| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi |
๒. ทุกนิปาโต
2. Dukanipāto
๑. ปฐมวโคฺค
1. Paṭhamavaggo
๑. ทุกฺขวิหารสุตฺตํ
1. Dukkhavihārasuttaṃ
๒๘. (เทฺว ธเมฺม อนุกฺกฎิ) 1 วุตฺตเญฺหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
28. (Dve dhamme anukkaṭi) 2 vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘ทฺวีหิ, ภิกฺขเว, ธเมฺมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ ทิเฎฺฐว ธเมฺม ทุกฺขํ วิหรติ สวิฆาตํ สอุปายาสํ สปริฬาหํ; กายสฺส เภทา ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฎิกงฺขาฯ กตเมหิ ทฺวีหิ? อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวารตาย 3 จ, โภชเน อมตฺตญฺญุตาย 4 จฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ทฺวีหิ ธเมฺมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ ทิเฎฺฐว ธเมฺม ทุกฺขํ วิหรติ สวิธาตํ สอุปายาสํ สปริฬาหํ; กายสฺส เภทา ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฎิกงฺขา’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตเตฺถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘Dvīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ; kāyassa bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā. Katamehi dvīhi? Indriyesu aguttadvāratāya 5 ca, bhojane amattaññutāya 6 ca. Imehi kho, bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savidhātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ; kāyassa bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘จกฺขุ โสตญฺจ ฆานญฺจ, ชิวฺหา กาโย ตถา มโน;
‘‘Cakkhu sotañca ghānañca, jivhā kāyo tathā mano;
‘‘โภชนมฺหิ อมตฺตญฺญู, อินฺทฺริเยสุ อสํวุโต;
‘‘Bhojanamhi amattaññū, indriyesu asaṃvuto;
กายทุกฺขํ เจโตทุกฺขํ, ทุกฺขํ โส อธิคจฺฉติฯ
Kāyadukkhaṃ cetodukkhaṃ, dukkhaṃ so adhigacchati.
‘‘ฑยฺหมาเนน กาเยน, ฑยฺหมาเนน เจตสา;
‘‘Ḍayhamānena kāyena, ḍayhamānena cetasā;
ทิวา วา ยทิ วา รตฺติํ, ทุกฺขํ วิหรติ ตาทิโส’’ติฯ
Divā vā yadi vā rattiṃ, dukkhaṃ viharati tādiso’’ti.
อยมฺปิ อโตฺถ วุโตฺต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ปฐมํฯ
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā / ๑. ทุกฺขวิหารสุตฺตวณฺณนา • 1. Dukkhavihārasuttavaṇṇanā
