Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൨൬൦] ൧൦. ദൂതജാതകവണ്ണനാ

    [260] 10. Dūtajātakavaṇṇanā

    യസ്സത്ഥാ ദൂരമായന്തീതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം ലോലഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. വത്ഥു നവകനിപാതേ ചക്കവാകജാതകേ (ജാ॰ ൧.൯.൬൯ ആദയോ) ആവിഭവിസ്സതി. സത്ഥാ പന തം ഭിക്ഖും ആമന്തേത്വാ ‘‘ന ഖോ, ഭിക്ഖു, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി ത്വം ലോലോ, ലോല്യകാരണേനേവ പന അസിനാ സീസച്ഛേദനം ലഭീ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.

    Yassatthā dūramāyantīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ lolabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu navakanipāte cakkavākajātake (jā. 1.9.69 ādayo) āvibhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ āmantetvā ‘‘na kho, bhikkhu, idāneva, pubbepi tvaṃ lolo, lolyakāraṇeneva pana asinā sīsacchedanaṃ labhī’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ തസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ വയപ്പത്തോ തക്കസിലായം സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പിതു അച്ചയേന രജ്ജേ പതിട്ഠായ ഭോജനസുദ്ധികോ അഹോസി, തേനസ്സ ഭോജനസുദ്ധികരാജാത്വേവ നാമം ജാതം. സോ കിര തഥാരൂപേന വിധാനേന ഭത്തം ഭുഞ്ജതി, യഥാസ്സ ഏകിസ്സാ ഭത്തപാതിയാ സതസഹസ്സം വയം ഗച്ഛതി. ഭുഞ്ജന്തോ പന അന്തോഗേഹേ ന ഭുഞ്ജതി, അത്തനോ ഭോജനവിധാനം ഓലോകേന്തം മഹാജനം പുഞ്ഞം കാരേതുകാമതായ രാജദ്വാരേ രതനമണ്ഡപം കാരേത്വാ ഭോജനവേലായ തം അലങ്കരാപേത്വാ കഞ്ചനമയേ സമുസ്സിതസേതച്ഛത്തേ രാജപല്ലങ്കേ നിസീദിത്വാ ഖത്തിയകഞ്ഞാഹി പരിവുതോ സതസഹസ്സഗ്ഘനികായ സുവണ്ണപാതിയാ സബ്ബരസഭോജനം ഭുഞ്ജതി. അഥേകോ ലോലപുരിസോ തസ്സ ഭോജനവിധാനം ഓലോകേത്വാ തം ഭോജനം ഭുഞ്ജിതുകാമോ ഹുത്വാ പിപാസം സന്ധാരേതും അസക്കോന്തോ ‘‘അത്ഥേകോ ഉപായോ’’തി ഗാള്ഹം നിവാസേത്വാ ഹത്ഥേ ഉക്ഖിപിത്വാ ‘‘ഭോ, അഹം ദൂതോ, ദൂതോ’’തി ഉച്ചാസദ്ദം കരോന്തോ രാജാനം ഉപസങ്കമി. തേന ച സമയേന തസ്മിം ജനപദേ ‘‘ദൂതോമ്ഹീ’’തി വദന്തം ന വാരേന്തി, തസ്മാ മഹാജനോ ദ്വിധാ ഭിജ്ജിത്വാ ഓകാസം അദാസി. സോ വേഗേന ഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ പാതിയാ ഏകം ഭത്തപിണ്ഡം ഗഹേത്വാ മുഖേ പക്ഖിപി, അഥസ്സ ‘‘സീസം ഛിന്ദിസ്സാമീ’’തി അസിഗാഹോ അസിം അബ്ബാഹേസി, രാജാ ‘‘മാ പഹരീ’’തി നിവാരേസി, ‘‘മാ ഭായി, ഭുഞ്ജസ്സൂ’’തി ഹത്ഥം ധോവിത്വാ നിസീദി. ഭോജനപരിയോസാനേ ചസ്സ അത്തനോ പിവനപാനീയഞ്ചേവ തമ്ബൂലഞ്ച ദാപേത്വാ ‘‘ഭോ പുരിസ, ത്വം ‘ദൂതോമ്ഹീ’തി വദസി, കസ്സ ദൂതോസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘മഹാരാജ അഹം തണ്ഹാദൂതോ, ഉദരദൂതോ, തണ്ഹാ മം ആണാപേത്വാ ‘ത്വം ഗച്ഛാഹീ’തി ദൂതം കത്വാ പേസേസീ’’തി വത്വാ പുരിമാ ദ്വേ ഗാഥാ അവോച –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa putto hutvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā pitu accayena rajje patiṭṭhāya bhojanasuddhiko ahosi, tenassa bhojanasuddhikarājātveva nāmaṃ jātaṃ. So kira tathārūpena vidhānena bhattaṃ bhuñjati, yathāssa ekissā bhattapātiyā satasahassaṃ vayaṃ gacchati. Bhuñjanto pana antogehe na bhuñjati, attano bhojanavidhānaṃ olokentaṃ mahājanaṃ puññaṃ kāretukāmatāya rājadvāre ratanamaṇḍapaṃ kāretvā bhojanavelāya taṃ alaṅkarāpetvā kañcanamaye samussitasetacchatte rājapallaṅke nisīditvā khattiyakaññāhi parivuto satasahassagghanikāya suvaṇṇapātiyā sabbarasabhojanaṃ bhuñjati. Atheko lolapuriso tassa bhojanavidhānaṃ oloketvā taṃ bhojanaṃ bhuñjitukāmo hutvā pipāsaṃ sandhāretuṃ asakkonto ‘‘attheko upāyo’’ti gāḷhaṃ nivāsetvā hatthe ukkhipitvā ‘‘bho, ahaṃ dūto, dūto’’ti uccāsaddaṃ karonto rājānaṃ upasaṅkami. Tena ca samayena tasmiṃ janapade ‘‘dūtomhī’’ti vadantaṃ na vārenti, tasmā mahājano dvidhā bhijjitvā okāsaṃ adāsi. So vegena gantvā rañño pātiyā ekaṃ bhattapiṇḍaṃ gahetvā mukhe pakkhipi, athassa ‘‘sīsaṃ chindissāmī’’ti asigāho asiṃ abbāhesi, rājā ‘‘mā paharī’’ti nivāresi, ‘‘mā bhāyi, bhuñjassū’’ti hatthaṃ dhovitvā nisīdi. Bhojanapariyosāne cassa attano pivanapānīyañceva tambūlañca dāpetvā ‘‘bho purisa, tvaṃ ‘dūtomhī’ti vadasi, kassa dūtosī’’ti pucchi. ‘‘Mahārāja ahaṃ taṇhādūto, udaradūto, taṇhā maṃ āṇāpetvā ‘tvaṃ gacchāhī’ti dūtaṃ katvā pesesī’’ti vatvā purimā dve gāthā avoca –

