Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
452. ‘‘න ලභති මාතුගාමෙන සද්ධිං එකො එකාය…පෙ.… නිසජ්ජං කප්පෙතු’’න්ති අවත්වා ‘‘පටික්ඛිත්තං මාතුගාමෙනා’’තිආදිනා වුත්තත්තා ‘‘එකො’’ති පච්චත්තපදං පටික්ඛිත්තපදෙන න සමෙති, ‘‘එකස්සා’’ති වත්තබ්බොති සාධෙන්තො ආහ ‘‘ඉතරථා හී’’තිආදි.
452. ‘‘Na labhati mātugāmena saddhiṃ eko ekāya…pe… nisajjaṃ kappetu’’nti avatvā ‘‘paṭikkhittaṃ mātugāmenā’’tiādinā vuttattā ‘‘eko’’ti paccattapadaṃ paṭikkhittapadena na sameti, ‘‘ekassā’’ti vattabboti sādhento āha ‘‘itarathā hī’’tiādi.
453. පරිවෙණඞ්ගණාදීති පරිවෙණස්ස මාළකං. ආදි-සද්දෙන පාකාරාදිපරික්ඛිත්තං චෙතියමාළකාදිං සඞ්ගණ්හාති. අන්තොගධන්ති අප්පටිච්ඡන්නට්ඨානෙ එව පරියාපන්නං. ඉධ ඉත්ථීපි අනාපත්තිං කරොතීති සම්බන්ධො. කස්මා පන ඉත්ථී ඉධෙව අනාපත්තිං කරොති, න පුරිමසික්ඛාපදෙති? ඉමස්ස සික්ඛාපදස්ස මෙථුනං විනා දුට්ඨුල්ලවාචාය වසෙන ආගතත්තා. මෙථුනමෙව හි ඉත්ථියො අඤ්ඤමඤ්ඤං පටිච්ඡාදෙන්ති මහාවනෙ ද්වාරං විවරිත්වා නිද්දූපගතම්හි භික්ඛුම්හි විය. දුට්ඨුල්ලං පන න පටිච්ඡාදෙන්ති, තෙනෙව දුට්ඨුල්ලවාචාසික්ඛාපදෙ ‘‘යා තා ඉත්ථියො හිරිමනා, තා නික්ඛමිත්වා භික්ඛූ උජ්ඣාපෙසු’’න්ති (පාරා. 283) වුත්තං, තස්මා ‘‘ඉත්ථීපි අනාපත්තිං කරොතී’’ති වුත්තං, ‘‘අප්පටිච්ඡන්නට්ඨානත්තා’’තිපි කාරණං වදන්ති.
453.Pariveṇaṅgaṇādīti pariveṇassa māḷakaṃ. Ādi-saddena pākārādiparikkhittaṃ cetiyamāḷakādiṃ saṅgaṇhāti. Antogadhanti appaṭicchannaṭṭhāne eva pariyāpannaṃ. Idha itthīpi anāpattiṃ karotīti sambandho. Kasmā pana itthī idheva anāpattiṃ karoti, na purimasikkhāpadeti? Imassa sikkhāpadassa methunaṃ vinā duṭṭhullavācāya vasena āgatattā. Methunameva hi itthiyo aññamaññaṃ paṭicchādenti mahāvane dvāraṃ vivaritvā niddūpagatamhi bhikkhumhi viya. Duṭṭhullaṃ pana na paṭicchādenti, teneva duṭṭhullavācāsikkhāpade ‘‘yā tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesu’’nti (pārā. 283) vuttaṃ, tasmā ‘‘itthīpi anāpattiṃ karotī’’ti vuttaṃ, ‘‘appaṭicchannaṭṭhānattā’’tipi kāraṇaṃ vadanti.
