Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၁၀. (ဒုတိယ) ဒေဝသဘတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
10. (Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā
သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပန္နောတိ အာယသ္မတော ဒေဝသဘတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ကုသလံ ဥပစိနန္တော သိခိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သိခိံ ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကပိလဝတ္ထုသ္မိံ သက္ယရာဇကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ, တသ္သ ဒေဝသဘောတိ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော စုမ္ဗဋကလဟဝူပသမနတ္ထံ သတ္ထရိ အာဂတေ ဗုဒ္ဓာနုဘာဝံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော သရဏေသု ပတိဋ္ဌိတော ပုန နိဂ္ရောဓာရာမေ သတ္ထရိ ဝိဟရန္တေ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကတပုဗ္ဗကိစ္စော ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၆.၁-၆) –
Sammappadhānasampannoti āyasmato devasabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso bandhujīvakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbatti, tassa devasabhoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto cumbaṭakalahavūpasamanatthaṃ satthari āgate buddhānubhāvaṃ disvā pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhito puna nigrodhārāme satthari viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.1-6) –
‘‘စန္ဒံဝ ဝိမလံ သုဒ္ဓံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
နန္ဒီဘဝပရိက္ခီဏံ၊ တိဏ္ဏံ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tiṇṇaṃ loke visattikaṃ.
‘‘နိဗ္ဗာပယန္တံ ဇနတံ၊ တိဏ္ဏံ တာရယတံ ဝရံ။
‘‘Nibbāpayantaṃ janataṃ, tiṇṇaṃ tārayataṃ varaṃ;
မုနိံ ဝနမ္ဟိ ဈာယန္တံ၊ ဧကဂ္ဂံ သုသမာဟိတံ။
Muniṃ vanamhi jhāyantaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘ဗန္ဓုဇီဝကပုပ္ဖာနိ၊ လဂေတ္ဝာ သုတ္တကေနဟံ။
‘‘Bandhujīvakapupphāni, lagetvā suttakenahaṃ;
ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိရောပယိံ၊ သိခိနော လောကဗန္ဓုနော။
Buddhassa abhiropayiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ဧကတိံသေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒာ။
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ဣတော သတ္တမကေ ကပ္ပေ၊ မနုဇိန္ဒော မဟာယသော။
‘‘Ito sattamake kappe, manujindo mahāyaso;
သမန္တစက္ခုနာမာသိ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
Samantacakkhunāmāsi, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အတ္တနာ အဓိဂတံ ဝိမုတ္တိသုခံ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နပီတိသောမနသ္သော ဥဒာနဝသေန –
Arahattaṃ pana patvā attanā adhigataṃ vimuttisukhaṃ nissāya uppannapītisomanasso udānavasena –
၁၀၀.
100.
‘‘သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပန္နော ၊ သတိပဋ္ဌာနဂောစရော။
‘‘Sammappadhānasampanno , satipaṭṭhānagocaro;
ဝိမုတ္တိကုသုမသဉ္ဆန္နော၊ ပရိနိဗ္ဗိသ္သတ္ယနာသဝော’’တိ။ – ဂာထံ အဘာသိ။
Vimuttikusumasañchanno, parinibbissatyanāsavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
တတ္ထ သမ္မပ္ပဓာနသမ္ပန္နောတိ သမ္ပန္နစတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနော, တေဟိ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဌိတောတိ အတ္ထော။ သတိပဋ္ဌာနဂောစရောတိ ကာယာနုပသ္သနာဒယော သတိပဋ္ဌာနာ ဂောစရော ပဝတ္တိဋ္ဌာနံ ဧတသ္သာတိ သတိပဋ္ဌာနဂောစရော, စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု ပတိဋ္ဌိတစိတ္တောတိ အတ္ထော။ ဂုဏသောဘေန ပရမသုဂန္ဓာ ဝိမုတ္တိယေဝ ကုသုမာနိ, တေဟိ သဗ္ဗသော သမ္မဒေဝ သဉ္ဆန္နော ဝိဘူသိတော အလင္ကတောတိ ဝိမုတ္တိကုသုမသဉ္ဆန္နော။ ပရိနိဗ္ဗိသ္သတ္ယနာသဝောတိ ဧဝံ သမ္မာ ပဋိပဇ္ဇန္တော ဘိက္ခု နစိရသ္သေဝ အနာသဝော ဟုတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗိသ္သတိ သဥပာဒိသေသာယ အနုပာဒိသေသာယ စ နိဗ္ဗာနဓာတုယာတိ အတ္ထော။ ဣဒမေဝ စ ထေရသ္သ အညာဗ္ယာကရဏံ အဟောသိ။
Tattha sammappadhānasampannoti sampannacatubbidhasammappadhāno, tehi kattabbakiccaṃ sampādetvā ṭhitoti attho. Satipaṭṭhānagocaroti kāyānupassanādayo satipaṭṭhānā gocaro pavattiṭṭhānaṃ etassāti satipaṭṭhānagocaro, catūsu satipaṭṭhānesu patiṭṭhitacittoti attho. Guṇasobhena paramasugandhā vimuttiyeva kusumāni, tehi sabbaso sammadeva sañchanno vibhūsito alaṅkatoti vimuttikusumasañchanno. Parinibbissatyanāsavoti evaṃ sammā paṭipajjanto bhikkhu nacirasseva anāsavo hutvā parinibbissati saupādisesāya anupādisesāya ca nibbānadhātuyāti attho. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
(ဒုတိယ) ဒေဝသဘတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
(Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ဒသမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dasamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၁၀. (ဒုတိယ)-ဒေဝသဘတ္ထေရဂာထာ • 10. (Dutiya)-devasabhattheragāthā