Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / အင္ဂုတ္တရနိကာယ • Aṅguttaranikāya |
၆. ဒုတိယအဓမ္မသုတ္တံ
6. Dutiyaadhammasuttaṃ
၁၇၂. ‘‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော ဓမ္မော စ; အနတ္ထော စ ဝေဒိတဗ္ဗော အတ္ထော စ။ အဓမ္မဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ ဓမ္မဉ္စ, အနတ္ထဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ အတ္ထဉ္စ ယထာ ဓမ္မော ယထာ အတ္ထော တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပာဝိသိ။
172. ‘‘Adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’’nti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော ဓမ္မော စ; အနတ္ထော စ ဝေဒိတဗ္ဗော အတ္ထော စ။ အဓမ္မဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ ဓမ္မဉ္စ, အနတ္ထဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ အတ္ထဉ္စ ယထာ ဓမ္မော ယထာ အတ္ထော တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’’တိ?
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
အထ ခော တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပုစ္ဆေယ္ယာမ။ ယထာ နော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဗ္ယာကရိသ္သတိ တထာ နံ ဓာရေသ္သာမာ’’တိ။
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ puccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.
အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတဒဝောစုံ –
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ –
‘‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော ဓမ္မော စ; အနတ္ထော စ ဝေဒိတဗ္ဗော အတ္ထော စ။ အဓမ္မဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ ဓမ္မဉ္စ, အနတ္ထဉ္စ ဝိဒိတ္ဝာ အတ္ထဉ္စ ယထာ ဓမ္မော ယထာ အတ္ထော တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။
‘‘Idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘တေသံ နော, အာဝုသော, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗန္တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’တိ?
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca, bhikkhave…pe… tathā paṭipajjitabbanti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘တေသံ နော, အာဝုသော, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမ။ ယထာ နော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဗ္ယာကရိသ္သတိ တထာ နံ ဓာရေသ္သာမာ’တိ။ ဝိဘဇတု အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော’’တိ။
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti. Vibhajatu āyasmā mahākaccāno’’ti.
‘‘သေယ္ယထာပိ, အာဝုသော, ပုရိသော သာရတ္ထိကော သာရံ ဂဝေသီ သာရပရိယေသနံ စရမာနော မဟတော ရုက္ခသ္သ တိဋ္ဌတော သာရဝတော အတိက္ကမ္မေဝ မူလံ အတိက္ကမ္မ ခန္ဓံ သာခာပလာသေ သာရံ ပရိယေသိတဗ္ဗံ မညေယ္ယ။ ဧဝံသမ္ပဒမိဒံ အာယသ္မန္တာနံ သတ္ထရိ သမ္မုခီဘူတေ တံ ဘဂဝန္တံ အတိသိတ္ဝာ အမ္ဟေ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗံ မညထ 1။ သော ဟာဝုသော, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပသ္သံ ပသ္သတိ စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ အမတသ္သ ဒာတာ ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ ယံ တုမ္ဟေ ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ။ ယထာ ဝော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāraṃ gavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya. Evaṃsampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha 2. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ tumhe bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘အဒ္ဓာ, အာဝုသော ကစ္စာန, ဘဂဝာ ဇာနံ ဇာနာတိ ပသ္သံ ပသ္သတိ စက္ခုဘူတော ဉာဏဘူတော ဓမ္မဘူတော ဗ္ရဟ္မဘူတော ဝတ္တာ ပဝတ္တာ အတ္ထသ္သ နိန္နေတာ အမတသ္သ ဒာတာ ဓမ္မသ္သာမီ တထာဂတော။ သော စေဝ ပနေတသ္သ ကာလော အဟောသိ ယံ မယံ ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမ။ ယထာ နော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရေယ္ယ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာမ။ အပိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ဝိဘဇတာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော အဂရုံ ကရိတ္ဝာ’’တိ။
‘‘Addhā, āvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ mayaṃ bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvā’’ti.
‘‘တေန ဟာဝုသော, သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိ ကရောထ; ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အထာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဧတဒဝောစ –
‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Athāyasmā mahākaccāno etadavoca –
‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော။ပေ.။ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘ကတမော, စာဝုသော, အဓမ္မော; ကတမော စ ဓမ္မော? ကတမော စ အနတ္ထော, ကတမော စ အတ္ထော? ‘‘ပာဏာတိပာတော, အာဝုသော, အဓမ္မော; ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ ပာဏာတိပာတပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; ပာဏာတိပာတာ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Katamo, cāvuso, adhammo; katamo ca dhammo? Katamo ca anattho, katamo ca attho? ‘‘Pāṇātipāto, āvuso, adhammo; pāṇātipātā veramaṇī dhammo; ye ca pāṇātipātapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pāṇātipātā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘အဒိန္နာဒာနံ, အာဝုသော, အဓမ္မော; အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ အဒိန္နာဒာနပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ , အယံ အနတ္ထော; အဒိန္နာဒာနာ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Adinnādānaṃ, āvuso, adhammo; adinnādānā veramaṇī dhammo; ye ca adinnādānapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti , ayaṃ anattho; adinnādānā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော, အာဝုသော, အဓမ္မော; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ ကာမေသုမိစ္ဆာစာရပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Kāmesumicchācāro, āvuso, adhammo; kāmesumicchācārā veramaṇī dhammo; ye ca kāmesumicchācārapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; kāmesumicchācārā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘မုသာဝာဒော, အာဝုသော, အဓမ္မော; မုသာဝာဒာ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ မုသာဝာဒပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; မုသာဝာဒာ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Musāvādo, āvuso, adhammo; musāvādā veramaṇī dhammo; ye ca musāvādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; musāvādā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ပိသုဏာ ဝာစာ, အာဝုသော, အဓမ္မော; ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ ပိသုဏာဝာစာပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; ပိသုဏာယ ဝာစာယ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Pisuṇā vācā, āvuso, adhammo; pisuṇāya vācāya veramaṇī dhammo; ye ca pisuṇāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pisuṇāya vācāya veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ဖရုသာ ဝာစာ, အာဝုသော, အဓမ္မော; ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ ဖရုသာဝာစာပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; ဖရုသာယ ဝာစာယ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Pharusā vācā, āvuso, adhammo; pharusāya vācāya veramaṇī dhammo; ye ca pharusāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pharusāya vācāya veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘သမ္ဖပ္ပလာပော , အာဝုသော, အဓမ္မော; သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏီ ဓမ္မော; ယေ စ သမ္ဖပ္ပလာပပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; သမ္ဖပ္ပလာပာ ဝေရမဏိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Samphappalāpo , āvuso, adhammo; samphappalāpā veramaṇī dhammo; ye ca samphappalāpapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; samphappalāpā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘အဘိဇ္ဈာ, အာဝုသော, အဓမ္မော; အနဘိဇ္ဈာ ဓမ္မော; ယေ စ အဘိဇ္ဈာပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; အနဘိဇ္ဈာပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Abhijjhā, āvuso, adhammo; anabhijjhā dhammo; ye ca abhijjhāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; anabhijjhāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ဗ္ယာပာဒော, အာဝုသော, အဓမ္မော; အဗ္ယာပာဒော ဓမ္မော; ယေ စ ဗ္ယာပာဒပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; အဗ္ယာပာဒပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Byāpādo, āvuso, adhammo; abyāpādo dhammo; ye ca byāpādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; abyāpādapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, အာဝုသော, အဓမ္မော; သမ္မာဒိဋ္ဌိ ဓမ္မော; ယေ စ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ အနေကေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သမ္ဘဝန္တိ, အယံ အနတ္ထော; သမ္မာဒိဋ္ဌိပစ္စယာ စ အနေကေ ကုသလာ ဓမ္မာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တိ, အယံ အတ္ထော။
‘‘Micchādiṭṭhi, āvuso, adhammo; sammādiṭṭhi dhammo; ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘‘ယံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော။ပေ.။ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။ ဣမသ္သ ခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဧဝံ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အာဇာနာမိ။ အာကင္ခမာနာ စ ပန တုမ္ဟေ, အာဝုသော, ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ။ ယထာ နော ဘဂဝာ ဗ္ယာကရောတိ တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။
‘‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti. Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe, āvuso, bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā no bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ အာယသ္မတော မဟာကစ္စာနသ္သ ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ –
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘ယံ ခော နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော။ပေ.။ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ အစိရပက္ကန္တသ္သ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘ဣဒံ ခော နော, အာဝုသော, ဘဂဝာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသံ ဥဒ္ဒိသိတ္ဝာ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘဇိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဝိဟာရံ ပဝိဋ္ဌော – ‘အဓမ္မော စ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒိတဗ္ဗော။ပေ.။ တထာ ပဋိပဇ္ဇိတဗ္ဗ’န္တိ။ ကော နု ခော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇေယ္ယာ’တိ?
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘တေသံ နော, ဘန္တေ, အမ္ဟာကံ ဧတဒဟောသိ – ‘အယံ ခော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော သတ္ထု စေဝ သံဝဏ္ဏိတော, သမ္ဘာဝိတော စ ဝိညူနံ သဗ္ရဟ္မစာရီနံ။ ပဟောတိ စာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဣမသ္သ ဘဂဝတာ သံခိတ္တေန ဥဒ္ဒေသသ္သ ဥဒ္ဒိဋ္ဌသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ အဝိဘတ္တသ္သ ဝိတ္ထာရေန အတ္ထံ ဝိဘဇိတုံ။ ယံနူန မယံ ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမေယ္ယာမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာမ။ ယထာ နော အာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော ဗ္ယာကရိသ္သတိ တထာ နံ ဓာရေသ္သာမာ’တိ။
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti.
‘‘အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေနာယသ္မာ မဟာကစ္စာနော တေနုပသင္ကမိမ္ဟာ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မဟာကစ္စာနံ ဧတမတ္ထံ အပုစ္ဆိမ္ဟာ။ တေသံ နော, ဘန္တေ, အာယသ္မတာ မဟာကစ္စာနေန ဣမေဟိ အက္ခရေဟိ ဣမေဟိ ပဒေဟိ ဣမေဟိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ အတ္ထော သုဝိဘတ္တော’’တိ။
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimhā; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ apucchimhā. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi akkharehi imehi padehi imehi byañjanehi attho suvibhatto’’ti.
‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ! ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော။ မဟာပညော, ဘိက္ခဝေ, မဟာကစ္စာနော။ မံ စေပိ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ ပဋိပုစ္ဆေယ္ယာထ, အဟမ္ပိ စေတံ ဧဝမေဝံ ဗ္ယာကရေယ္ယံ ယထာ တံ မဟာကစ္စာနေန ဗ္ယာကတံ။ ဧသော စေဝ တသ္သ အတ္ထော။ ဧဝဉ္စ နံ ဓာရေယ္ယာထာ’’တိ။ ဆဋ္ဌံ။
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhave! Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno. Mahāpañño, bhikkhave, mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi cetaṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso ceva tassa attho. Evañca naṃ dhāreyyāthā’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / အင္ဂုတ္တရနိကာယ (ဋီကာ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ၁-၄၄. ဗ္ရာဟ္မဏပစ္စောရောဟဏီသုတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • 1-44. Brāhmaṇapaccorohaṇīsuttādivaṇṇanā