| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
២. ទុតិយអនិយតសិក្ខាបទវណ្ណនា
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
នហេវ ខោ បន បដិច្ឆន្នន្តិ ឯត្ថ បន យម្បិ ពហិ បរិក្ខិត្តំ អន្តោ វិវដំ បរិវេណង្គណាទិ, តម្បិ អន្តោគធន្តិ វេទិតព្ពំ។ ‘‘ឯវរូបញ្ហិ ឋានំ អប្បដិច្ឆន្នេយេវ គហិត’’ន្តិ មហាបច្ចរិយំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៤៥៣) វុត្តំ។ សង្ឃាទិសេសេន វាតិ កាយសំសគ្គទុដ្ឋុល្លោភាសនសង្ខាតេន សង្ឃាទិសេសេន វា។ តេនេវ ហិ បទភាជនេ ‘‘សា ចេ ឯវំ វទេយ្យ ‘អយ្យោ, មយា ទិដ្ឋោ និសិន្នោ មាតុគាមេន សទ្ធិំ កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជន្តោ’’’តិអាទិ (បារា. ៤៥៥) វុត្តំ។ ឥទំ សិក្ខាបទំ ទុដ្ឋុល្លវាចាវសេន អាគតំ។ ទុដ្ឋុល្លវាចញ្ច សុត្វា តំ មាតុគាមោបិ ន បដិច្ឆាទេតិ។ តថា ហិ ទុដ្ឋុល្លវាចាសិក្ខាបទេ (បារា. ២៨៣ អាទយោ) យា បន តា ឥត្ថិយោ ហិរិមនា, តា និក្ខមិត្វា ភិក្ខូ ឧជ្ឈាបេសុំ, តស្មា ឥធ ឥត្ថីបិ អនាបត្តិំ ករោតីតិ អាហ ‘‘ឥត្ថីបី’’តិ។ អថ វា ឥធ អប្បដិច្ឆន្នត្តា ឥត្ថីបិ អនាបត្តិំ ករោតិ, បឋមេ បន បដិច្ឆន្នត្តា ឥត្ថិសតម្បិ អនាបត្តិំ ន ករោតីតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ អនន្ធោ អពធិរោតិ ឯត្ថ កាយសំសគ្គវសេន អនន្ធោ វុត្តោ, ទុដ្ឋុល្លវាចាវសេន អពធិរោ។
Naheva kho pana paṭicchannanti ettha pana yampi bahi parikkhittaṃ anto vivaṭaṃ pariveṇaṅgaṇādi, tampi antogadhanti veditabbaṃ. ‘‘Evarūpañhi ṭhānaṃ appaṭicchanneyeva gahita’’nti mahāpaccariyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.453) vuttaṃ. Saṅghādisesena vāti kāyasaṃsaggaduṭṭhullobhāsanasaṅkhātena saṅghādisesena vā. Teneva hi padabhājane ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo, mayā diṭṭho nisinno mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto’’’tiādi (pārā. 455) vuttaṃ. Idaṃ sikkhāpadaṃ duṭṭhullavācāvasena āgataṃ. Duṭṭhullavācañca sutvā taṃ mātugāmopi na paṭicchādeti. Tathā hi duṭṭhullavācāsikkhāpade (pārā. 283 ādayo) yā pana tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesuṃ, tasmā idha itthīpi anāpattiṃ karotīti āha ‘‘itthīpī’’ti. Atha vā idha appaṭicchannattā itthīpi anāpattiṃ karoti, paṭhame pana paṭicchannattā itthisatampi anāpattiṃ na karotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Anandho abadhiroti ettha kāyasaṃsaggavasena anandho vutto, duṭṭhullavācāvasena abadhiro.
សមុដ្ឋានាទីសុ ឥទំ សិក្ខាបទំ តិសមុដ្ឋានំ – កាយចិត្តតោ វាចាចិត្តតោ កាយវាចាចិត្តតោ សមុដ្ឋាតិ, កិរិយំ, សញ្ញាវិមោក្ខំ, សចិត្តកំ, លោកវជ្ជំ, កាយកម្មំ, វចីកម្មំ, អកុសលចិត្តំ, សុខមជ្ឈត្តវេទនាហិ ទ្វិវេទនំ។ តេនាហ ‘‘សមុដ្ឋានាទីនិ បនេត្ថ អទិន្នាទានសទិសានេវា’’តិ។ ឯត្ថ ច កាយសំសគ្គំ សមាបជ្ជន្តោ ទុដ្ឋុល្លម្បិ ភណតិ, ទុដ្ឋុល្លំ ភណន្តោ និសីទតិ ចាតិ ‘‘កាយវាចាចិត្តតោ ច សមុដ្ឋាតី’’តិ វុត្តំ, ទុដ្ឋុល្លមេវ វា សន្ធាយ វុត្តន្តិ គហេតព្ពំ។
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedanaṃ. Tenāha ‘‘samuṭṭhānādīni panettha adinnādānasadisānevā’’ti. Ettha ca kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto duṭṭhullampi bhaṇati, duṭṭhullaṃ bhaṇanto nisīdati cāti ‘‘kāyavācācittato ca samuṭṭhātī’’ti vuttaṃ, duṭṭhullameva vā sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
ទុតិយអនិយតសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
‘‘អនិយតុទ្ទេសោ ចាយំ ទិដ្ឋាទិសមូលកចោទនាយ វត្ថុំ បដិជានមានោវ អាបត្តិយា ការេតព្ពោ, ន ឥតរោតិ អាបត្តិរោបនារោបនលក្ខណទស្សនត្ថំ វុត្តោ’’តិ វទន្តិ។
‘‘Aniyatuddeso cāyaṃ diṭṭhādisamūlakacodanāya vatthuṃ paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo, na itaroti āpattiropanāropanalakkhaṇadassanatthaṃ vutto’’ti vadanti.
ឥតិ កង្ខាវិតរណិយា បាតិមោក្ខវណ្ណនាយ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
វិនយត្ថមញ្ជូសាយំ លីនត្ថប្បកាសនិយំ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
អនិយតវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aniyatavaṇṇanā niṭṭhitā.
