| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya |
6. දුතියඅධම්‌මසුත්‌තං
6. Dutiyaadhammasuttaṃ
172. ‘‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො ධම්‌මො ච; අනත්‌ථො ච වෙදිතබ්‌බො අත්‌ථො ච. අධම්‌මඤ්‌ච විදිත්‌වා ධම්‌මඤ්‌ච, අනත්‌ථඤ්‌ච විදිත්‌වා අත්‌ථඤ්‌ච යථා ධම්‌මො යථා අත්‌ථො තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’’න්‌ති. ඉදමවොච භගවා. ඉදං වත්‌වාන සුගතො උට්‌ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.
172. ‘‘Adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’’nti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
අථ ඛො තෙසං භික්‌ඛූනං අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො එතදහොසි – ‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – ‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො ධම්‌මො ච; අනත්‌ථො ච වෙදිතබ්‌බො අත්‌ථො ච. අධම්‌මඤ්‌ච විදිත්‌වා ධම්‌මඤ්‌ච, අනත්‌ථඤ්‌ච විදිත්‌වා අත්‌ථඤ්‌ච යථා ධම්‌මො යථා අත්‌ථො තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති. කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යා’’ති?
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
අථ ඛො තෙසං භික්‌ඛූනං එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො, සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පුච්‌ඡෙය්‍යාම. යථා නො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො බ්‍යාකරිස්‌සති තථා නං ධාරෙස්‌සාමා’’ති.
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ puccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.
අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමිංසු; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මතා මහාකච්‌චානෙන සද්‌ධිං සම්‌මොදිංසු. සම්‌මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතදවොචුං –
Atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ –
‘‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො කච්‌චාන, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – ‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො ධම්‌මො ච; අනත්‌ථො ච වෙදිතබ්‌බො අත්‌ථො ච. අධම්‌මඤ්‌ච විදිත්‌වා ධම්‌මඤ්‌ච, අනත්‌ථඤ්‌ච විදිත්‌වා අත්‌ථඤ්‌ච යථා ධම්‌මො යථා අත්‌ථො තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති.
‘‘Idaṃ kho no, āvuso kaccāna, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo dhammo ca; anattho ca veditabbo attho ca. Adhammañca viditvā dhammañca, anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘තෙසං නො, ආවුසො, අම්‌හාකං අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො එතදහොසි – ‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බන්‌ති. කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යා’ති?
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca, bhikkhave…pe… tathā paṭipajjitabbanti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘තෙසං නො, ආවුසො, අම්‌හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො, සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාම. යථා නො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො බ්‍යාකරිස්‌සති තථා නං ධාරෙස්‌සාමා’ති. විභජතු ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො’’ති.
‘‘Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti. Vibhajatu āyasmā mahākaccāno’’ti.
‘‘සෙය්‍යථාපි, ආවුසො, පුරිසො සාරත්‌ථිකො සාරං ගවෙසී සාරපරියෙසනං චරමානො මහතො රුක්‌ඛස්‌ස තිට්‌ඨතො සාරවතො අතික්‌කම්‌මෙව මූලං අතික්‌කම්‌ම ඛන්‌ධං සාඛාපලාසෙ සාරං පරියෙසිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍ය. එවංසම්‌පදමිදං ආයස්‌මන්‌තානං සත්‌ථරි සම්‌මුඛීභූතෙ තං භගවන්‌තං අතිසිත්‌වා අම්‌හෙ එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡිතබ්‌බං මඤ්‌ඤථ 1. සො හාවුසො, භගවා ජානං ජානාති පස්‌සං පස්‌සති චක්‌ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො වත්‌තා පවත්‌තා අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා අමතස්‌ස දාතා ධම්‌මස්‌සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්‌ස කාලො අහොසි යං තුම්‌හෙ භගවන්‌තංයෙව උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ. යථා වො භගවා බ්‍යාකරෙය්‍ය තථා නං ධාරෙය්‍යාථා’’ති.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāraṃ gavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya. Evaṃsampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha 2. So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ tumhe bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā vo bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘අද්‌ධා, ආවුසො කච්‌චාන, භගවා ජානං ජානාති පස්‌සං පස්‌සති චක්‌ඛුභූතො ඤාණභූතො ධම්‌මභූතො බ්‍රහ්‌මභූතො වත්‌තා පවත්‌තා අත්‌ථස්‌ස නින්‌නෙතා අමතස්‌ස දාතා ධම්‌මස්‌සාමී තථාගතො. සො චෙව පනෙතස්‌ස කාලො අහොසි යං මයං භගවන්‌තංයෙව උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාම. යථා නො භගවා බ්‍යාකරෙය්‍ය තථා නං ධාරෙය්‍යාම. අපි චායස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො, සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. විභජතායස්‌මා මහාකච්‌චානො අගරුං කරිත්‌වා’’ති.
