| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๒. ทุติยอาฆาตปฎิวินยสุตฺตวณฺณนา
2. Dutiyaāghātapaṭivinayasuttavaṇṇanā
๑๖๒. ทุติเย อาฆาโต เอเตสุ ปฎิวิเนตโพฺพติ อาฆาตปฎิวินยา ฯ อาฆาโต เอเตหิ ปฎิวิเนตโพฺพติปิ อาฆาตปฎิวินยาฯ ปฎิวินโยติ หิ ปฎิวินยวตฺถูนมฺปิ ปฎิวินยการณานมฺปิ เอตํ อธิวจนํ, ตทุภยมฺปิ อิธ วฎฺฎติฯ ปญฺจ หิ ปุคฺคลา ปฎิวินยวตฺถู โหนฺติ ปญฺจหิ อุปมาหิ ปญฺจ ปฎิปตฺติโย ปฎิวินยการณานิฯ ลภติ จ กาเลน กาลํ เจตโส วิวรํ เจตโส ปสาทนฺติ กาเล กาเล สมถวิปสฺสนาจิตฺตสฺส อุปฺปโนฺนกาสสงฺขาตํ วิวรเญฺจว สทฺธาสมฺปนฺนภาวสงฺขาตํ ปสาทญฺจ ลภติฯ
162. Dutiye āghāto etesu paṭivinetabboti āghātapaṭivinayā. Āghāto etehi paṭivinetabbotipi āghātapaṭivinayā. Paṭivinayoti hi paṭivinayavatthūnampi paṭivinayakāraṇānampi etaṃ adhivacanaṃ, tadubhayampi idha vaṭṭati. Pañca hi puggalā paṭivinayavatthū honti pañcahi upamāhi pañca paṭipattiyo paṭivinayakāraṇāni. Labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādanti kāle kāle samathavipassanācittassa uppannokāsasaṅkhātaṃ vivarañceva saddhāsampannabhāvasaṅkhātaṃ pasādañca labhati.
รถิยายาติ อนฺตรวีถิยํฯ นนฺตกนฺติ ปิโลติกขณฺฑํฯ นิคฺคเหตฺวาติ อกฺกมิตฺวาฯ โย ตตฺถ สาโรติ ยํ ตตฺถ ถิรฎฺฐานํฯ ตํ ปริปาเตตฺวาติ ตํ ลุญฺจิตฺวาฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ ปํสุกูลิโก วิย เมตฺตาวิหารี ทฎฺฐโพฺพ, รถิยาย นนฺตกํ วิย เวริปุคฺคโล, ทุพฺพลฎฺฐานํ วิย อปริสุทฺธกายสมาจารตา, ถิรฎฺฐานํ วิย ปริสุทฺธวจีสมาจารตา, ทุพฺพลฎฺฐานํ ฉเฑฺฑตฺวา ถิรฎฺฐานํ อาทาย คนฺตฺวา สิพฺพิตฺวา รชิตฺวา ปารุปิตฺวา วิจรณกาโล วิย อปริสุทฺธกายสมาจารตํ อมนสิกตฺวา ปริสุทฺธวจีสมาจารตํ มนสิกตฺวา เวริมฺหิ จิตฺตุปฺปาทํ นิพฺพาเปตฺวา ผาสุวิหารกาโล ทฎฺฐโพฺพฯ
Rathiyāyāti antaravīthiyaṃ. Nantakanti pilotikakhaṇḍaṃ. Niggahetvāti akkamitvā. Yo tattha sāroti yaṃ tattha thiraṭṭhānaṃ. Taṃ paripātetvāti taṃ luñcitvā. Evameva khoti ettha paṃsukūliko viya mettāvihārī daṭṭhabbo, rathiyāya nantakaṃ viya veripuggalo, dubbalaṭṭhānaṃ viya aparisuddhakāyasamācāratā, thiraṭṭhānaṃ viya parisuddhavacīsamācāratā, dubbalaṭṭhānaṃ chaḍḍetvā thiraṭṭhānaṃ ādāya gantvā sibbitvā rajitvā pārupitvā vicaraṇakālo viya aparisuddhakāyasamācārataṃ amanasikatvā parisuddhavacīsamācārataṃ manasikatvā verimhi cittuppādaṃ nibbāpetvā phāsuvihārakālo daṭṭhabbo.
