Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā

    ੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ

    2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā

    ੪੫੨. ‘‘ਨ ਲਭਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੋ ਏਕਾਯ…ਪੇ॰… ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਕਪ੍ਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਪਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਦੇਨ ਨ ਸਮੇਤਿ, ‘‘ਏਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਤਰਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ।

    452. ‘‘Na labhati mātugāmena saddhiṃ eko ekāya…pe… nisajjaṃ kappetu’’nti avatvā ‘‘paṭikkhittaṃ mātugāmenā’’tiādinā vuttattā ‘‘eko’’ti paccattapadaṃ paṭikkhittapadena na sameti, ‘‘ekassā’’ti vattabboti sādhento āha ‘‘itarathā hī’’tiādi.

    ੪੫੩. ਪਰਿવੇਣਙ੍ਗਣਾਦੀਤਿ ਪਰਿવੇਣਸ੍ਸ ਮਾਲ਼ਕਂ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਕਾਰਾਦਿਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤਿਯਮਾਲ਼ਕਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਗਧਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਏવ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ। ਇਧ ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਤ੍ਥੀ ਇਧੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ? ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਂ વਿਨਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਯ વਸੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ। ਮੇਥੁਨਮੇવ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ ਮਹਾવਨੇ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦੂਪਗਤਮ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ વਿਯ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਪਨ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇવ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਯਾ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਹਿਰਿਮਨਾ, ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੨੮੩) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਿ ਕਾਰਣਂ વਦਨ੍ਤਿ।

    453.Pariveṇaṅgaṇādīti pariveṇassa māḷakaṃ. Ādi-saddena pākārādiparikkhittaṃ cetiyamāḷakādiṃ saṅgaṇhāti. Antogadhanti appaṭicchannaṭṭhāne eva pariyāpannaṃ. Idha itthīpi anāpattiṃ karotīti sambandho. Kasmā pana itthī idheva anāpattiṃ karoti, na purimasikkhāpadeti? Imassa sikkhāpadassa methunaṃ vinā duṭṭhullavācāya vasena āgatattā. Methunameva hi itthiyo aññamaññaṃ paṭicchādenti mahāvane dvāraṃ vivaritvā niddūpagatamhi bhikkhumhi viya. Duṭṭhullaṃ pana na paṭicchādenti, teneva duṭṭhullavācāsikkhāpade ‘‘yā tā itthiyo hirimanā, tā nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesu’’nti (pārā. 283) vuttaṃ, tasmā ‘‘itthīpi anāpattiṃ karotī’’ti vuttaṃ, ‘‘appaṭicchannaṭṭhānattā’’tipi kāraṇaṃ vadanti.

    ਕਾਯੇਨਾਪਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਸਮ੍ਭવਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹੋ, ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਨ੍ਧੋ ਅਬਧਿਰੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ વਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਨਾਲਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੫੪) ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વਤ੍વਾ ‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਪਿ ਠਾਨੇ ਰਹੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤੋ ਅਬਧਿਰੋਪਿ ਅਨ੍ਧੋ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਸਬ੍ਭਾવਾਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨਸਬ੍ਭਾવਂ ਅਮਨਸਿਕਤ੍વਾਪਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਪਰਿਹਾਰਾਯ ਅਨਨ੍ਧੋ ਅਬਧਿਰੋਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਅਨਨ੍ਧੋ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੪੫੩) વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਕਾਯੇਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋਭਾਸਨਸਮ੍ਭવਂ ਅਮਨਸਿਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗવਸੇਨਾਪੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ ਏવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ…ਪੇ॰… ਕੇਨਚਿ ਪਨ ‘ਦ੍વੇਪਿ ਰਹਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਂ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹਾਭਾવਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹੋ ਸਮ੍ਭવਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਤਿਦੂਰਤਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ ਓਭਾਸਨਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਦੀਨਿਪਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ। ਤੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਅਨਨ੍ਧੋ ਬਧਿਰੋਤਿ ਚ ਅਨ੍ਧੋ વਾ ਅਬਧਿਰੋਪਿ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વੇਪਿ ਰਹਾ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਅਨ੍ਤੋਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇ’’ਤਿਇਮਿਨਾ ਸੋਤਸ੍ਸ ਰਹੋ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਰਹੋ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਾਯવਿਕਾਰਾਦਯੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਬਧਿਰੋ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਮਾਪੀਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਧਿਕવਸੇਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਪਤ੍ਤਿ ਏવਾਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ। ਤੇਨੇવ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਥਾ ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯ।

