Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. (ദുതിയ) ദേവസഭത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. (Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā
സമ്മപ്പധാനസമ്പന്നോതി ആയസ്മതോ ദേവസഭത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ഉപചിനന്തോ സിഖിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം സിഖിം ഭഗവന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ ബന്ധുജീവകപുപ്ഫേഹി പൂജം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കപിലവത്ഥുസ്മിം സക്യരാജകുലേ നിബ്ബത്തി, തസ്സ ദേവസഭോതി നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ ചുമ്ബടകലഹവൂപസമനത്ഥം സത്ഥരി ആഗതേ ബുദ്ധാനുഭാവം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ സരണേസു പതിട്ഠിതോ പുന നിഗ്രോധാരാമേ സത്ഥരി വിഹരന്തേ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ കതപുബ്ബകിച്ചോ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൬.൧-൬) –
Sammappadhānasampannoti āyasmato devasabhattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sikhiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso bandhujīvakapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sakyarājakule nibbatti, tassa devasabhoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto cumbaṭakalahavūpasamanatthaṃ satthari āgate buddhānubhāvaṃ disvā pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhito puna nigrodhārāme satthari viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.1-6) –
‘‘ചന്ദംവ വിമലം സുദ്ധം, വിപ്പസന്നമനാവിലം;
‘‘Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ, vippasannamanāvilaṃ;
നന്ദീഭവപരിക്ഖീണം, തിണ്ണം ലോകേ വിസത്തികം.
Nandībhavaparikkhīṇaṃ, tiṇṇaṃ loke visattikaṃ.
‘‘നിബ്ബാപയന്തം ജനതം, തിണ്ണം താരയതം വരം;
‘‘Nibbāpayantaṃ janataṃ, tiṇṇaṃ tārayataṃ varaṃ;
മുനിം വനമ്ഹി ഝായന്തം, ഏകഗ്ഗം സുസമാഹിതം.
Muniṃ vanamhi jhāyantaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘ബന്ധുജീവകപുപ്ഫാനി, ലഗേത്വാ സുത്തകേനഹം;
‘‘Bandhujīvakapupphāni, lagetvā suttakenahaṃ;
ബുദ്ധസ്സ അഭിരോപയിം, സിഖിനോ ലോകബന്ധുനോ.
Buddhassa abhiropayiṃ, sikhino lokabandhuno.
‘‘ഏകതിംസേ ഇതോ കപ്പേ, യം കമ്മമകരിം തദാ;
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ഇതോ സത്തമകേ കപ്പേ, മനുജിന്ദോ മഹായസോ;
‘‘Ito sattamake kappe, manujindo mahāyaso;
സമന്തചക്ഖുനാമാസി, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലോ.
Samantacakkhunāmāsi, cakkavattī mahabbalo.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ അത്തനാ അധിഗതം വിമുത്തിസുഖം നിസ്സായ ഉപ്പന്നപീതിസോമനസ്സോ ഉദാനവസേന –
Arahattaṃ pana patvā attanā adhigataṃ vimuttisukhaṃ nissāya uppannapītisomanasso udānavasena –
൧൦൦.
100.
‘‘സമ്മപ്പധാനസമ്പന്നോ , സതിപട്ഠാനഗോചരോ;
‘‘Sammappadhānasampanno , satipaṭṭhānagocaro;
വിമുത്തികുസുമസഞ്ഛന്നോ, പരിനിബ്ബിസ്സത്യനാസവോ’’തി. – ഗാഥം അഭാസി;
Vimuttikusumasañchanno, parinibbissatyanāsavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
തത്ഥ സമ്മപ്പധാനസമ്പന്നോതി സമ്പന്നചതുബ്ബിധസമ്മപ്പധാനോ, തേഹി കത്തബ്ബകിച്ചം സമ്പാദേത്വാ ഠിതോതി അത്ഥോ. സതിപട്ഠാനഗോചരോതി കായാനുപസ്സനാദയോ സതിപട്ഠാനാ ഗോചരോ പവത്തിട്ഠാനം ഏതസ്സാതി സതിപട്ഠാനഗോചരോ, ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു പതിട്ഠിതചിത്തോതി അത്ഥോ. ഗുണസോഭേന പരമസുഗന്ധാ വിമുത്തിയേവ കുസുമാനി, തേഹി സബ്ബസോ സമ്മദേവ സഞ്ഛന്നോ വിഭൂസിതോ അലങ്കതോതി വിമുത്തികുസുമസഞ്ഛന്നോ. പരിനിബ്ബിസ്സത്യനാസവോതി ഏവം സമ്മാ പടിപജ്ജന്തോ ഭിക്ഖു നചിരസ്സേവ അനാസവോ ഹുത്വാ പരിനിബ്ബിസ്സതി സഉപാദിസേസായ അനുപാദിസേസായ ച നിബ്ബാനധാതുയാതി അത്ഥോ. ഇദമേവ ച ഥേരസ്സ അഞ്ഞാബ്യാകരണം അഹോസി.
Tattha sammappadhānasampannoti sampannacatubbidhasammappadhāno, tehi kattabbakiccaṃ sampādetvā ṭhitoti attho. Satipaṭṭhānagocaroti kāyānupassanādayo satipaṭṭhānā gocaro pavattiṭṭhānaṃ etassāti satipaṭṭhānagocaro, catūsu satipaṭṭhānesu patiṭṭhitacittoti attho. Guṇasobhena paramasugandhā vimuttiyeva kusumāni, tehi sabbaso sammadeva sañchanno vibhūsito alaṅkatoti vimuttikusumasañchanno. Parinibbissatyanāsavoti evaṃ sammā paṭipajjanto bhikkhu nacirasseva anāsavo hutvā parinibbissati saupādisesāya anupādisesāya ca nibbānadhātuyāti attho. Idameva ca therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
(ദുതിയ) ദേവസഭത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
(Dutiya) devasabhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ദസമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dasamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. (ദുതിയ)-ദേവസഭത്ഥേരഗാഥാ • 10. (Dutiya)-devasabhattheragāthā