Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā |
၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
၄၅၂. ‘‘န လဘတိ မာတုဂာမေန သဒ္ဓိံ ဧကော ဧကာယ။ပေ.။ နိသဇ္ဇံ ကပ္ပေတု’’န္တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ပဋိက္ခိတ္တံ မာတုဂာမေနာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘ဧကော’’တိ ပစ္စတ္တပဒံ ပဋိက္ခိတ္တပဒေန န သမေတိ, ‘‘ဧကသ္သာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗောတိ သာဓေန္တော အာဟ ‘‘ဣတရထာ ဟီ’’တိအာဒိ။
452. ‘‘Na labhati mātugāmena saddhiṃ eko ekāya…pe… nisajjaṃ kappetu’’nti avatvā ‘‘paṭikkhittaṃ mātugāmenā’’tiādinā vuttattā ‘‘eko’’ti paccattapadaṃ paṭikkhittapadena na sameti, ‘‘ekassā’’ti vattabboti sādhento āha ‘‘itarathā hī’’tiādi.
၄၅၃. ပရိဝေဏင္ဂဏာဒီတိ ပရိဝေဏသ္သ မာဠကံ။ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပာကာရာဒိပရိက္ခိတ္တံ စေတိယမာဠကာဒိံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ အန္တောဂဓန္တိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ ဧဝ ပရိယာပန္နံ။ ဣဓ ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကသ္မာ ပန ဣတ္ထီ ဣဓေဝ အနာပတ္တိံ ကရောတိ, န ပုရိမသိက္ခာပဒေတိ? ဣမသ္သ သိက္ခာပဒသ္သ မေထုနံ ဝိနာ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာယ ဝသေန အာဂတတ္တာ။ မေထုနမေဝ ဟိ ဣတ္ထိယော အညမညံ ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ မဟာဝနေ ဒ္ဝာရံ ဝိဝရိတ္ဝာ နိဒ္ဒူပဂတမ္ဟိ ဘိက္ခုမ္ဟိ ဝိယ။ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ပန န ပဋိစ္ဆာဒေန္တိ, တေနေဝ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသိက္ခာပဒေ ‘‘ယာ တာ ဣတ္ထိယော ဟိရိမနာ, တာ နိက္ခမိတ္ဝာ ဘိက္ခူ ဥဇ္ဈာပေသု’’န္တိ (ပာရာ. ၂၈၃) ဝုတ္တံ, တသ္မာ ‘‘ဣတ္ထီပိ အနာပတ္တိံ ကရောတီ’’တိ ဝုတ္တံ, ‘‘အပ္ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနတ္တာ’’တိပိ ကာရဏံ ဝဒန္တိ။
453.Pariveṇaṅgaṇādīti pariveṇassa māḷakaṃ. Ādi-saddena pākārādiparikkhittaṃ cetiyamāḷakādiṃ saṅgaṇhāti. Antogadhanti appaṭicchannaṭṭhāne eva pariyāpannaṃ. Idha itthīpi anāpattiṃ karotīti sambandho. Kasmā pana itthī idheva anāpattiṃ karoti, na purimasikkhāpadeti? Imassa sikkhāpadassa methunaṃ vinā duṭṭhullavācāya vasena āgatattā. Methunameva hi itthiyo aññamaññaṃ paṭicchādenti mahāvane dvāraṃ vivaritvā niddūpagatamhi bhikkhumhi viya. Duṭṭhullaṃ pana na paṭicchādenti, teneva duṭṭhullavācāsikkhāpade ‘‘yā tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesu’’nti (pārā. 283) vuttaṃ, tasmā ‘‘itthīpi anāpattiṃ karotī’’ti vuttaṃ, ‘‘appaṭicchannaṭṭhānattā’’tipi kāraṇaṃ vadanti.