‘‘Addhā, āvuso kaccāna, bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammassāmī tathāgato. So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ mayaṃ bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma. Api cāyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Vibhajatāyasmā mahākaccāno agaruṃ karitvā’’ti.
‘‘තෙන හාවුසො, සුණාථ, සාධුකං මනසි කරොථ; භාසිස්‌සාමී’’ති. ‘‘එවං, ආවුසො’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මතො මහාකච්‌චානස්‌ස පච්‌චස්‌සොසුං. අථායස්‌මා මහාකච්‌චානො එතදවොච –
‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ. Athāyasmā mahākaccāno etadavoca –
‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – ‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො…පෙ.… තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති.
‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘කතමො, චාවුසො, අධම්‌මො; කතමො ච ධම්‌මො? කතමො ච අනත්‌ථො, කතමො ච අත්‌ථො? ‘‘පාණාතිපාතො, ආවුසො, අධම්‌මො; පාණාතිපාතා වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච පාණාතිපාතපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; පාණාතිපාතා වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Katamo, cāvuso, adhammo; katamo ca dhammo? Katamo ca anattho, katamo ca attho? ‘‘Pāṇātipāto, āvuso, adhammo; pāṇātipātā veramaṇī dhammo; ye ca pāṇātipātapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pāṇātipātā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘අදින්‌නාදානං, ආවුසො, අධම්‌මො; අදින්‌නාදානා වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච අදින්‌නාදානපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති , අයං අනත්‌ථො; අදින්‌නාදානා වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Adinnādānaṃ, āvuso, adhammo; adinnādānā veramaṇī dhammo; ye ca adinnādānapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti , ayaṃ anattho; adinnādānā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරො, ආවුසො, අධම්‌මො; කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; කාමෙසුමිච්‌ඡාචාරා වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Kāmesumicchācāro, āvuso, adhammo; kāmesumicchācārā veramaṇī dhammo; ye ca kāmesumicchācārapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; kāmesumicchācārā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘මුසාවාදො, ආවුසො, අධම්‌මො; මුසාවාදා වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච මුසාවාදපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; මුසාවාදා වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Musāvādo, āvuso, adhammo; musāvādā veramaṇī dhammo; ye ca musāvādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; musāvādā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘පිසුණා වාචා, ආවුසො, අධම්‌මො; පිසුණාය වාචාය වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච පිසුණාවාචාපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; පිසුණාය වාචාය වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Pisuṇā vācā, āvuso, adhammo; pisuṇāya vācāya veramaṇī dhammo; ye ca pisuṇāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pisuṇāya vācāya veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘ඵරුසා වාචා, ආවුසො, අධම්‌මො; ඵරුසාය වාචාය වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච ඵරුසාවාචාපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; ඵරුසාය වාචාය වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Pharusā vācā, āvuso, adhammo; pharusāya vācāya veramaṇī dhammo; ye ca pharusāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; pharusāya vācāya veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘සම්‌ඵප්‌පලාපො , ආවුසො, අධම්‌මො; සම්‌ඵප්‌පලාපා වෙරමණී ධම්‌මො; යෙ ච සම්‌ඵප්‌පලාපපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; සම්‌ඵප්‌පලාපා වෙරමණිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Samphappalāpo , āvuso, adhammo; samphappalāpā veramaṇī dhammo; ye ca samphappalāpapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; samphappalāpā veramaṇipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘අභිජ්‌ඣා, ආවුසො, අධම්‌මො; අනභිජ්‌ඣා ධම්‌මො; යෙ ච අභිජ්‌ඣාපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; අනභිජ්‌ඣාපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Abhijjhā, āvuso, adhammo; anabhijjhā dhammo; ye ca abhijjhāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; anabhijjhāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘බ්‍යාපාදො, ආවුසො, අධම්‌මො; අබ්‍යාපාදො ධම්‌මො; යෙ ච බ්‍යාපාදපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; අබ්‍යාපාදපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Byāpādo, āvuso, adhammo; abyāpādo dhammo; ye ca byāpādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; abyāpādapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘මිච්‌ඡාදිට්‌ඨි, ආවුසො, අධම්‌මො; සම්‌මාදිට්‌ඨි ධම්‌මො; යෙ ච මිච්‌ඡාදිට්‌ඨිපච්‌චයා අනෙකෙ පාපකා අකුසලා ධම්‌මා සම්‌භවන්‌ති, අයං අනත්‌ථො; සම්‌මාදිට්‌ඨිපච්‌චයා ච අනෙකෙ කුසලා ධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, අයං අත්‌ථො.