    ൨൮.

    28.

    ‘‘യസ്സത്ഥാ ദൂരമായന്തി, അമിത്തമപി യാചിതും;

    ‘‘Yassatthā dūramāyanti, amittamapi yācituṃ;

    തസ്സൂദരസ്സഹം ദൂതോ, മാ മേ കുജ്ഝ രഥേസഭ.

    Tassūdarassahaṃ dūto, mā me kujjha rathesabha.

    ൨൯.

    29.

    ‘‘യസ്സ ദിവാ ച രത്തോ ച, വസമായന്തി മാണവാ;

    ‘‘Yassa divā ca ratto ca, vasamāyanti māṇavā;

    തസ്സൂദരസ്സഹം ദൂതോ, മാ മേ കുജ്ഝ രഥേസഭാ’’തി.

    Tassūdarassahaṃ dūto, mā me kujjha rathesabhā’’ti.

    തത്ഥ യസ്സത്ഥാ ദൂരമായന്തീതി യസ്സ അത്ഥായ ഇമേ സത്താ തണ്ഹാവസികാ ഹുത്വാ ദൂരമ്പി ഗച്ഛന്തി. രഥേസഭാതി രഥയോധജേട്ഠക.

    Tattha yassatthā dūramāyantīti yassa atthāya ime sattā taṇhāvasikā hutvā dūrampi gacchanti. Rathesabhāti rathayodhajeṭṭhaka.