කායෙනාපි දුට්ඨුල්ලොභාසසම්භවතො ඉමස්මිං සික්ඛාපදෙ චක්ඛුස්ස රහො, සොතස්ස රහො ච අධිප්පෙතොති ආහ ‘‘අනන්ධො අබධිරො’’තිආදි. කෙචි පන විභඞ්ගෙ ‘‘නාලං කම්මනියන්ති න සක්කා හොති මෙථුනං ධම්මං පටිසෙවිතු’න්ති (පාරා. 454) එත්තකමෙව වත්වා ‘න සක්කා හොති කායසංසග්ගං සමාපජ්ජිතු’න්ති අවුත්තත්තා අප්පටිච්ඡන්නෙපි ඨානෙ රහො අඤ්ඤෙසං අභාවං දිස්වා එකාය ඉත්ථියා කායසංසග්ගොපි සක්කා ආපජ්ජිතුන්ති අන්තොද්වාදසහත්ථෙ සවනූපචාරෙ ඨිතො අබධිරොපි අන්ධො කායසංසග්ගස්සාපි සබ්භාවාභාවං න ජානාතීති කායෙන දුට්ඨුල්ලොභාසනසබ්භාවං අමනසිකත්වාපි කායසංසග්ගාපත්තියාපි පරිහාරාය අනන්ධො අබධිරොතිආදි වුත්ත’’න්ති වදන්ති. යං පන සාරත්ථදීපනියං ‘‘කායසංසග්ගවසෙන අනන්ධො වුත්තො’’ති (සාරත්ථ. ටී. 2.453) වුත්තං, තං පන කායෙන දුට්ඨුල්ලොභාසනසම්භවං අමනසිකත්වා වුත්තං, කායසංසග්ගවසෙනාපීති ගහෙතබ්බං. තෙනෙව ‘‘ඉමස්මිං සික්ඛාපදෙ සොතස්ස රහො එව අධිප්පෙතො…පෙ.… කෙනචි පන ‘ද්වෙපි රහා ඉධ අධිප්පෙතා’ති වුත්තං, තං න ගහෙතබ්බ’’න්ති වුත්තං. යං පන චක්ඛුස්ස රහාභාවසාධනත්ථං ‘‘න හි අප්පටිච්ඡන්නෙ ඔකාසෙ චක්ඛුස්ස රහො සම්භවතී’’තිආදි වුත්තං, තං න යුත්තං අතිදූරතරෙ ඨිතස්ස කායෙන ඔභාසනම්පි හත්ථග්ගාහාදීනිපි සල්ලක්ඛෙතුං අසක්කුණෙය්යත්තා. තෙනෙව පාළියං ‘‘චක්ඛුස්ස රහො’’ති වුත්තං, අට්ඨකථායං අප්පටික්ඛිත්තං. න කෙවලඤ්ච අප්පටික්ඛිත්තං, අථ ඛො ‘‘අනන්ධො බධිරොති ච අන්ධො වා අබධිරොපි න කරොතී’’ති ච වුත්තං, තස්මා ද්වෙපි රහා ඉධ ගහෙතබ්බා. ‘‘අන්තොද්වාදසහත්ථෙ’’තිඉමිනා සොතස්ස රහො ද්වාදසහත්ථෙන පරිච්ඡින්නොති ඉදං දස්සෙති. චක්ඛුස්ස රහො පන යත්ථ ඨිතස්ස කායවිකාරාදයො න පඤ්ඤායන්ති, තෙන පරිච්ඡින්දිතබ්බොති දට්ඨබ්බං. බධිරො පන චක්ඛුමාපීති දුට්ඨුල්ලවාචාසඞ්ඝාදිසෙසං සන්ධාය වුත්තං. දුට්ඨුල්ලාපත්ති වුත්තාති පුරිමසික්ඛාපදෙ වුත්තෙහි අධිකවසෙන දුට්ඨුල්ලාපත්ති ච වුත්තාති එවමත්ථො ගහෙතබ්බො, න පන දුට්ඨුල්ලාපත්ති එවාති කායසංසග්ගස්සාපි ඉධ ගහෙතබ්බතො. තෙනෙව ‘‘පාරාජිකාපත්තිඤ්ච පරිහාපෙත්වා’’ති එත්තකමෙව වුත්තං, ඉතරථා ‘‘කායසංසග්ගඤ්චා’’ති වත්තබ්බං භවෙය්ය.