เสวาลปณกปริโยนทฺธาติ เสวาเลน จ อุทกปปฺปฎเกน จ ปฎิจฺฉนฺนาฯ ฆมฺมปเรโตติ ฆเมฺมน อนุคโตฯ กิลโนฺตติ มคฺคกิลโนฺตฯ ตสิโตติ ตณฺหาภิภูโตฯ ปิปาสิโตติ ปานียํ ปาตุกาโมฯ อปวิยูหิตฺวาติ อปเนตฺวาฯ ปิวิตฺวาติ ปสนฺนอุทกํ ปิวิตฺวาฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ ฆมฺมาภิตโตฺต ปุริโส วิย เมตฺตาวิหารี ทฎฺฐโพฺพ, เสวาลปณกํ วิย อปริสุทฺธวจีสมาจารตา, ปสนฺนอุทกํ วิย ปริสุทฺธกายสมาจารตา, เสวาลปณกํ อปพฺยูหิตฺวา ปสโนฺนทกํ ปิวิตฺวา คมนํ วิย อปริสุทฺธวจีสมาจารตํ อมนสิกตฺวา ปริสุทฺธกายสมาจารตํ มนสิกตฺวา เวริมฺหิ จิตฺตุปฺปาทํ นิพฺพาเปตฺวา ผาสุวิหารกาโล ทฎฺฐโพฺพฯ
Sevālapaṇakapariyonaddhāti sevālena ca udakapappaṭakena ca paṭicchannā. Ghammaparetoti ghammena anugato. Kilantoti maggakilanto. Tasitoti taṇhābhibhūto. Pipāsitoti pānīyaṃ pātukāmo. Apaviyūhitvāti apanetvā. Pivitvāti pasannaudakaṃ pivitvā. Evameva khoti ettha ghammābhitatto puriso viya mettāvihārī daṭṭhabbo, sevālapaṇakaṃ viya aparisuddhavacīsamācāratā, pasannaudakaṃ viya parisuddhakāyasamācāratā, sevālapaṇakaṃ apabyūhitvā pasannodakaṃ pivitvā gamanaṃ viya aparisuddhavacīsamācārataṃ amanasikatvā parisuddhakāyasamācārataṃ manasikatvā verimhi cittuppādaṃ nibbāpetvā phāsuvihārakālo daṭṭhabbo.
โขเภสฺสามีติ จาเลสฺสามิฯ โลเฬสฺสามีติ อากุลํ กริสฺสามิฯ อเปยฺยมฺปิ ตํ กริสฺสามีติ ปิวิตุํ อสกฺกุเณยฺยํ กริสฺสามิฯ จตุกฺกุณฺฑิโกติ ชาณูหิ จ หเตฺถหิ จ ภูมิยํ ปติฎฺฐาเนน จตุกฺกุณฺฑิโก หุตฺวาฯ โคปีตกํ ปิวิตฺวาติ คาวิโย วิย มุเขน อากเฑฺฒโนฺต ปิวิตฺวาฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ ฆมฺมาภิตโตฺต ปุริโส วิย เมตฺตาวิหารี ทฎฺฐโพฺพ, โคปทํ วิย เวริปุคฺคโล, โคปเท ปริตฺตอุทกํ วิย ตสฺสพฺภนฺตเร ปริตฺตคุโณ, จตุกฺกุณฺฑิกสฺส โคปีตกํ ปิวิตฺวา ปกฺกมนํ วิย ตสฺส อปริสุทฺธกายวจีสมาจารตํ อมนสิกตฺวา ยํ โส กาเลน กาลํ ธมฺมสฺสวนํ นิสฺสาย เจตโส วิวรปฺปสาทสงฺขาตํ ปีติปาโมชฺชํ ลภติ, ตํ มนสิกตฺวา จิตฺตุปฺปาทนิพฺพาปนํ เวทิตพฺพํฯ
Khobhessāmīti cālessāmi. Loḷessāmīti ākulaṃ karissāmi. Apeyyampi taṃ karissāmīti pivituṃ asakkuṇeyyaṃ karissāmi. Catukkuṇḍikoti jāṇūhi ca hatthehi ca bhūmiyaṃ patiṭṭhānena catukkuṇḍiko hutvā. Gopītakaṃ pivitvāti gāviyo viya mukhena ākaḍḍhento pivitvā. Evameva khoti ettha ghammābhitatto puriso viya mettāvihārī daṭṭhabbo, gopadaṃ viya veripuggalo, gopade parittaudakaṃ viya tassabbhantare parittaguṇo, catukkuṇḍikassa gopītakaṃ pivitvā pakkamanaṃ viya tassa aparisuddhakāyavacīsamācārataṃ amanasikatvā yaṃ so kālena kālaṃ dhammassavanaṃ nissāya cetaso vivarappasādasaṅkhātaṃ pītipāmojjaṃ labhati, taṃ manasikatvā cittuppādanibbāpanaṃ veditabbaṃ.
