| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
१०. दुतियअरियावाससुत्तवण्णना
10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
२०. दसमं यस्मा कुरुरट्ठवासिनो भिक्खू गम्भीरपञ्ञाकारका युत्तप्पयुत्ता, तस्मा यथा तेसं दीघनिकायादीसु महानिदानादीनि कथितानि, एवमिदम्पि गम्भीरं सुखुमं तिलक्खणाहतं सुत्तं तत्थेव अवोच। तत्थ पञ्चङ्गविप्पहीनोति पञ्चहि अङ्गेहि विप्पयुत्तो हुत्वा खीणासवो अवसि वसति वसिस्सति। तस्मा अयं पञ्चङ्गविप्पहीनता अरियावासोति वुत्तो। एस नयो सब्बत्थ। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु छळङ्गसमन्नागतो होतीति छळङ्गुपेक्खाय समन्नागतो होति। छळङ्गुपेक्खा धम्मा नाम केति? ञाणादयो। ‘‘ञाण’’न्ति वुत्ते किरियतो चत्तारि ञाणसम्पयुत्तचित्तानि लब्भन्ति, ‘‘सततविहारो’’ति वुत्ते अट्ठ महाचित्तानि, ‘‘रज्जनदुस्सनं नत्थी’’ति वुत्ते दस चित्तानि लब्भन्ति। सोमनस्सं आसेवनवसेन लब्भति। सतारक्खेन चेतसाति खीणासवस्स हि तीसु द्वारेसु सब्बकाले सति आरक्खकिच्चं साधेति। तेनेवस्स चरतो च तिट्ठतो च सुत्तस्स च जागरस्स च सततं समितं ञाणदस्सनं पच्चुपट्ठितं होतीति वुच्चति।
20. Dasamaṃ yasmā kururaṭṭhavāsino bhikkhū gambhīrapaññākārakā yuttappayuttā, tasmā yathā tesaṃ dīghanikāyādīsu mahānidānādīni kathitāni, evamidampi gambhīraṃ sukhumaṃ tilakkhaṇāhataṃ suttaṃ tattheva avoca. Tattha pañcaṅgavippahīnoti pañcahi aṅgehi vippayutto hutvā khīṇāsavo avasi vasati vasissati. Tasmā ayaṃ pañcaṅgavippahīnatā ariyāvāsoti vutto. Esa nayo sabbattha. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hotīti chaḷaṅgupekkhāya samannāgato hoti. Chaḷaṅgupekkhā dhammā nāma keti? Ñāṇādayo. ‘‘Ñāṇa’’nti vutte kiriyato cattāri ñāṇasampayuttacittāni labbhanti, ‘‘satatavihāro’’ti vutte aṭṭha mahācittāni, ‘‘rajjanadussanaṃ natthī’’ti vutte dasa cittāni labbhanti. Somanassaṃ āsevanavasena labbhati. Satārakkhena cetasāti khīṇāsavassa hi tīsu dvāresu sabbakāle sati ārakkhakiccaṃ sādheti. Tenevassa carato ca tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ hotīti vuccati.
पुथुसमणब्राह्मणानन्ति बहूनं समणब्राह्मणानं। एत्थ समणाति पब्बज्जूपगता, ब्राह्मणाति भोवादिनो। पुथुपच्चेकसच्चानीति बहूनि पाटेक्कसच्चानि। ‘‘इदमेव दस्सनं सच्चं, इदमेव सच्च’’न्ति एवं पाटियेक्कं गहितानि बहूनि सच्चानीति अत्थो। नुण्णानीति नीहटानि। पनुण्णानीति सुट्ठु नीहटानि। चत्तानीति विस्सट्ठानि। वन्तानीति वमितानि। मुत्तानीति छिन्नबन्धनानि कतानि। पहीनानीति पजहितानि। पटिनिस्सट्ठानीति यथा न पुन चित्तं आरोहन्ति, एवं पटिनिस्सज्जितानि। सब्बानेव तानि गहितग्गहणस्स विस्सट्ठभाववेवचनानि।
Puthusamaṇabrāhmaṇānanti bahūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Ettha samaṇāti pabbajjūpagatā, brāhmaṇāti bhovādino. Puthupaccekasaccānīti bahūni pāṭekkasaccāni. ‘‘Idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti evaṃ pāṭiyekkaṃ gahitāni bahūni saccānīti attho. Nuṇṇānīti nīhaṭāni. Panuṇṇānīti suṭṭhu nīhaṭāni. Cattānīti vissaṭṭhāni. Vantānīti vamitāni. Muttānīti chinnabandhanāni katāni. Pahīnānīti pajahitāni. Paṭinissaṭṭhānīti yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭinissajjitāni. Sabbāneva tāni gahitaggahaṇassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
समवयसट्ठेसनोति एत्थ अवयाति अनूना, सट्ठाति विस्सट्ठा। सम्मा अवया सट्ठा एसना अस्साति समवयसट्ठेसनो, सुट्ठुविस्सट्ठसब्बएसनोति अत्थो। रागा चित्तं विमुत्तन्तिआदीहि मग्गस्स किच्चनिप्फत्ति कथिता। रागो मे पहीनोतिआदीहि पच्चवेक्खणफलं कथितं। सेसं सब्बत्थ उत्तानत्थमेवाति।
Samavayasaṭṭhesanoti ettha avayāti anūnā, saṭṭhāti vissaṭṭhā. Sammā avayā saṭṭhā esanā assāti samavayasaṭṭhesano, suṭṭhuvissaṭṭhasabbaesanoti attho. Rāgā cittaṃ vimuttantiādīhi maggassa kiccanipphatti kathitā. Rāgo me pahīnotiādīhi paccavekkhaṇaphalaṃ kathitaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
नाथवग्गो दुतियो।
Nāthavaggo dutiyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १०. दुतियअरियावाससुत्तं • 10. Dutiyaariyāvāsasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. दुतियअरियावाससुत्तवण्णना • 10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