    Kāyenāpi duṭṭhullobhāsasambhavato imasmiṃ sikkhāpade cakkhussa raho, sotassa raho ca adhippetoti āha ‘‘anandho abadhiro’’tiādi. Keci pana vibhaṅge ‘‘nālaṃ kammaniyanti na sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’nti (pārā. 454) ettakameva vatvā ‘na sakkā hoti kāyasaṃsaggaṃ samāpajjitu’nti avuttattā appaṭicchannepi ṭhāne raho aññesaṃ abhāvaṃ disvā ekāya itthiyā kāyasaṃsaggopi sakkā āpajjitunti antodvādasahatthe savanūpacāre ṭhito abadhiropi andho kāyasaṃsaggassāpi sabbhāvābhāvaṃ na jānātīti kāyena duṭṭhullobhāsanasabbhāvaṃ amanasikatvāpi kāyasaṃsaggāpattiyāpi parihārāya anandho abadhirotiādi vutta’’nti vadanti. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ ‘‘kāyasaṃsaggavasena anandho vutto’’ti (sārattha. ṭī. 2.453) vuttaṃ, taṃ pana kāyena duṭṭhullobhāsanasambhavaṃ amanasikatvā vuttaṃ, kāyasaṃsaggavasenāpīti gahetabbaṃ. Teneva ‘‘imasmiṃ sikkhāpade sotassa raho eva adhippeto…pe… kenaci pana ‘dvepi rahā idha adhippetā’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabba’’nti vuttaṃ. Yaṃ pana cakkhussa rahābhāvasādhanatthaṃ ‘‘na hi appaṭicchanne okāse cakkhussa raho sambhavatī’’tiādi vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ atidūratare ṭhitassa kāyena obhāsanampi hatthaggāhādīnipi sallakkhetuṃ asakkuṇeyyattā. Teneva pāḷiyaṃ ‘‘cakkhussa raho’’ti vuttaṃ, aṭṭhakathāyaṃ appaṭikkhittaṃ. Na kevalañca appaṭikkhittaṃ, atha kho ‘‘anandho badhiroti ca andho vā abadhiropi na karotī’’ti ca vuttaṃ, tasmā dvepi rahā idha gahetabbā. ‘‘Antodvādasahatthe’’tiiminā sotassa raho dvādasahatthena paricchinnoti idaṃ dasseti. Cakkhussa raho pana yattha ṭhitassa kāyavikārādayo na paññāyanti, tena paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Badhiro pana cakkhumāpīti duṭṭhullavācāsaṅghādisesaṃ sandhāya vuttaṃ. Duṭṭhullāpatti vuttāti purimasikkhāpade vuttehi adhikavasena duṭṭhullāpatti ca vuttāti evamattho gahetabbo, na pana duṭṭhullāpatti evāti kāyasaṃsaggassāpi idha gahetabbato. Teneva ‘‘pārājikāpattiñca parihāpetvā’’ti ettakameva vuttaṃ, itarathā ‘‘kāyasaṃsaggañcā’’ti vattabbaṃ bhaveyya.

    ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆਗਤੇਹਿ ਅਧਿਕਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਏવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ, વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Tisamuṭṭhānantiādi pana purimasikkhāpade āgatehi adhikassa duṭṭhullavācāsaṅghādisesassa vasena vuttaṃ kāyasaṃsaggādīnampi purimasikkhāpade eva vuttattā, idha pana na vuttantipi vadanti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.

    ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨਿਯਤવਣ੍ਣਨਾਨਯੋ।

    Niṭṭhito aniyatavaṇṇanānayo.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੨. ਦੁਤਿਯਅਨਿਯਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Dutiyaaniyatasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact