Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೩. ದುಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Dukkhasuttavaṇṇanā
೪೩. ಸಮುದಯನಂ ಸಮುದಯೋ, ಸಮುದೇತಿ ಏತಮ್ಹಾತಿ ಸಮುದಯೋ, ಏವಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಸಮುದಯಾನಮತ್ಥತೋಪಿ ಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಚ್ಚಯಾವ ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯೋ। ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ‘‘ಇಮಞ್ಚ ಇಮಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯಸಾಮಗ್ಗಿಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಖಣೇ ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ‘‘ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ಖಣಿಕಸಮುದಯಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಪಚ್ಚಯದಸ್ಸನಮುಖೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಕ್ಖಣಸ್ಸ ದಸ್ಸನತೋ। ಸೋ ಪನ ಖಣೇ ಖಣೇ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಆರದ್ಧೋ ‘‘ಇಮೇಹಿ ನಾಮ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತತೀ’’ತಿ ಪಸ್ಸತಿ। ‘‘ಸೋ ಖಣಿಕಸಮುದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಚ್ಚಯಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಪಚ್ಚಯತೋ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಉದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಖಣತೋ ತೇಸಂ ಉದಯದಸ್ಸನಂ ಹೋತಿ, ಖಣತೋ ಏತೇಸಂ ಉದಯಂ ಪಸ್ಸತೋ ಪಗೇವ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸುಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯತೋ ದಸ್ಸನಂ ಸುಖೇನ ಇಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಚ್ಚಯಸಮುದಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಅತ್ಥಙ್ಗಮದಸ್ಸನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಚ್ಚನ್ತತ್ಥಙ್ಗಮೋತಿ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ। ಭೇದತ್ಥಙ್ಗಮೋತಿ ಖಣಿಕನಿರೋಧೋ। ತದುಭಯಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾದಿವಸೇನ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ದಸ್ಸನೇ ಇತರದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಸಿದ್ಧಮೇವ ಹೋತಿ, ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಖಯತೋ ವಯಸಮ್ಮಸನಾದಿಕಾಲೇ ಭೇದತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅತಿರೇಕವಸೇನ ಅನುಸ್ಸವಾದಿತೋ ಅಚ್ಚನ್ತಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನಾರಮ್ಮಣತೋ ಅಚ್ಚನ್ತಅತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ ಇತರಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಅಚ್ಚನ್ತತ್ಥಙ್ಗಮಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಸಮುದಯತ್ಥಙ್ಗಮಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಭೇದನ್ತಿ ಸಮುದಯಸಙ್ಖಾತಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಸಙ್ಖಾತಂ ಭೇದಞ್ಚ। ನಿಸ್ಸಯವಸೇನಾತಿ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ। ಆರಮ್ಮಣವಸೇನಾತಿ ರೂಪೇ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಸುತ್ತಟೀಕಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಫಸ್ಸೋತಿ ‘‘ಚಕ್ಖು ರೂಪಾನಿ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿ ಸಮಾಗಮೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಫಸ್ಸೋತಿ ವುತ್ತೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಙ್ಗತಿಯಾ ಫಸ್ಸೋ’’ತಿ। ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಚ ಪಾಕಟಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ತದಞ್ಞೇಪಿ ಪನ ಮನಸಿಕಾರಾದಯೋ ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ಹೋನ್ತಿಯೇವ। ಏವನ್ತಿ ತಣ್ಹಾದೀನಂ ಅಸೇಸವಿರಾಗನಿರೋಧಕ್ಕಮೇನ। ಭಿನ್ನಂ ಹೋತೀತಿ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ನಿರುದ್ಧಂ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಯ’’ನ್ತಿ।
43. Samudayanaṃ samudayo, samudeti etamhāti samudayo, evaṃ ubhinnaṃ samudayānamatthatopi bhedo veditabbo. Paccayāva paccayasamudayo. Āraddhavipassako ‘‘imañca imañca paccayasāmaggiṃ paṭicca ime dhammā khaṇe khaṇe uppajjantī’’ti passanto ‘‘paccayasamudayaṃ passantopi bhikkhu khaṇikasamudayaṃ passatī’’ti vutto paccayadassanamukhena nibbattikkhaṇassa dassanato. So pana khaṇe khaṇe saṅkhārānaṃ nibbattiṃ passituṃ āraddho ‘‘imehi nāma paccayehi nibbattatī’’ti passati. ‘‘So khaṇikasamudayaṃ passanto paccayaṃ passatī’’ti vadanti. Yasmā pana paccayato saṅkhārānaṃ udayaṃ passanto khaṇato tesaṃ udayadassanaṃ hoti, khaṇato etesaṃ udayaṃ passato pageva paccayānaṃ suggahitattā paccayato dassanaṃ sukhena ijjhati, tasmā vuttaṃ ‘‘paccayasamudayaṃ passantopī’’tiādi. Atthaṅgamadassanepi eseva nayo. Accantatthaṅgamoti appavatti nirodho nibbānanti. Bhedatthaṅgamoti khaṇikanirodho. Tadubhayaṃ pubbabhāge uggahaparipucchādivasena passanto aññatarassa dassane itaradassanampi siddhameva hoti, pubbabhāge ca ārammaṇavasena khayato vayasammasanādikāle bhedatthaṅgamaṃ passanto atirekavasena anussavādito accantaṃ atthaṅgamaṃ passati. Maggakkhaṇe panārammaṇato accantaatthaṅgamaṃ passati, asammohato itarampi passati. Taṃ sandhāyāha ‘‘accantatthaṅgamaṃ passantopī’’tiādi. Samudayatthaṅgamaṃ nibbattibhedanti samudayasaṅkhātaṃ nibbattiṃ atthaṅgamasaṅkhātaṃ bhedañca. Nissayavasenāti cakkhussa sannissayavasena paccayaṃ katvā. Ārammaṇavasenāti rūpe ārammaṇaṃ katvā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ madhupiṇḍikasuttaṭīkāyaṃ vuttanayena veditabbaṃ. Tiṇṇaṃ saṅgati phassoti ‘‘cakkhu rūpāni viññāṇa’’nti imesaṃ tiṇṇaṃ saṅgati samāgame nibbatti phassoti vuttoti āha ‘‘tiṇṇaṃ saṅgatiyā phasso’’ti. Tiṇṇanti ca pākaṭapaccayavasena vuttaṃ, tadaññepi pana manasikārādayo phassapaccayā hontiyeva. Evanti taṇhādīnaṃ asesavirāganirodhakkamena. Bhinnaṃ hotīti anuppādanirodhena niruddhaṃ hoti. Tenāha ‘‘appaṭisandhiya’’nti.
ದುಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dukkhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೩. ದುಕ್ಖಸುತ್ತಂ • 3. Dukkhasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ದುಕ್ಖಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Dukkhasuttavaṇṇanā