ကာယေနာပိ ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသသမ္ဘဝတော ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ စက္ခုသ္သ ရဟော, သောတသ္သ ရဟော စ အဓိပ္ပေတောတိ အာဟ ‘‘အနန္ဓော အဗဓိရော’’တိအာဒိ။ ကေစိ ပန ဝိဘင္ဂေ ‘‘နာလံ ကမ္မနိယန္တိ န သက္ကာ ဟောတိ မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝိတု’န္တိ (ပာရာ. ၄၅၄) ဧတ္တကမေဝ ဝတ္ဝာ ‘န သက္ကာ ဟောတိ ကာယသံသဂ္ဂံ သမာပဇ္ဇိတု’န္တိ အဝုတ္တတ္တာ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေပိ ဌာနေ ရဟော အညေသံ အဘာဝံ ဒိသ္ဝာ ဧကာယ ဣတ္ထိယာ ကာယသံသဂ္ဂောပိ သက္ကာ အာပဇ္ဇိတုန္တိ အန္တောဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ သဝနူပစာရေ ဌိတော အဗဓိရောပိ အန္ဓော ကာယသံသဂ္ဂသ္သာပိ သဗ္ဘာဝာဘာဝံ န ဇာနာတီတိ ကာယေန ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနသဗ္ဘာဝံ အမနသိကတ္ဝာပိ ကာယသံသဂ္ဂာပတ္တိယာပိ ပရိဟာရာယ အနန္ဓော အဗဓိရောတိအာဒိ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ။ ယံ ပန သာရတ္ထဒီပနိယံ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂဝသေန အနန္ဓော ဝုတ္တော’’တိ (သာရတ္ထ. ဋီ. ၂.၄၅၃) ဝုတ္တံ, တံ ပန ကာယေန ဒုဋ္ဌုလ္လောဘာသနသမ္ဘဝံ အမနသိကတ္ဝာ ဝုတ္တံ, ကာယသံသဂ္ဂဝသေနာပီတိ ဂဟေတဗ္ဗံ။ တေနေဝ ‘‘ဣမသ္မိံ သိက္ခာပဒေ သောတသ္သ ရဟော ဧဝ အဓိပ္ပေတော။ပေ.။ ကေနစိ ပန ‘ဒ္ဝေပိ ရဟာ ဣဓ အဓိပ္ပေတာ’တိ ဝုတ္တံ, တံ န ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ယံ ပန စက္ခုသ္သ ရဟာဘာဝသာဓနတ္ထံ ‘‘န ဟိ အပ္ပဋိစ္ဆန္နေ ဩကာသေ စက္ခုသ္သ ရဟော သမ္ဘဝတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ, တံ န ယုတ္တံ အတိဒူရတရေ ဌိတသ္သ ကာယေန ဩဘာသနမ္ပိ ဟတ္ထဂ္ဂာဟာဒီနိပိ သလ္လက္ခေတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတ္တာ။ တေနေဝ ပာဠိယံ ‘‘စက္ခုသ္သ ရဟော’’တိ ဝုတ္တံ, အဋ္ဌကထာယံ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ။ န ကေဝလဉ္စ အပ္ပဋိက္ခိတ္တံ, အထ ခော ‘‘အနန္ဓော ဗဓိရောတိ စ အန္ဓော ဝာ အဗဓိရောပိ န ကရောတီ’’တိ စ ဝုတ္တံ, တသ္မာ ဒ္ဝေပိ ရဟာ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗာ။ ‘‘အန္တောဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ’’တိဣမိနာ သောတသ္သ ရဟော ဒ္ဝာဒသဟတ္ထေန ပရိစ္ဆိန္နောတိ ဣဒံ ဒသ္သေတိ။ စက္ခုသ္သ ရဟော ပန ယတ္ထ ဌိတသ္သ ကာယဝိကာရာဒယော န ပညာယန္တိ, တေန ပရိစ္ဆိန္ဒိတဗ္ဗောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဗဓိရော ပန စက္ခုမာပီတိ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသင္ဃာဒိသေသံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိ ဝုတ္တာတိ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တေဟိ အဓိကဝသေန ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိ စ ဝုတ္တာတိ ဧဝမတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော, န ပန ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိ ဧဝာတိ ကာယသံသဂ္ဂသ္သာပိ ဣဓ ဂဟေတဗ္ဗတော။ တေနေဝ ‘‘ပာရာဇိကာပတ္တိဉ္စ ပရိဟာပေတ္ဝာ’’တိ ဧတ္တကမေဝ ဝုတ္တံ, ဣတရထာ ‘‘ကာယသံသဂ္ဂဉ္စာ’’တိ ဝတ္တဗ္ဗံ ဘဝေယ္ယ။
Kāyenāpi duṭṭhullobhāsasambhavato imasmiṃ sikkhāpade cakkhussa raho, sotassa raho ca adhippetoti āha ‘‘anandho abadhiro’’tiādi. Keci pana vibhaṅge ‘‘nālaṃ kammaniyanti na sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’nti (pārā. 454) ettakameva vatvā ‘na sakkā hoti kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’nti avuttattā appaṭicchannepi ṭhāne raho aññesaṃ abhāvaṃ disvā ekāya itthiyā kāyasaṃsaggopi sakkā āpajjitunti antodvādasahatthe savanūpacāre ṭhito abadhiropi andho kāyasaṃsaggassāpi sabbhāvābhāvaṃ na jānātīti kāyena duṭṭhullobhāsanasabbhāvaṃ amanasikatvāpi kāyasaṃsaggāpattiyāpi parihārāya anandho abadhirotiādi vutta’’nti vadanti. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ ‘‘kāyasaṃsaggavasena anandho vutto’’ti (sārattha. ṭī. 2.453) vuttaṃ, taṃ pana kāyena duṭṭhullobhāsanasambhavaṃ amanasikatvā vuttaṃ, kāyasaṃsaggavasenāpīti gahetabbaṃ. Teneva ‘‘imasmiṃ sikkhāpade sotassa raho eva adhippeto…pe… kenaci pana ‘dvepi rahā idha adhippetā’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabba’’nti vuttaṃ. Yaṃ pana cakkhussa rahābhāvasādhanatthaṃ ‘‘na hi appaṭicchanne okāse cakkhussa raho sambhavatī’’tiādi vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ atidūratare ṭhitassa kāyena obhāsanampi hatthaggāhādīnipi sallakkhetuṃ asakkuṇeyyattā. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘cakkhussa raho’’ti vuttaṃ, aṭṭhakathāyaṃ appaṭikkhittaṃ. Na kevalañca appaṭikkhittaṃ, atha kho ‘‘anandho badhiroti ca andho vā abadhiropi na karotī’’ti ca vuttaṃ, tasmā dvepi rahā idha gahetabbā. ‘‘Antodvādasahatthe’’tiiminā sotassa raho dvādasahatthena paricchinnoti idaṃ dasseti. Cakkhussa raho pana yattha ṭhitassa kāyavikārādayo na paññāyanti, tena paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Badhiro pana cakkhumāpīti duṭṭhullavācāsaṅghādisesaṃ sandhāya vuttaṃ. Duṭṭhullāpatti vuttāti purimasikkhāpade vuttehi adhikavasena duṭṭhullāpatti ca vuttāti evamattho gahetabbo, na pana duṭṭhullāpatti evāti kāyasaṃsaggassāpi idha gahetabbato. Teneva ‘‘pārājikāpattiñca parihāpetvā’’ti ettakameva vuttaṃ, itarathā ‘‘kāyasaṃsaggañcā’’ti vattabbaṃ bhaveyya.
တိသမုဋ္ဌာနန္တိအာဒိ ပန ပုရိမသိက္ခာပဒေ အာဂတေဟိ အဓိကသ္သ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသင္ဃာဒိသေသသ္သ ဝသေန ဝုတ္တံ ကာယသံသဂ္ဂာဒီနမ္ပိ ပုရိမသိက္ခာပဒေ ဧဝ ဝုတ္တတ္တာ, ဣဓ ပန န ဝုတ္တန္တိပိ ဝဒန္တိ, ဝီမံသိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။
Tisamuṭṭhānantiādi pana purimasikkhāpade āgatehi adhikassa duṭṭhullavācāsaṅghādisesassa vasena vuttaṃ kāyasaṃsaggādīnampi purimasikkhāpade eva vuttattā, idha pana na vuttantipi vadanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
နိဋ္ဌိတော အနိယတဝဏ္ဏနာနယော။
Niṭṭhito aniyatavaṇṇanānayo.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒံ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၂. ဒုတိယအနိယတသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā