්‌කාති ආහ ‘‘ආරද්‌ධවිපස්‌සකානං හී’’තිආදි. භාවනාපටිසඞ්‌ඛානෙති භාවනායං පටිසඞ්‌ඛානෙ ච යොගිනො පතිට්‌ඨිතභාවො. තස්‌ස අයමානිසංසො – යං පච්‌චයලාභෙන උප්‌පජ්‌ජිතුං ලද්‌ධොකාසාපි කිලෙසා පුබ්‌බෙ පවත්‌තභාවනානුභාවෙන වික්‌ඛම්‌භිතා තථා තථා නිග්‌ගහිතා එව හුත්‌වා නිවත්‌තන්‌ති, කුසලා ධම්‌මාව ලද්‌ධොකාසා උපරූපරි වඩ්‌ඪන්‌ති.
Dandhāyitattaṃ uppannakilesānaṃ avaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘uppannamattāyā’’tiādi. Tāyāti satiyā. Kāci kilesāti cuddasavidhe cittassa kicce javanakicce eva cittakilesānaṃ uppattiṃ katvā tathā vuttaṃ. Niggahitāva honti pavattituṃ appadānavasena. Tenāha ‘‘na saṇṭhātuṃ sakkontī’’ti. Cakkhudvārasminti pāḷiyaṃ tassa paṭhamaṃ gahitatāya vuttaṃ, tena nayena sesadvārānipi gahitāneva honti. Rāgādīsu uppannesu paṭhamajavanavāre. Satisammosena ‘‘kilesā me uppannā’’ti ñatvā tathā paccāmāsasatiyā labbhanato. Tenāha – ‘‘anacchariyaṃ ceta’’nti. Āvaṭṭetvāti ayoniso āvaṭṭetvā. Āvajjanādīsūti tato eva ayoniso āvajjanādīsu uppannesu iṭṭhārammaṇassa laddhattā paccayasiddhiyā sampattaṃ pavattanārahaṃ. Nivattetvāti dutiyajavanavārepi kilesuppattiṃ nivattetvā. Kathaṃ panassa evaṃ laddhuṃ sakkāti āha ‘‘āraddhavipassakānaṃ hī’’tiādi. Bhāvanāpaṭisaṅkhāneti bhāvanāyaṃ paṭisaṅkhāne ca yogino patiṭṭhitabhāvo. Tassa ayamānisaṃso – yaṃ paccayalābhena uppajjituṃ laddhokāsāpi kilesā pubbe pavattabhāvanānubhāvena vikkhambhitā tathā tathā niggahitā eva hutvā nivattanti, kusalā dhammāva laddhokāsā uparūpari vaḍḍhanti.
අභිහට්‌ඨුන්‌ති අභිහරිත්‌වා. අනුදහන්‌තීති අනුදහන්‌තා විය හොන්‌ති. අනුසෙන්‌තීති එත්‌ථාපි එසෙව නයො. අනාවට්‌ටන්‌තෙති අනිවත්‌තන්‌තෙ සාමඤ්‌ඤතොති අධිප්‌පායො. විපස්‌සනාබලමෙව දීපිතං මග්‌ගඵලාධිගමස්‌ස අජොතිතත්‌තා.
Abhihaṭṭhunti abhiharitvā. Anudahantīti anudahantā viya honti. Anusentīti etthāpi eseva nayo. Anāvaṭṭanteti anivattante sāmaññatoti adhippāyo. Vipassanābalameva dīpitaṃ maggaphalādhigamassa ajotitattā.
දුක්‌ඛධම්‌මසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dukkhadhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 7. දුක්‌ඛධම්‌මසුත්‌තං • 7. Dukkhadhammasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 7. දුක්‌ඛධම්‌මසුත්‌තවණ්‌ණනා • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