อาพาธิโกติ อิริยาปถภญฺชนเกน วิสภาคาพาเธน อาพาธิโกฯ ปุรโตปิสฺสาติ ปุรโตปิ ภเวยฺยฯ อนยพฺยสนนฺติ อวฑฺฒิวินาสํฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ โส อนาถคิลาโน วิย สพฺพกณฺหธมฺมสมนฺนาคโต ปุคฺคโล, อทฺธานมโคฺค วิย อนมตคฺคสํสาโร, ปุรโต จ ปจฺฉโต จ คามานํ ทูรภาโว วิย นิพฺพานสฺส ทูรภาโว, สปฺปายโภชนานํ อลาโภ วิย สามญฺญผลโภชนานํ อลาโภ, สปฺปายเภสชฺชานํ อลาโภ วิย สมถวิปสฺสนานํ อภาโว, ปติรูปอุปฎฺฐากานํ อลาโภ วิย โอวาทานุสาสนีหิ กิเลสติกิจฺฉกานํ อภาโว, คามนฺตนายกสฺส อลาโภ วิย นิพฺพานสมฺปาปกสฺส ตถาคตสฺส วา ตถาคตสาวกสฺส วา อลทฺธภาโว, อญฺญตรสฺส ปุริสสฺส ทิสฺวา การุญฺญุปฎฺฐานํ วิย ตสฺมิํ ปุคฺคเล เมตฺตาวิหาริกสฺส การุญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา จิตฺตนิพฺพาปนํ เวทิตพฺพํฯ
Ābādhikoti iriyāpathabhañjanakena visabhāgābādhena ābādhiko. Puratopissāti puratopi bhaveyya. Anayabyasananti avaḍḍhivināsaṃ. Evameva khoti ettha so anāthagilāno viya sabbakaṇhadhammasamannāgato puggalo, addhānamaggo viya anamataggasaṃsāro, purato ca pacchato ca gāmānaṃ dūrabhāvo viya nibbānassa dūrabhāvo, sappāyabhojanānaṃ alābho viya sāmaññaphalabhojanānaṃ alābho, sappāyabhesajjānaṃ alābho viya samathavipassanānaṃ abhāvo, patirūpaupaṭṭhākānaṃ alābho viya ovādānusāsanīhi kilesatikicchakānaṃ abhāvo, gāmantanāyakassa alābho viya nibbānasampāpakassa tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā aladdhabhāvo, aññatarassa purisassa disvā kāruññupaṭṭhānaṃ viya tasmiṃ puggale mettāvihārikassa kāruññaṃ uppādetvā cittanibbāpanaṃ veditabbaṃ.
อโจฺฉทกาติ ปสโนฺนทกาฯ สาโตทกาติ มธุโรทกาฯ สีโตทกาติ ตนุสีตสลิลาฯ เสตกาติ อูมิภิชฺชนฎฺฐาเนสุ เสตวณฺณาฯ สุปติตฺถาติ สมติตฺถาฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ ฆมฺมาภิตโตฺต ปุริโส วิย เมตฺตาวิหารี ทฎฺฐโพฺพ, สา โปกฺขรณี วิย ปริสุทฺธสพฺพทฺวาโร ปุริโส, นฺหตฺวา ปิวิตฺวา ปจฺจุตฺตริตฺวา รุกฺขจฺฉายาย นิปชฺชิตฺวา ยถากามํ คมนํ วิย เตสุ ทฺวาเรสุ ยํ อิจฺฉติ, ตํ อารมฺมณํ กตฺวา จิตฺตนิพฺพาปนํ เวทิตพฺพํฯ ตติยจตุตฺถานิ เหฎฺฐา วุตฺตนยาเนวฯ
Acchodakāti pasannodakā. Sātodakāti madhurodakā. Sītodakāti tanusītasalilā. Setakāti ūmibhijjanaṭṭhānesu setavaṇṇā. Supatitthāti samatitthā. Evameva khoti ettha ghammābhitatto puriso viya mettāvihārī daṭṭhabbo, sā pokkharaṇī viya parisuddhasabbadvāro puriso, nhatvā pivitvā paccuttaritvā rukkhacchāyāya nipajjitvā yathākāmaṃ gamanaṃ viya tesu dvāresu yaṃ icchati, taṃ ārammaṇaṃ katvā cittanibbāpanaṃ veditabbaṃ. Tatiyacatutthāni heṭṭhā vuttanayāneva.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๒. ทุติยอาฆาตปฎิวินยสุตฺตํ • 2. Dutiyaāghātapaṭivinayasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑-๕. ปฐมอาฆาตปฎิวินยสุตฺตาทิวณฺณนา • 1-5. Paṭhamaāghātapaṭivinayasuttādivaṇṇanā
