Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੦. (ਦੁਤਿਯ) ਦੇવਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
10. (Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā
ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦੇવਸਭਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਿਖਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੇવਸਭੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਚੁਮ੍ਬਟਕਲਹવੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਆਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪੁਨ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ ਸਤ੍ਥਰਿ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੬.੧-੬) –
Sammappadhānasampannoti āyasmato devasabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso bandhujīvakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbatti, tassa devasabhoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto cumbaṭakalahavūpasamanatthaṃ satthari āgate buddhānubhāvaṃ disvā pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhito puna nigrodhārāme satthari viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.1-6) –
‘‘ਚਨ੍ਦਂવ વਿਮਲਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾવਿਲਂ।
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਲੋਕੇ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ॥
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tiṇṇaṃ loke visattikaṃ.
‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਪਯਨ੍ਤਂ ਜਨਤਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਾਰਯਤਂ વਰਂ।
‘‘Nibbāpayantaṃ janataṃ, tiṇṇaṃ tārayataṃ varaṃ;
ਮੁਨਿਂ વਨਮ੍ਹਿ ਝਾਯਨ੍ਤਂ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ॥
Muniṃ vanamhi jhāyantaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ, ਲਗੇਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਕੇਨਹਂ।
‘‘Bandhujīvakapupphāni, lagetvā suttakenahaṃ;
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ, ਸਿਖਿਨੋ ਲੋਕਬਨ੍ਧੁਨੋ॥
Buddhassa abhiropayiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ਏਕਤਿਂਸੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰਿਂ ਤਦਾ।
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮਕੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਮਨੁਜਿਨ੍ਦੋ ਮਹਾਯਸੋ।
‘‘Ito sattamake kappe, manujindo mahāyaso;
ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਮਾਸਿ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥
Samantacakkhunāmāsi, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਉਦਾਨવਸੇਨ –
Arahattaṃ pana patvā attanā adhigataṃ vimuttisukhaṃ nissāya uppannapītisomanasso udānavasena –
੧੦੦.
100.
‘‘ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ , ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰੋ।
‘‘Sammappadhānasampanno , satipaṭṭhānagocaro;
વਿਮੁਤ੍ਤਿਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸવੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Vimuttikusumasañchanno, parinibbissatyanāsavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਤੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰੋਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਗੋਚਰੋ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰੋ, ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗੁਣਸੋਭੇਨ ਪਰਮਸੁਗਨ੍ਧਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯੇવ ਕੁਸੁਮਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ વਿਭੂਸਿਤੋ ਅਲਙ੍ਕਤੋਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸવੋਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਨਾਸવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤਿ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਮੇવ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ।
Tattha sammappadhānasampannoti sampannacatubbidhasammappadhāno, tehi kattabbakiccaṃ sampādetvā ṭhitoti attho. Satipaṭṭhānagocaroti kāyānupassanādayo satipaṭṭhānā gocaro pavattiṭṭhānaṃ etassāti satipaṭṭhānagocaro, catūsu satipaṭṭhānesu patiṭṭhitacittoti attho. Guṇasobhena paramasugandhā vimuttiyeva kusumāni, tehi sabbaso sammadeva sañchanno vibhūsito alaṅkatoti vimuttikusumasañchanno. Parinibbissatyanāsavoti evaṃ sammā paṭipajjanto bhikkhu nacirasseva anāsavo hutvā parinibbissati saupādisesāya anupādisesāya ca nibbānadhātuyāti attho. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
(ਦੁਤਿਯ) ਦੇવਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
(Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ਦਸਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dasamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੦. (ਦੁਤਿਯ)-ਦੇવਸਭਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 10. (Dutiya)-devasabhattheragāthā