Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
နဟေဝ ခော ပန ပဋိစ္ဆန္နန္တိ ဧတ္ထ ပန ယမ္ပိ ဗဟိ ပရိက္ခိတ္တံ အန္တော ဝိဝဋံ ပရိဝေဏင္ဂဏာဒိ, တမ္ပိ အန္တောဂဓန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ‘‘ဧဝရူပဉ္ဟိ ဌာနံ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေယေဝ ဂဟိတ’’န္တိ မဟာပစ္စရိယံ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၄၅၃) ဝုတ္တံ။ သင္ဃာဒိသေသေန ဝာတိ ကာယသံသဂ္ဂဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနသင္ခာတေန သင္ဃာဒိသေသေန ဝာ။ တေနေဝ ဟိ ပဒဘာဇနေ ‘‘သာ စေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘အယ္ယော, မယာ ဒိဋ္ဌော နိသိန္နော မာတုဂာမေန သဒ္ဓိံ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တော’’’တိအာဒိ (ပာရာ. ၄၅၅) ဝုတ္တံ။ ဣဒံ သိက္ခာပဒံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာဝသေန အာဂတံ။ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစဉ္စ သုတ္ဝာ တံ မာတုဂာမောပိ န ပဋိစ္ဆာဒေတိ။ တထာ ဟိ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသိက္ခာပဒေ (ပာရာ. ၂၈၃ အာဒယော) ယာ ပန တာ ဣတ္ထိယော ဟိရိမနာ, တာ နိက္ခမိတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေသုံ, တသ္မာ ဣဓ ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတီတိ အာဟ ‘‘ဣတ္ထီပီ’’တိ။ အထ ဝာ ဣဓ အပ္ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတိ, ပဌမေ ပန ပဋိစ္ဆန္နတ္တာ ဣတ္ထိသတမ္ပိ အနာပတ္တိံ န ကရောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ အနန္ဓော အဗဓိရောတိ ဧတ္ထ ကာယသံသဂ္ဂဝသေန အနန္ဓော ဝုတ္တော, ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာဝသေန အဗဓိရော။
Naheva kho pana paṭicchannanti ettha pana yampi bahi parikkhittaṃ anto vivaṭaṃ pariveṇaṅgaṇādi, tampi antogadhanti veditabbaṃ. ‘‘Evarūpañhi ṭhānaṃ appaṭicchanneyeva gahita’’nti mahāpaccariyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.453) vuttaṃ. Saṅghādisesena vāti kāyasaṃsaggaduṭṭhullobhāsanasaṅkhātena saṅghādisesena vā. Teneva hi padabhājane ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo, mayā diṭṭho nisinno mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto’’’tiādi (pārā. 455) vuttaṃ. Idaṃ sikkhāpadaṃ duṭṭhullavācāvasena āgataṃ. Duṭṭhullavācañca sutvā taṃ mātugāmopi na paṭicchādeti. Tathā hi duṭṭhullavācāsikkhāpade (pārā. 283 ādayo) yā pana tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesuṃ, tasmā idha itthīpi anāpattiṃ karotīti āha ‘‘itthīpī’’ti. Atha vā idha appaṭicchannattā itthīpi anāpattiṃ karoti, paṭhame pana paṭicchannattā itthisatampi anāpattiṃ na karotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Anandho abadhiroti ettha kāyasaṃsaggavasena anandho vutto, duṭṭhullavācāvasena abadhiro.
သမုဋ္ဌာနာဒီသု ဣဒံ သိက္ခာပဒံ တိသမုဋ္ဌာနံ – ကာယစိတ္တတော ဝာစာစိတ္တတော ကာယဝာစာစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတိ, ကိရိယံ, သညာဝိမောက္ခံ, သစိတ္တကံ, လောကဝဇ္ဇံ, ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, အကုသလစိတ္တံ, သုခမဇ္ဈတ္တဝေဒနာဟိ ဒ္ဝိဝေဒနံ။ တေနာဟ ‘‘သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပနေတ္ထ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနေဝာ’’တိ။ ဧတ္ထ စ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇန္တော ဒုဋ္ဌုလ္လမ္ပိ ဘဏတိ, ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဘဏန္တော နိသီဒတိ စာတိ ‘‘ကာယဝာစာစိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတီ’’တိ ဝုတ္တံ, ဒုဋ္ဌုလ္လမေဝ ဝာ သန္ဓာယ ဝုတ္တန္တိ ဂဟေတဗ္ဗံ။
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedanaṃ. Tenāha ‘‘samuṭṭhānādīni panettha adinnādānasadisānevā’’ti. Ettha ca kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto duṭṭhullampi bhaṇati, duṭṭhullaṃ bhaṇanto nisīdati cāti ‘‘kāyavācācittato ca samuṭṭhātī’’ti vuttaṃ, duṭṭhullameva vā sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
‘‘အနိယတုဒ္ဒေသော စာယံ ဒိဋ္ဌာဒိသမူလကစောဒနာယ ဝတ္ထုံ ပဋိဇာနမာနောဝ အာပတ္တိယာ ကာရေတဗ္ဗော, န ဣတရောတိ အာပတ္တိရောပနာရောပနလက္ခဏဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တော’’တိ ဝဒန္တိ။
‘‘Aniyatuddeso cāyaṃ diṭṭhādisamūlakacodanāya vatthuṃ paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo, na itaroti āpattiropanāropanalakkhaṇadassanatthaṃ vutto’’ti vadanti.
ဣတိ ကင္ခာဝိတရဏိယာ ပာတိမောက္ခဝဏ္ဏနာယ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ဝိနယတ္ထမဉ္ဇူသာယံ လီနတ္ထပ္ပကာသနိယံ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
အနိယတဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Aniyatavaṇṇanā niṭṭhitā.