Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
೧೦. (ದುತಿಯ) ದೇವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ
10. (Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā
ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ದೇವಸಭತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಂ ಕುಸಲಂ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಸಿಖಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸಿಖಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಬನ್ಧುಜೀವಕಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಕ್ಯರಾಜಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ದೇವಸಭೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಚುಮ್ಬಟಕಲಹವೂಪಸಮನತ್ಥಂ ಸತ್ಥರಿ ಆಗತೇ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಪುನ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ ಸತ್ಥರಿ ವಿಹರನ್ತೇ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕತಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೬.೧-೬) –
Sammappadhānasampannoti āyasmato devasabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso bandhujīvakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbatti, tassa devasabhoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto cumbaṭakalahavūpasamanatthaṃ satthari āgate buddhānubhāvaṃ disvā pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhito puna nigrodhārāme satthari viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.1-6) –
‘‘ಚನ್ದಂವ ವಿಮಲಂ ಸುದ್ಧಂ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನಮನಾವಿಲಂ।
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
ನನ್ದೀಭವಪರಿಕ್ಖೀಣಂ, ತಿಣ್ಣಂ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tiṇṇaṃ loke visattikaṃ.
‘‘ನಿಬ್ಬಾಪಯನ್ತಂ ಜನತಂ, ತಿಣ್ಣಂ ತಾರಯತಂ ವರಂ।
‘‘Nibbāpayantaṃ janataṃ, tiṇṇaṃ tārayataṃ varaṃ;
ಮುನಿಂ ವನಮ್ಹಿ ಝಾಯನ್ತಂ, ಏಕಗ್ಗಂ ಸುಸಮಾಹಿತಂ॥
Muniṃ vanamhi jhāyantaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘ಬನ್ಧುಜೀವಕಪುಪ್ಫಾನಿ, ಲಗೇತ್ವಾ ಸುತ್ತಕೇನಹಂ।
‘‘Bandhujīvakapupphāni, lagetvā suttakenahaṃ;
ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಿರೋಪಯಿಂ, ಸಿಖಿನೋ ಲೋಕಬನ್ಧುನೋ॥
Buddhassa abhiropayiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ಏಕತಿಂಸೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಯಂ ಕಮ್ಮಮಕರಿಂ ತದಾ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ಇತೋ ಸತ್ತಮಕೇ ಕಪ್ಪೇ, ಮನುಜಿನ್ದೋ ಮಹಾಯಸೋ।
‘‘Ito sattamake kappe, manujindo mahāyaso;
ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುನಾಮಾಸಿ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲೋ॥
Samantacakkhunāmāsi, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಂ ವಿಮುತ್ತಿಸುಖಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸೋ ಉದಾನವಸೇನ –
Arahattaṃ pana patvā attanā adhigataṃ vimuttisukhaṃ nissāya uppannapītisomanasso udānavasena –
೧೦೦.
100.
‘‘ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸಮ್ಪನ್ನೋ , ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗೋಚರೋ।
‘‘Sammappadhānasampanno , satipaṭṭhānagocaro;
ವಿಮುತ್ತಿಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನೋ, ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋ’’ತಿ॥ – ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ।
Vimuttikusumasañchanno, parinibbissatyanāsavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಸಮ್ಪನ್ನಚತುಬ್ಬಿಧಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೋ, ತೇಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗೋಚರೋತಿ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾದಯೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಗೋಚರೋ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಾನಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಗೋಚರೋ, ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗುಣಸೋಭೇನ ಪರಮಸುಗನ್ಧಾ ವಿಮುತ್ತಿಯೇವ ಕುಸುಮಾನಿ, ತೇಹಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಞ್ಛನ್ನೋ ವಿಭೂಸಿತೋ ಅಲಙ್ಕತೋತಿ ವಿಮುತ್ತಿಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನೋ। ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತ್ಯನಾಸವೋತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಮಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅನಾಸವೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಿಸ್ಸತಿ ಸಉಪಾದಿಸೇಸಾಯ ಅನುಪಾದಿಸೇಸಾಯ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಮೇವ ಚ ಥೇರಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಹೋಸಿ।
Tattha sammappadhānasampannoti sampannacatubbidhasammappadhāno, tehi kattabbakiccaṃ sampādetvā ṭhitoti attho. Satipaṭṭhānagocaroti kāyānupassanādayo satipaṭṭhānā gocaro pavattiṭṭhānaṃ etassāti satipaṭṭhānagocaro, catūsu satipaṭṭhānesu patiṭṭhitacittoti attho. Guṇasobhena paramasugandhā vimuttiyeva kusumāni, tehi sabbaso sammadeva sañchanno vibhūsito alaṅkatoti vimuttikusumasañchanno. Parinibbissatyanāsavoti evaṃ sammā paṭipajjanto bhikkhu nacirasseva anāsavo hutvā parinibbissati saupādisesāya anupādisesāya ca nibbānadhātuyāti attho. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
(ದುತಿಯ) ದೇವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
(Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ದಸಮವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dasamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೧೦. (ದುತಿಯ)-ದೇವಸಭತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 10. (Dutiya)-devasabhattheragāthā