| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
೪೫೩. ದುತಿಯೇ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ನ ಹೇವ ಖೋ ಪನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಆಸನಂ ಹೋತಿ ಆಸನ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ‘‘ಆಸನನ್ತಿ ಅಧಿಕಂ, ಉದ್ಧರಿತಾನುರೂಪ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ದ್ವೇಪಿ ರಹಾ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾರಹೋನಿಸಜ್ಜಗ್ಗಹಣತೋ। ಯದಿ ಏವಂ ‘‘ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ ವಿಞ್ಞೂ ಪಟಿಬಲಾ’’ತಿ ಕಿಮತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ? ಅಯಮೇವ ಹಿ ಮಾತುಗಾಮೋ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾನಂ ಏಕತೋ ವತ್ಥುಭೂತೋ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಸ್ಸ ವತ್ಥುಭೂತೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ನ ಇತರಸ್ಸಾತಿ ಕತ್ವಾ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ತಸ್ಸಾ ವತ್ಥುಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ।
453. Dutiye kesuci potthakesu ‘‘na heva kho pana paṭicchannaṃ āsanaṃ hoti āsana’’nti likhitaṃ. ‘‘Āsananti adhikaṃ, uddharitānurūpa’’nti likhitaṃ. Dvepi rahā idha adhippetā kāyasaṃsaggaduṭṭhullavācārahonisajjaggahaṇato. Yadi evaṃ ‘‘mātugāmo nāma viññū paṭibalā’’ti kimatthaṃ vuttanti? Ayameva hi mātugāmo dvinnampi kāyasaṃsaggaduṭṭhullavācānaṃ ekato vatthubhūto, tasmā vuttaṃ. Kāyasaṃsaggassa vatthubhūto dassito, na itarassāti katvā duṭṭhullavācameva sandhāya tassā vatthuṃ dassento evamāha.
ಏತ್ಥಾಹ – ಯಥಾ ಪಠಮೇ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಾಪಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾ ಸಮ್ಭವವಿಸೇಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಾ, ಇಧಾಪಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋ, ಕಸ್ಮಾ ನ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ರಹೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ? ಆಮ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ನ ಚ ಗಹಿತೋ, ಗಹಿತೋ ಏವ ಪನ ನಿಸಜ್ಜವಸೇನ, ನ ಹಿ ಅಙ್ಗಸ್ಸ ನಿಸಜ್ಜಾ ವಿಸೇಸೋತಿ। ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಸತಿ ಕಥಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ರಹೋತಿ ಚೇ? ದೂರತ್ತಾ। ಪಠಮೇ ಕಸ್ಮಾ ಇತ್ಥಿಸತಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋತಿ, ಇಧ ಕಸ್ಮಾ ಏಕಾಪಿ ಕರೋತೀತಿ ಚೇ? ನೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ಸಿದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ಯದಿದಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ವೇಸಾಲಿಯಂ ಮಹಾವನೇ…ಪೇ॰… ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ಯಾವದತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸೂತಿ (ಪಾರಾ॰ ೭೭)। ತಸ್ಮಾ ನ ಮೇಥುನಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮೋ ದುತಿಯೋ ಹೋತಿ। ಇತ್ಥಿಯೋ ಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ವಜ್ಜಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇನ್ತಿ, ತೇನೇವ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ವಜ್ಜಪಟಿಚ್ಛಾದನೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ। ತಥಾ ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀ ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ವಿಹಾರಂ ಪೇಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಇತ್ಥೀನಂ ವಚ್ಚಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೨೮೩) ಏತ್ಥ ‘‘ಯಾ ಪನ ತಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ಹಿರಿಮನಾ, ತಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಜ್ಝಾಪೇನ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೨೮೩) ವಚನತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮೋ ದುತಿಯೋ ಹೋತೀತಿ ಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದಿಕಮ್ಮಿಕಾನಂ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ತೇಸಂ ಪಾಟೇಕ್ಕಂ ನಿದಾನೇ ಆಗತಂ, ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಾನಂ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ಪನ ‘‘ಅಚೇಲಕವಗ್ಗೇ ರಹೋಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ‘ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋ ದುತಿಯೋ ಹೋತೀ’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೨೮೮) ಇಮಸ್ಸ ಅನುರೂಪತೋ ‘ಇತ್ಥೀನಂ ಸತಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋತೀ’ತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ದುತಿಯಾನಿಯತೇ ‘ಇತ್ಥೀಪಿ ಪುರಿಸೋಪೀ’ತಿ ಇದಂ ಭಿಕ್ಖುನೀವಗ್ಗೇ ಓಸಾನಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ, ಅಚೇಲಕವಗ್ಗೇ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಚ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ‘ಯೋ ಕೋಚಿ ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋ ದುತಿಯೋ’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಇಮೇಸಂ ಅನುರೂಪತೋ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ।
Etthāha – yathā paṭhame anadhippetāpi duṭṭhullavācā sambhavavisesadassanatthaṃ vuttā, idhāpi kāyasaṃsaggo, kasmā na tassa vasena cakkhussa raho gahetabboti? Āma na gahetabbo, na ca gahito, gahito eva pana nisajjavasena, na hi aṅgassa nisajjā visesoti. Appaṭicchanne sati kathaṃ cakkhussa rahoti ce? Dūrattā. Paṭhame kasmā itthisatampi anāpattiṃ na karoti, idha kasmā ekāpi karotīti ce? No vuccati siddhattā. Siddhaṃ hoti, yadidaṃ aññataro bhikkhu vesāliyaṃ mahāvane…pe… dvāraṃ vivaritvā nipanno hoti…pe… sambahulā itthiyo yāvadatthaṃ katvā pakkamiṃsūti (pārā. 77). Tasmā na methunassa mātugāmo dutiyo hoti. Itthiyo hi aññamaññissā vajjaṃ paṭicchādenti, teneva bhikkhunīnaṃ vajjapaṭicchādane pārājikaṃ paññattaṃ. Tathā ‘‘āyasmā udāyī tā itthiyo vihāraṃ pekkhāpetvā tāsaṃ itthīnaṃ vaccamagga’’nti (pārā. 283) ettha ‘‘yā pana tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpentī’’ti (pārā. 283) vacanato duṭṭhullassa mātugāmo dutiyo hotīti siddhanti adhippāyo. Ubhayatthāpi ummattakādikammikānaṃ anāpattīti tesaṃ pāṭekkaṃ nidāne āgataṃ, ādikammikānaṃ anāpattīti attho. Anugaṇṭhipade pana ‘‘acelakavagge rahopaṭicchannāsanasikkhāpade ‘viññū puriso dutiyo hotī’ti (pāci. 288) imassa anurūpato ‘itthīnaṃ satampi anāpattiṃ na karotī’ti vutta’’nti ca, ‘‘dutiyāniyate ‘itthīpi purisopī’ti idaṃ bhikkhunīvagge osānasikkhāpadassa, acelakavagge appaṭicchannāsanasikkhāpadassa ca anāpattivāre ‘yo koci viññū puriso dutiyo’ti vuttaṃ. Imesaṃ anurūpato vuttanti veditabba’’nti ca vuttaṃ.
ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೨. ದುತಿಯಅನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
