Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
७. दुतियअनाथपिण्डिकसुत्तं
7. Dutiyaanāthapiṇḍikasuttaṃ
१०२३. सावत्थिनिदानं। तेन खो पन समयेन अनाथपिण्डिको गहपति आबाधिको होति दुक्खितो बाळ्हगिलानो। अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति अञ्ञतरं पुरिसं आमन्तेसि – ‘‘एहि त्वं, अम्भो पुरिस, येनायस्मा आनन्दो तेनुपसङ्कम; उपसङ्कमित्वा मम वचनेन आयस्मतो आनन्दस्स पादे सिरसा वन्द – ‘अनाथपिण्डिको, भन्ते, गहपति आबाधिको दुक्खितो बाळ्हगिलानो। सो आयस्मतो आनन्दस्स पादे सिरसा वन्दती’ति। एवञ्च वदेहि – ‘साधु किर, भन्ते, आयस्मा आनन्दो येन अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमतु अनुकम्पं उपादाया’’’ति।
1023. Sāvatthinidānaṃ. Tena kho pana samayena anāthapiṇḍiko gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yenāyasmā ānando tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato ānandassa pāde sirasā vanda – ‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato ānandassa pāde sirasā vandatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā ānando yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सो पुरिसो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स पटिस्सुत्वा येनायस्मा आनन्दो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं आनन्दं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो सो पुरिसो आयस्मन्तं आनन्दं एतदवोच – ‘‘अनाथपिण्डिको, भन्ते, गहपति आबाधिको दुक्खितो बाळ्हगिलानो। सो आयस्मतो आनन्दस्स पादे सिरसा वन्दति। एवञ्च वदति – ‘साधु किर, भन्ते, आयस्मा आनन्दो येन अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमतु अनुकम्पं उपादाया’’’ति। अधिवासेसि खो आयस्मा आनन्दो तुण्हीभावेन।
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so puriso anāthapiṇḍikassa gahapatissa paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. So āyasmato ānandassa pāde sirasā vandati. Evañca vadati – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā ānando yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.
अथ खो आयस्मा आनन्दो पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स निवेसनं तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। निसज्ज खो आयस्मा आनन्दो अनाथपिण्डिकं गहपतिं एतदवोच – ‘‘कच्चि ते, गहपति, खमनीयं, कच्चि यापनीयं? कच्चि दुक्खा वेदना पटिक्कमन्ति, नो अभिक्कमन्ति; पटिक्कमोसानं पञ्ञायति, नो अभिक्कमो’’ति? ‘‘न मे, भन्ते, खमनीयं न यापनीयं। बाळ्हा मे दुक्खा वेदना अभिक्कमन्ति, नो पटिक्कमन्ति; अभिक्कमोसानं पञ्ञायति, नो पटिक्कमो’’ति।
Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho āyasmā ānando anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘kacci te, gahapati, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ? Kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti, no abhikkamanti; paṭikkamosānaṃ paññāyati, no abhikkamo’’ti? ‘‘Na me, bhante, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ. Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti.
‘‘चतूहि खो, गहपति, धम्मेहि समन्नागतस्स अस्सुतवतो पुथुज्जनस्स होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं। कतमेहि चतूहि? इध, गहपति, अस्सुतवा पुथुज्जनो बुद्धे अप्पसादेन समन्नागतो होति। तञ्च पनस्स बुद्धे अप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Catūhi kho, gahapati, dhammehi samannāgatassa assutavato puthujjanassa hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ. Katamehi catūhi? Idha, gahapati, assutavā puthujjano buddhe appasādena samannāgato hoti. Tañca panassa buddhe appasādaṃ attani samanupassato hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, अस्सुतवा पुथुज्जनो धम्मे अप्पसादेन समन्नागतो होति। तञ्च पनस्स धम्मे अप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, assutavā puthujjano dhamme appasādena samannāgato hoti. Tañca panassa dhamme appasādaṃ attani samanupassato hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, अस्सुतवा पुथुज्जनो सङ्घे अप्पसादेन समन्नागतो होति। तञ्च पनस्स सङ्घे अप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, assutavā puthujjano saṅghe appasādena samannāgato hoti. Tañca panassa saṅghe appasādaṃ attani samanupassato hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, अस्सुतवा पुथुज्जनो दुस्सील्येन समन्नागतो होति। तञ्च पनस्स दुस्सील्यं अत्तनि समनुपस्सतो होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं। इमेहि खो, गहपति, चतूहि धम्मेहि समन्नागतस्स अस्सुतवतो पुथुज्जनस्स होति उत्तासो, होति छम्भितत्तं, होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, assutavā puthujjano dussīlyena samannāgato hoti. Tañca panassa dussīlyaṃ attani samanupassato hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ. Imehi kho, gahapati, catūhi dhammehi samannāgatassa assutavato puthujjanassa hoti uttāso, hoti chambhitattaṃ, hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘चतूहि खो, गहपति, धम्मेहि समन्नागतस्स सुतवतो अरियसावकस्स न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभयं। कतमेहि चतूहि? इध, गहपति, सुतवा अरियसावको बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। तञ्च पनस्स बुद्धे अवेच्चप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Catūhi kho, gahapati, dhammehi samannāgatassa sutavato ariyasāvakassa na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ. Katamehi catūhi? Idha, gahapati, sutavā ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Tañca panassa buddhe aveccappasādaṃ attani samanupassato na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, सुतवा अरियसावको धम्मे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – स्वाक्खातो भगवता धम्मो…पे॰… पच्चत्तं वेदितब्बो विञ्ञूहीति। तञ्च पनस्स धम्मे अवेच्चप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, sutavā ariyasāvako dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – svākkhāto bhagavatā dhammo…pe… paccattaṃ veditabbo viññūhīti. Tañca panassa dhamme aveccappasādaṃ attani samanupassato na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, सुतवा अरियसावको सङ्घे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होति – सुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्साति। तञ्च पनस्स सङ्घे अवेच्चप्पसादं अत्तनि समनुपस्सतो न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभयं।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, sutavā ariyasāvako saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Tañca panassa saṅghe aveccappasādaṃ attani samanupassato na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ.
‘‘पुन चपरं, गहपति, सुतवा अरियसावको अरियकन्तेहि सीलेहि समन्नागतो होति अखण्डेहि…पे॰… समाधिसंवत्तनिकेहि। तानि च पनस्स अरियकन्तानि सीलानि अत्तनि समनुपस्सतो न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभयं। इमेहि खो, गहपति, चतूहि धम्मेहि समन्नागतस्स सुतवतो अरियसावकस्स न होति उत्तासो, न होति छम्भितत्तं, न होति सम्परायिकं मरणभय’’न्ति।
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, sutavā ariyasāvako ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi…pe… samādhisaṃvattanikehi. Tāni ca panassa ariyakantāni sīlāni attani samanupassato na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhayaṃ. Imehi kho, gahapati, catūhi dhammehi samannāgatassa sutavato ariyasāvakassa na hoti uttāso, na hoti chambhitattaṃ, na hoti samparāyikaṃ maraṇabhaya’’nti.
‘‘नाहं, भन्ते आनन्द, भायामि। क्याहं भायिस्सामि! अहञ्हि, भन्ते, बुद्धे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होमि – इतिपि सो भगवा…पे॰… सत्था देवमनुस्सानं बुद्धो भगवाति। धम्मे…पे॰… सङ्घे अवेच्चप्पसादेन समन्नागतो होमि – सुप्पटिपन्नो भगवतो सावकसङ्घो…पे॰… अनुत्तरं पुञ्ञक्खेत्तं लोकस्साति। यानि चिमानि, भन्ते, भगवता गिहिसामीचिकानि सिक्खापदानि देसितानि, नाहं तेसं किञ्चि अत्तनि खण्डं समनुपस्सामी’’ति । ‘‘लाभा ते, गहपति, सुलद्धं ते, गहपति! सोतापत्तिफलं तया, गहपति, ब्याकत’’न्ति। सत्तमं।
‘‘Nāhaṃ, bhante ānanda, bhāyāmi. Kyāhaṃ bhāyissāmi! Ahañhi, bhante, buddhe aveccappasādena samannāgato homi – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe aveccappasādena samannāgato homi – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Yāni cimāni, bhante, bhagavatā gihisāmīcikāni sikkhāpadāni desitāni, nāhaṃ tesaṃ kiñci attani khaṇḍaṃ samanupassāmī’’ti . ‘‘Lābhā te, gahapati, suladdhaṃ te, gahapati! Sotāpattiphalaṃ tayā, gahapati, byākata’’nti. Sattamaṃ.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ७. दुतियअनाथपिण्डिकसुत्तवण्णना • 7. Dutiyaanāthapiṇḍikasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ७. दुतियअनाथपिण्डिकसुत्तवण्णना • 7. Dutiyaanāthapiṇḍikasuttavaṇṇanā