    രാജാ തസ്സ വചനം സുത്വാ ‘‘സച്ചമേതം, ഇമേ സത്താ ഉദരദൂതാ തണ്ഹാവസേന വിചരന്തി, തണ്ഹാവ ഇമേ സത്തേ വിചാരേതി, യാവ മനാപം വത ഇമിനാ കഥിത’’ന്തി തസ്സ പുരിസസ്സ തുസ്സിത്വാ തതിയം ഗാഥമാഹ –

    Rājā tassa vacanaṃ sutvā ‘‘saccametaṃ, ime sattā udaradūtā taṇhāvasena vicaranti, taṇhāva ime satte vicāreti, yāva manāpaṃ vata iminā kathita’’nti tassa purisassa tussitvā tatiyaṃ gāthamāha –

    ൩൦.

    30.

    ‘‘ദദാമി തേ ബ്രാഹ്മണ രോഹിണീനം, ഗവം സഹസ്സം സഹ പുങ്ഗവേന;

    ‘‘Dadāmi te brāhmaṇa rohiṇīnaṃ, gavaṃ sahassaṃ saha puṅgavena;

    ദൂതോ ഹി ദൂതസ്സ കഥം ന ദജ്ജം, മയമ്പി തസ്സേവ ഭവാമ ദൂതാ’’തി.

    Dūto hi dūtassa kathaṃ na dajjaṃ, mayampi tasseva bhavāma dūtā’’ti.

    തത്ഥ ബ്രാഹ്മണാതി ആലപനമത്തമേതം. രോഹിണീനന്തി രത്തവണ്ണാനം. സഹ പുങ്ഗവേനാതി യൂഥപരിണായകേന ഉപദ്ദവരക്ഖകേന ഉസഭേന സദ്ധിം. മയമ്പീതി അഹഞ്ച അവസേസാ ച സബ്ബേ സത്താ തസ്സേവ ഉദരസ്സ ദൂതാ ഭവാമ, തസ്മാ അഹം ഉദരദൂതോ സമാനോ ഉദരദൂതസ്സ തുയ്ഹം കസ്മാ ന ദജ്ജന്തി. ഏവഞ്ച പന വത്വാ ‘‘ഇമിനാ വത പുരിസേന അസ്സുതപുബ്ബം കാരണം കഥിത’’ന്തി തുട്ഠചിത്തോ തസ്സ മഹന്തം യസം അദാസി.

    Tattha brāhmaṇāti ālapanamattametaṃ. Rohiṇīnanti rattavaṇṇānaṃ. Saha puṅgavenāti yūthapariṇāyakena upaddavarakkhakena usabhena saddhiṃ. Mayampīti ahañca avasesā ca sabbe sattā tasseva udarassa dūtā bhavāma, tasmā ahaṃ udaradūto samāno udaradūtassa tuyhaṃ kasmā na dajjanti. Evañca pana vatvā ‘‘iminā vata purisena assutapubbaṃ kāraṇaṃ kathita’’nti tuṭṭhacitto tassa mahantaṃ yasaṃ adāsi.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ സോ ലോലഭിക്ഖു സകദാഗാമിഫലേ പതിട്ഠഹി, അഞ്ഞേപി ബഹൂ സോതാപന്നാദയോ അഹേസും. ‘‘തദാ ലോലപുരിസോ ഏതരഹി ലോലഭിക്ഖു അഹോസി, ഭോജനസുദ്ധികരാജാ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so lolabhikkhu sakadāgāmiphale patiṭṭhahi, aññepi bahū sotāpannādayo ahesuṃ. ‘‘Tadā lolapuriso etarahi lolabhikkhu ahosi, bhojanasuddhikarājā pana ahameva ahosi’’nti.

    ദൂതജാതകവണ്ണനാ ദസമാ.

    Dūtajātakavaṇṇanā dasamā.

    സങ്കപ്പവഗ്ഗോ പഠമോ.

    Saṅkappavaggo paṭhamo.

    തസ്സുദ്ദാനം –

    Tassuddānaṃ –

    സങ്കപ്പ തിലമുട്ഠി ച, മണി ച സിന്ധവാസുകം;

    Saṅkappa tilamuṭṭhi ca, maṇi ca sindhavāsukaṃ;

    ജരൂദപാനം ഗാമണി, മന്ധാതാ തിരീടദൂതന്തി.

    Jarūdapānaṃ gāmaṇi, mandhātā tirīṭadūtanti.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൨൬൦. ദൂതജാതകം • 260. Dūtajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact