| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੩. ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨવਾਯਮਪਞ੍ਹੋ
3. Dukkhappahānavāyamapañho
੩. ਰਾਜਾ ਆਹ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤੀਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਦਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਅਤੀਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥ, ਨ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥ, ਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥ, ਅਥ ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ વਾਯਮਥਾ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਆਹ ‘ਕਿਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਦਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥਾਯ વਾਯਮਾਮਾ’’ਤਿ।
3. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, kiṃ tumhe atītassa dukkhassa pahānāya vāyamathā’’ti? ‘‘Na hi, mahārājā’’ti. ‘‘Kiṃ pana, bhante, anāgatassa dukkhassa pahānāya vāyamathā’’ti? ‘‘Na hi, mahārājā’’ti. ‘‘Kiṃ pana paccuppannassa dukkhassa pahānāya vāyamathā’’ti? ‘‘Na hi, mahārājā’’ti. ‘‘Yadi tumhe na atītassa dukkhassa pahānāya vāyamatha, na anāgatassa dukkhassa pahānāya vāyamatha, na paccuppannassa dukkhassa pahānāya vāyamatha, atha kimatthāya vāyamathā’’ti. Thero āha ‘kinti, mahārāja, idañca dukkhaṃ nirujjheyya, aññañca dukkhaṃ nuppajjeyyā’ti etadatthāya vāyamāmā’’ti.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਨਾਗਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ 1, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੇਚਿ ਪਟਿਰਾਜਾਨੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਦਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰਿਖਂ ਖਣਾਪੇਯ੍ਯਾਥ, ਪਾਕਾਰਂ ਚਿਨਾਪੇਯ੍ਯਾਥ ਗੋਪੁਰਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਟ੍ਟਾਲਕਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯਾਥ, ਧਞ੍ਞਂ ਅਤਿਹਰਾਪੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ਤਂ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਦਾ ਹਤ੍ਥਿਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥ, ਰਥਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥ, ਧਨੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥ, ਥਰੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਾਗਤਾਨਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਯਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਗਤਂ ਭਯ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ । ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਚ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਭਯਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਾਦੇਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Atthi pana te, bhante nāgasena, anāgataṃ dukkha’’nti? ‘‘Natthi 2, mahārājā’’ti ‘‘tumhe kho, bhante nāgasena, atipaṇḍitā, ye tumhe asantānaṃ anāgatānaṃ dukkhānaṃ pahānāya vāyamathā’’ti? ‘‘Atthi pana te, mahārāja, keci paṭirājāno paccatthikā paccāmittā paccupaṭṭhitā hontī’’ti? ‘‘Āma, bhante, atthī’’ti. ‘‘Kiṃnu kho, mahārāja, tadā tumhe parikhaṃ khaṇāpeyyātha, pākāraṃ cināpeyyātha gopuraṃ kārāpeyyātha, aṭṭālakaṃ kārāpeyyātha, dhaññaṃ atiharāpeyyāthā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, paṭikacceva taṃ paṭiyattaṃ hotī’’ti. ‘‘Kiṃ tumhe, mahārāja, tadā hatthismiṃ sikkheyyātha, assasmiṃ sikkheyyātha, rathasmiṃ sikkheyyātha, dhanusmiṃ sikkheyyātha, tharusmiṃ sikkheyyāthā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, paṭikacceva taṃ sikkhitaṃ hotī’’ti. ‘‘Kissatthāyā’’ti? ‘‘Anāgatānaṃ, bhante, bhayānaṃ paṭibāhanatthāyā’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, mahārāja, atthi anāgataṃ bhaya’’nti? ‘‘Natthi, bhante’’ti . ‘‘Tumhe ca kho, mahārāja, atipaṇḍitā, ye tumhe asantānaṃ anāgatānaṃ bhayānaṃ paṭibāhanatthāya paṭiyādethā’’ti.
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਦਾ ਤ੍વਂ ਪਿਪਾਸਿਤੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਦਾ ਤ੍વਂ ਉਦਪਾਨਂ ਖਣਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਲ਼ਾਕਂ ਖਣਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ ‘ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ਤਂ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਾਗਤਾਨਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਪਾਸਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਨਾਗਤਾ ਪਿਪਾਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ , ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਪਿਪਾਸਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਪਟਿਯਾਦੇਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohīti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ pipāsito bhaveyyāsi, tadā tvaṃ udapānaṃ khaṇāpeyyāsi, pokkharaṇiṃ khaṇāpeyyāsi, taḷākaṃ khaṇāpeyyāsi ‘pānīyaṃ pivissāmī’’’ti? ‘‘Na hi, bhante, paṭikacceva taṃ paṭiyattaṃ hotī’’ti. ‘‘Kissatthāyā’’ti? ‘‘Anāgatānaṃ, bhante, pipāsānaṃ paṭibāhanatthāya paṭiyattaṃ hotī’’ti. ‘‘Atthi pana, mahārāja, anāgatā pipāsā’’ti? ‘‘Natthi, bhante’’ti. ‘‘Tumhe kho, mahārāja, atipaṇḍitā , ye tumhe asantānaṃ anāgatānaṃ pipāsānaṃ paṭibāhanatthāya taṃ paṭiyādethā’’ti.
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਦਾ ਤ੍વਂ ਬੁਭੁਕ੍ਖਿਤੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਦਾ ਤ੍વਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਕਸਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਾਲਿਂ વਪਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ ‘ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ ਤਂ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਨਾਗਤਾਨਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬੁਭੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਨਾਗਤਾ ਬੁਭੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਬੁਭੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਾਦੇਥਾ’’ਤਿ।
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ bubhukkhito bhaveyyāsi, tadā tvaṃ khettaṃ kasāpeyyāsi, sāliṃ vapāpeyyāsi ‘bhattaṃ bhuñjissāmī’’’ti? ‘‘Na hi, bhante, paṭikacceva taṃ paṭiyattaṃ hotī’’ti. ‘‘Kissatthāyā’’ti. ‘‘Anāgatānaṃ, bhante, bubhukkhānaṃ paṭibāhanatthāyā’’ti. ‘‘Atthi pana, mahārāja, anāgatā bubhukkhā’’ti? ‘‘Natthi, bhante’’ti. ‘‘Tumhe kho, mahārāja, atipaṇḍitā, ye tumhe asantānaṃ anāgatānaṃ bubhukkhānaṃ paṭibāhanatthāya paṭiyādethā’’ti.
‘‘ਕਲ੍ਲੋਸਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨવਾਯਮਪਞ੍ਹੋ ਤਤਿਯੋ।
Dukkhappahānavāyamapañho tatiyo.
Footnotes:
