| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ನಹೇವ ಖೋ ಪನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಯಮ್ಪಿ ಬಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅನ್ತೋ ವಿವಟಂ ಪರಿವೇಣಙ್ಗಣಾದಿ, ತಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋಗಧನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಏವರೂಪಞ್ಹಿ ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇಯೇವ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೫೩) ವುತ್ತಂ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ವಾತಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗದುಟ್ಠುಲ್ಲೋಭಾಸನಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ವಾ। ತೇನೇವ ಹಿ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಸಾ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅಯ್ಯೋ, ಮಯಾ ದಿಟ್ಠೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಾತುಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೋ’’’ತಿಆದಿ (ಪಾರಾ॰ ೪೫೫) ವುತ್ತಂ। ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾವಸೇನ ಆಗತಂ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಞ್ಚ ಸುತ್ವಾ ತಂ ಮಾತುಗಾಮೋಪಿ ನ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ। ತಥಾ ಹಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾರಾ॰ ೨೮೩ ಆದಯೋ) ಯಾ ಪನ ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ಹಿರಿಮನಾ, ತಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಜ್ಝಾಪೇಸುಂ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ಇತ್ಥೀಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ಕರೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಇತ್ಥೀಪೀ’’ತಿ। ಅಥ ವಾ ಇಧ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನತ್ತಾ ಇತ್ಥೀಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ಕರೋತಿ, ಪಠಮೇ ಪನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನತ್ತಾ ಇತ್ಥಿಸತಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋತೀತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಅನನ್ಧೋ ಅಬಧಿರೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗವಸೇನ ಅನನ್ಧೋ ವುತ್ತೋ, ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾವಸೇನ ಅಬಧಿರೋ।
Naheva kho pana paṭicchannanti ettha pana yampi bahi parikkhittaṃ anto vivaṭaṃ pariveṇaṅgaṇādi, tampi antogadhanti veditabbaṃ. ‘‘Evarūpañhi ṭhānaṃ appaṭicchanneyeva gahita’’nti mahāpaccariyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.453) vuttaṃ. Saṅghādisesena vāti kāyasaṃsaggaduṭṭhullobhāsanasaṅkhātena saṅghādisesena vā. Teneva hi padabhājane ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo, mayā diṭṭho nisinno mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto’’’tiādi (pārā. 455) vuttaṃ. Idaṃ sikkhāpadaṃ duṭṭhullavācāvasena āgataṃ. Duṭṭhullavācañca sutvā taṃ mātugāmopi na paṭicchādeti. Tathā hi duṭṭhullavācāsikkhāpade (pārā. 283 ādayo) yā pana tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesuṃ, tasmā idha itthīpi anāpattiṃ karotīti āha ‘‘itthīpī’’ti. Atha vā idha appaṭicchannattā itthīpi anāpattiṃ karoti, paṭhame pana paṭicchannattā itthisatampi anāpattiṃ na karotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Anandho abadhiroti ettha kāyasaṃsaggavasena anandho vutto, duṭṭhullavācāvasena abadhiro.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ – ಕಾಯಚಿತ್ತತೋ ವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ಸುಖಮಜ್ಝತ್ತವೇದನಾಹಿ ದ್ವಿವೇದನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪನೇತ್ಥ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸದಿಸಾನೇವಾ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಸಮಾಪಜ್ಜನ್ತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಮ್ಪಿ ಭಣತಿ, ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ ಭಣನ್ತೋ ನಿಸೀದತಿ ಚಾತಿ ‘‘ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ಚ ಸಮುಟ್ಠಾತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ದುಟ್ಠುಲ್ಲಮೇವ ವಾ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedanaṃ. Tenāha ‘‘samuṭṭhānādīni panettha adinnādānasadisānevā’’ti. Ettha ca kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto duṭṭhullampi bhaṇati, duṭṭhullaṃ bhaṇanto nisīdati cāti ‘‘kāyavācācittato ca samuṭṭhātī’’ti vuttaṃ, duṭṭhullameva vā sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
‘‘ಅನಿಯತುದ್ದೇಸೋ ಚಾಯಂ ದಿಟ್ಠಾದಿಸಮೂಲಕಚೋದನಾಯ ವತ್ಥುಂ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋವ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ, ನ ಇತರೋತಿ ಆಪತ್ತಿರೋಪನಾರೋಪನಲಕ್ಖಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
‘‘Aniyatuddeso cāyaṃ diṭṭhādisamūlakacodanāya vatthuṃ paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo, na itaroti āpattiropanāropanalakkhaṇadassanatthaṃ vutto’’ti vadanti.
ಇತಿ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾಯ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ವಿನಯತ್ಥಮಞ್ಜೂಸಾಯಂ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಿಯಂ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
ಅನಿಯತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Aniyatavaṇṇanā niṭṭhitā.