‘‘Micchādiṭṭhi, āvuso, adhammo; sammādiṭṭhi dhammo; ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti, ayaṃ anattho; sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, ayaṃ attho.
‘‘‘යං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො…පෙ.… තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති. ඉමස්‌ස ඛො අහං, ආවුසො, භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස එවං විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං ආජානාමි. ආකඞ්‌ඛමානා ච පන තුම්‌හෙ, ආවුසො, භගවන්‌තංයෙව උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ. යථා නො භගවා බ්‍යාකරොති තථා නං ධාරෙය්‍යාථා’’ති.
‘‘‘Yaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti. Imassa kho ahaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi. Ākaṅkhamānā ca pana tumhe, āvuso, bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha. Yathā no bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො තෙ භික්‌ඛූ ආයස්‌මතො මහාකච්‌චානස්‌ස භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමිංසු ; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිංසු. එකමන්‌තං නිසින්‌නා ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවන්‌තං එතදවොචුං –
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘යං ඛො නො, භන්‌තෙ, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – ‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො…පෙ.… තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති.
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti.
‘‘තෙසං නො, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං අචිරපක්‌කන්‌තස්‌ස භගවතො එතදහොසි – ‘ඉදං ඛො නො, ආවුසො, භගවා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසං උද්‌දිසිත්‌වා විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභජිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පවිට්‌ඨො – ‘අධම්‌මො ච, භික්‌ඛවෙ, වෙදිතබ්‌බො…පෙ.… තථා පටිපජ්‌ජිතබ්‌බ’න්‌ති. කො නු ඛො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජෙය්‍යා’ති?
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘adhammo ca, bhikkhave, veditabbo…pe… tathā paṭipajjitabba’nti. Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘‘තෙසං නො, භන්‌තෙ, අම්‌හාකං එතදහොසි – ‘අයං ඛො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො සත්‌ථු චෙව සංවණ්‌ණිතො, සම්‌භාවිතො ච විඤ්‌ඤූනං සබ්‍රහ්‌මචාරීනං. පහොති චායස්‌මා මහාකච්‌චානො ඉමස්‌ස භගවතා සංඛිත්‌තෙන උද්‌දෙසස්‌ස උද්‌දිට්‌ඨස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං අවිභත්‌තස්‌ස විත්‌ථාරෙන අත්‌ථං විභජිතුං. යංනූන මයං යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමෙය්‍යාම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාම. යථා නො ආයස්‌මා මහාකච්‌චානො බ්‍යාකරිස්‌සති තථා නං ධාරෙස්‌සාමා’ති.
‘‘Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ. Pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ. Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāma. Yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’ti.
‘‘අථ ඛො මයං, භන්‌තෙ, යෙනායස්‌මා මහාකච්‌චානො තෙනුපසඞ්‌කමිම්‌හා; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මහාකච්‌චානං එතමත්‌ථං අපුච්‌ඡිම්‌හා. තෙසං නො, භන්‌තෙ, ආයස්‌මතා මහාකච්‌චානෙන ඉමෙහි අක්‌ඛරෙහි ඉමෙහි පදෙහි ඉමෙහි බ්‍යඤ්‌ජනෙහි අත්‌ථො සුවිභත්‌තො’’ති.
‘‘Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimhā; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ apucchimhā. Tesaṃ no, bhante, āyasmatā mahākaccānena imehi akkharehi imehi padehi imehi byañjanehi attho suvibhatto’’ti.
‘‘සාධු සාධු, භික්‌ඛවෙ! පණ්‌ඩිතො, භික්‌ඛවෙ, මහාකච්‌චානො. මහාපඤ්‌ඤො, භික්‌ඛවෙ, මහාකච්‌චානො. මං චෙපි තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, උපසඞ්‌කමිත්‌වා එතමත්‌ථං පටිපුච්‌ඡෙය්‍යාථ, අහම්‌පි චෙතං එවමෙවං බ්‍යාකරෙය්‍යං යථා තං මහාකච්‌චානෙන බ්‍යාකතං. එසො චෙව තස්‌ස අත්‌ථො. එවඤ්‌ච නං ධාරෙය්‍යාථා’’ති. ඡට්‌ඨං.
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhave! Paṇḍito, bhikkhave, mahākaccāno. Mahāpañño, bhikkhave, mahākaccāno. Maṃ cepi tumhe, bhikkhave, upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha, ahampi cetaṃ evamevaṃ byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ. Eso ceva tassa attho. Evañca naṃ dhāreyyāthā’’ti. Chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1-44. බ්‍රාහ්‌මණපච්‌චොරොහණීසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-44. Brāhmaṇapaccorohaṇīsuttādivaṇṇanā