Kāyenāpi duṭṭhullobhāsasambhavato imasmiṃ sikkhāpade cakkhussa raho, sotassa raho ca adhippetoti āha ‘‘anandho abadhiro’’tiādi. Keci pana vibhaṅge ‘‘nālaṃ kammaniyanti na sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’nti (pārā. 454) ettakameva vatvā ‘na sakkā hoti kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’nti avuttattā appaṭicchannepi ṭhāne raho aññesaṃ abhāvaṃ disvā ekāya itthiyā kāyasaṃsaggopi sakkā āpajjitunti antodvādasahatthe savanūpacāre ṭhito abadhiropi andho kāyasaṃsaggassāpi sabbhāvābhāvaṃ na jānātīti kāyena duṭṭhullobhāsanasabbhāvaṃ amanasikatvāpi kāyasaṃsaggāpattiyāpi parihārāya anandho abadhirotiādi vutta’’nti vadanti. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ ‘‘kāyasaṃsaggavasena anandho vutto’’ti (sārattha. ṭī. 2.453) vuttaṃ, taṃ pana kāyena duṭṭhullobhāsanasambhavaṃ amanasikatvā vuttaṃ, kāyasaṃsaggavasenāpīti gahetabbaṃ. Teneva ‘‘imasmiṃ sikkhāpade sotassa raho eva adhippeto…pe… kenaci pana ‘dvepi rahā idha adhippetā’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabba’’nti vuttaṃ. Yaṃ pana cakkhussa rahābhāvasādhanatthaṃ ‘‘na hi appaṭicchanne okāse cakkhussa raho sambhavatī’’tiādi vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ atidūratare ṭhitassa kāyena obhāsanampi hatthaggāhādīnipi sallakkhetuṃ asakkuṇeyyattā. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘cakkhussa raho’’ti vuttaṃ, aṭṭhakathāyaṃ appaṭikkhittaṃ. Na kevalañca appaṭikkhittaṃ, atha kho ‘‘anandho badhiroti ca andho vā abadhiropi na karotī’’ti ca vuttaṃ, tasmā dvepi rahā idha gahetabbā. ‘‘Antodvādasahatthe’’tiiminā sotassa raho dvādasahatthena paricchinnoti idaṃ dasseti. Cakkhussa raho pana yattha ṭhitassa kāyavikārādayo na paññāyanti, tena paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Badhiro pana cakkhumāpīti duṭṭhullavācāsaṅghādisesaṃ sandhāya vuttaṃ. Duṭṭhullāpatti vuttāti purimasikkhāpade vuttehi adhikavasena duṭṭhullāpatti ca vuttāti evamattho gahetabbo, na pana duṭṭhullāpatti evāti kāyasaṃsaggassāpi idha gahetabbato. Teneva ‘‘pārājikāpattiñca parihāpetvā’’ti ettakameva vuttaṃ, itarathā ‘‘kāyasaṃsaggañcā’’ti vattabbaṃ bhaveyya.
තිසමුට්ඨානන්තිආදි පන පුරිමසික්ඛාපදෙ ආගතෙහි අධිකස්ස දුට්ඨුල්ලවාචාසඞ්ඝාදිසෙසස්ස වසෙන වුත්තං කායසංසග්ගාදීනම්පි පුරිමසික්ඛාපදෙ එව වුත්තත්තා, ඉධ පන න වුත්තන්තිපි වදන්ති, වීමංසිත්වා ගහෙතබ්බං.
Tisamuṭṭhānantiādi pana purimasikkhāpade āgatehi adhikassa duṭṭhullavācāsaṅghādisesassa vasena vuttaṃ kāyasaṃsaggādīnampi purimasikkhāpade eva vuttattā, idha pana na vuttantipi vadanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්ඨිතො අනියතවණ්ණනානයො.
Niṭṭhito aniyatavaṇṇanānayo.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / 2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදං • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 2. දුතියඅනියතසික්ඛාපදවණ්ණනා • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā