| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
੨੪੪. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਕਾਰਣਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭવਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਕਾ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਸੁ ਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਭવਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਨ। ਕਰਣੇ ਹੇਤਂ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਕਾਮੇਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ ਚ। ਪੁਨ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਏવ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਚਾਰਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ। વਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਚਾਰવਿਹਾਰਂ। ‘‘ਏਕਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ‘‘ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਚਰਨ੍ਤਂ’’ਇਚ੍ਚੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾਤਿ ਚ વੀਥਿਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਤਤਿਯਜવਨવਾਰਾ ਅਨੁ ਅਨੁ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ। ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦਿવਸੇਨਪਿ ਕਾਮਾਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
244.Dukkhadhammānanti dukkhakāraṇānaṃ. Tenāha ‘‘dukkhasambhavadhammāna’’ntiādi. Tattha kiṃ dukkhaṃ, kā dukkhadhammāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘pañcasu hī’’ti vuttaṃ. Teti pañcakkhandhā. Dukkhasambhavadhammattāti dukkhuppattikāraṇattā. Assāti tena. Karaṇe hetaṃ sāmivacanaṃ. Kāmeti vatthukāme kilesakāme ca. Puna assāti sāmiatthe eva sāmivacanaṃ. Cāranti cittācāraṃ. Vihāranti pañcadvārappavatticāravihāraṃ. ‘‘Ekaṭṭhā’’ti ca vadanti. Teneva hi ‘‘anubandhitvā carantaṃ’’icceva vuttaṃ. Anubandhitvāti ca vīthicittappavattito paṭṭhāya yāva tatiyajavanavārā anu anu bandhitvā. Pakkhandanādīti ādi-saddena kasigorakkhādivasenapi kāmānaṃ pariyesanadukkhaṃ saṅgaṇhāti.
ਦਾਯਤੀਤਿ ਦਾਯੋ, વਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਟવਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਣ੍ਟਕਗਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਓવਰਕਸਦਿਸਂ વਨਂ। ਨਾਮਪਦਂ ਨਾਮ ਕਿਰਿਯਾਪਦਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘‘વਿਜ੍ਝੀ’’ਤਿ વਚਨਸੇਸੇਨ ਕਿਰਿਯਾਪਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
Dāyatīti dāyo, vanaṃ. Tenāha ‘‘aṭavi’’nti. Kaṇṭakagabbhanti ovarakasadisaṃ vanaṃ. Nāmapadaṃ nāma kiriyāpadāpekkhanti ‘‘vijjhī’’ti vacanasesena kiriyāpadaṃ gaṇhāti.
ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅવਟ੍ਠਾਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਾਯਾਤਿ ਸਤਿਯਾ। ਕਾਚਿ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸવਿਧੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚੇ ਜવਨਕਿਚ੍ਚੇ ਏવ ਚਿਤ੍ਤਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨવਸੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਗਹਿਤਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਨਯੇਨ ਸੇਸਦ੍વਾਰਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਰਾਗਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਠਮਜવਨવਾਰੇ। ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਾਮਾਸਸਤਿਯਾ ਲਬ੍ਭਨਤੋ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਆવਟ੍ਟੇਤ੍વਾਤਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਆવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ। ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਸੂਤਿ ਤਤੋ ਏવ ਅਯੋਨਿਸੋ ਆવਜ੍ਜਨਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪવਤ੍ਤਨਾਰਹਂ। ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾਤਿ ਦੁਤਿਯਜવਨવਾਰੇਪਿ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਕਥਂ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਭਾવਨਾਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇਤਿ ਭਾવਨਾਯਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇ ਚ ਯੋਗਿਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾવੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਯਮਾਨਿਸਂਸੋ – ਯਂ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪવਤ੍ਤਭਾવਨਾਨੁਭਾવੇਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਤਥਾ ਤਥਾ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਏવ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾવ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾ ਉਪਰੂਪਰਿ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ।
Dandhāyitattaṃ uppannakilesānaṃ avaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘uppannamattāyā’’tiādi. Tāyāti satiyā. Kāci kilesāti cuddasavidhe cittassa kicce javanakicce eva cittakilesānaṃ uppattiṃ katvā tathā vuttaṃ. Niggahitāva honti pavattituṃ appadānavasena. Tenāha ‘‘na saṇṭhātuṃ sakkontī’’ti. Cakkhudvārasminti pāḷiyaṃ tassa paṭhamaṃ gahitatāya vuttaṃ, tena nayena sesadvārānipi gahitāneva honti. Rāgādīsu uppannesu paṭhamajavanavāre. Satisammosena ‘‘kilesā me uppannā’’ti ñatvā tathā paccāmāsasatiyā labbhanato. Tenāha – ‘‘anacchariyaṃ ceta’’nti. Āvaṭṭetvāti ayoniso āvaṭṭetvā. Āvajjanādīsūti tato eva ayoniso āvajjanādīsu uppannesu iṭṭhārammaṇassa laddhattā paccayasiddhiyā sampattaṃ pavattanārahaṃ. Nivattetvāti dutiyajavanavārepi kilesuppattiṃ nivattetvā. Kathaṃ panassa evaṃ laddhuṃ sakkāti āha ‘‘āraddhavipassakānaṃ hī’’tiādi. Bhāvanāpaṭisaṅkhāneti bhāvanāyaṃ paṭisaṅkhāne ca yogino patiṭṭhitabhāvo. Tassa ayamānisaṃso – yaṃ paccayalābhena uppajjituṃ laddhokāsāpi kilesā pubbe pavattabhāvanānubhāvena vikkhambhitā tathā tathā niggahitā eva hutvā nivattanti, kusalā dhammāva laddhokāsā uparūpari vaḍḍhanti.
ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਨ੍ਤਿ ਅਭਿਹਰਿਤ੍વਾ। ਅਨੁਦਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਦਹਨ੍ਤਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਨਾવਟ੍ਟਨ੍ਤੇਤਿ ਅਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਮੇવ ਦੀਪਿਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਅਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ।
Abhihaṭṭhunti abhiharitvā. Anudahantīti anudahantā viya honti. Anusentīti etthāpi eseva nayo. Anāvaṭṭanteti anivattante sāmaññatoti adhippāyo. Vipassanābalameva dīpitaṃ maggaphalādhigamassa ajotitattā.
ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dukkhadhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Dukkhadhammasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
