| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ਨਹੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤੋ વਿવਟਂ ਪਰਿવੇਣਙ੍ਗਣਾਦਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਏવਰੂਪਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਯੇવ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੪੫੩) વੁਤ੍ਤਂ। ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ વਾਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ વਾ। ਤੇਨੇવ ਹਿ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਸਾ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ ‘ਅਯ੍ਯੋ, ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ’’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੫੫) વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾવਸੇਨ ਆਗਤਂ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਞ੍ਚ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋਪਿ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਰਾ॰ ੨੮੩ ਆਦਯੋ) ਯਾ ਪਨ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਹਿਰਿਮਨਾ, ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਪੀ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਇਧ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਠਮੇ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਸਤਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅਨਨ੍ਧੋ ਅਬਧਿਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਅਨਨ੍ਧੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾવਸੇਨ ਅਬਧਿਰੋ।
Naheva kho pana paṭicchannanti ettha pana yampi bahi parikkhittaṃ anto vivaṭaṃ pariveṇaṅgaṇādi, tampi antogadhanti veditabbaṃ. ‘‘Evarūpañhi ṭhānaṃ appaṭicchanneyeva gahita’’nti mahāpaccariyaṃ (pārā. aṭṭha. 2.453) vuttaṃ. Saṅghādisesena vāti kāyasaṃsaggaduṭṭhullobhāsanasaṅkhātena saṅghādisesena vā. Teneva hi padabhājane ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo, mayā diṭṭho nisinno mātugāmena saddhiṃ kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto’’’tiādi (pārā. 455) vuttaṃ. Idaṃ sikkhāpadaṃ duṭṭhullavācāvasena āgataṃ. Duṭṭhullavācañca sutvā taṃ mātugāmopi na paṭicchādeti. Tathā hi duṭṭhullavācāsikkhāpade (pārā. 283 ādayo) yā pana tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesuṃ, tasmā idha itthīpi anāpattiṃ karotīti āha ‘‘itthīpī’’ti. Atha vā idha appaṭicchannattā itthīpi anāpattiṃ karoti, paṭhame pana paṭicchannattā itthisatampi anāpattiṃ na karotīti evamettha attho daṭṭhabbo. Anandho abadhiroti ettha kāyasaṃsaggavasena anandho vutto, duṭṭhullavācāvasena abadhiro.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੁਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤવੇਦਨਾਹਿ ਦ੍વਿવੇਦਨਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਦਿਸਾਨੇવਾ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਭਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮੇવ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedanaṃ. Tenāha ‘‘samuṭṭhānādīni panettha adinnādānasadisānevā’’ti. Ettha ca kāyasaṃsaggaṃ samāpajjanto duṭṭhullampi bhaṇati, duṭṭhullaṃ bhaṇanto nisīdati cāti ‘‘kāyavācācittato ca samuṭṭhātī’’ti vuttaṃ, duṭṭhullameva vā sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
‘‘ਅਨਿਯਤੁਦ੍ਦੇਸੋ ਚਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਮੂਲਕਚੋਦਨਾਯ વਤ੍ਥੁਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋવ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਇਤਰੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਰੋਪਨਾਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
‘‘Aniyatuddeso cāyaṃ diṭṭhādisamūlakacodanāya vatthuṃ paṭijānamānova āpattiyā kāretabbo, na itaroti āpattiropanāropanalakkhaṇadassanatthaṃ vutto’’ti vadanti.
ਇਤਿ ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવਣ੍ਣਨਾਯ
Iti kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
વਿਨਯਤ੍ਥਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਿਯਂ
Vinayatthamañjūsāyaṃ līnatthappakāsaniyaṃ
ਅਨਿਯਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aniyatavaṇṇanā niṭṭhitā.
