| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. ทุติยอริยาวาสสุตฺตวณฺณนา
10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
๒๐. ทสมํ ยสฺมา กุรุรฎฺฐวาสิโน ภิกฺขู คมฺภีรปญฺญาการกา ยุตฺตปฺปยุตฺตา, ตสฺมา ยถา เตสํ ทีฆนิกายาทีสุ มหานิทานาทีนิ กถิตานิ, เอวมิทมฺปิ คมฺภีรํ สุขุมํ ติลกฺขณาหตํ สุตฺตํ ตเตฺถว อโวจฯ ตตฺถ ปญฺจงฺควิปฺปหีโนติ ปญฺจหิ อเงฺคหิ วิปฺปยุโตฺต หุตฺวา ขีณาสโว อวสิ วสติ วสิสฺสติฯ ตสฺมา อยํ ปญฺจงฺควิปฺปหีนตา อริยาวาโสติ วุโตฺตฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ฉฬงฺคสมนฺนาคโต โหตีติ ฉฬงฺคุเปกฺขาย สมนฺนาคโต โหติฯ ฉฬงฺคุเปกฺขา ธมฺมา นาม เกติ? ญาณาทโยฯ ‘‘ญาณ’’นฺติ วุเตฺต กิริยโต จตฺตาริ ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺตานิ ลพฺภนฺติ, ‘‘สตตวิหาโร’’ติ วุเตฺต อฎฺฐ มหาจิตฺตานิ, ‘‘รชฺชนทุสฺสนํ นตฺถี’’ติ วุเตฺต ทส จิตฺตานิ ลพฺภนฺติฯ โสมนสฺสํ อาเสวนวเสน ลพฺภติฯ สตารเกฺขน เจตสาติ ขีณาสวสฺส หิ ตีสุ ทฺวาเรสุ สพฺพกาเล สติ อารกฺขกิจฺจํ สาเธติฯ เตเนวสฺส จรโต จ ติฎฺฐโต จ สุตฺตสฺส จ ชาครสฺส จ สตตํ สมิตํ ญาณทสฺสนํ ปจฺจุปฎฺฐิตํ โหตีติ วุจฺจติฯ
20. Dasamaṃ yasmā kururaṭṭhavāsino bhikkhū gambhīrapaññākārakā yuttappayuttā, tasmā yathā tesaṃ dīghanikāyādīsu mahānidānādīni kathitāni, evamidampi gambhīraṃ sukhumaṃ tilakkhaṇāhataṃ suttaṃ tattheva avoca. Tattha pañcaṅgavippahīnoti pañcahi aṅgehi vippayutto hutvā khīṇāsavo avasi vasati vasissati. Tasmā ayaṃ pañcaṅgavippahīnatā ariyāvāsoti vutto. Esa nayo sabbattha. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hotīti chaḷaṅgupekkhāya samannāgato hoti. Chaḷaṅgupekkhā dhammā nāma keti? Ñāṇādayo. ‘‘Ñāṇa’’nti vutte kiriyato cattāri ñāṇasampayuttacittāni labbhanti, ‘‘satatavihāro’’ti vutte aṭṭha mahācittāni, ‘‘rajjanadussanaṃ natthī’’ti vutte dasa cittāni labbhanti. Somanassaṃ āsevanavasena labbhati. Satārakkhena cetasāti khīṇāsavassa hi tīsu dvāresu sabbakāle sati ārakkhakiccaṃ sādheti. Tenevassa carato ca tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitaṃ hotīti vuccati.
ปุถุสมณพฺราหฺมณานนฺติ พหูนํ สมณพฺราหฺมณานํฯ เอตฺถ สมณาติ ปพฺพชฺชูปคตา, พฺราหฺมณาติ โภวาทิโนฯ ปุถุปเจฺจกสจฺจานีติ พหูนิ ปาเฎกฺกสจฺจานิฯ ‘‘อิทเมว ทสฺสนํ สจฺจํ, อิทเมว สจฺจ’’นฺติ เอวํ ปาฎิเยกฺกํ คหิตานิ พหูนิ สจฺจานีติ อโตฺถฯ นุณฺณานีติ นีหฎานิฯ ปนุณฺณานีติ สุฎฺฐุ นีหฎานิฯ จตฺตานีติ วิสฺสฎฺฐานิฯ วนฺตานีติ วมิตานิฯ มุตฺตานีติ ฉินฺนพนฺธนานิ กตานิฯ ปหีนานีติ ปชหิตานิฯ ปฎินิสฺสฎฺฐานีติ ยถา น ปุน จิตฺตํ อาโรหนฺติ, เอวํ ปฎินิสฺสชฺชิตานิฯ สพฺพาเนว ตานิ คหิตคฺคหณสฺส วิสฺสฎฺฐภาวเววจนานิฯ
Puthusamaṇabrāhmaṇānanti bahūnaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ. Ettha samaṇāti pabbajjūpagatā, brāhmaṇāti bhovādino. Puthupaccekasaccānīti bahūni pāṭekkasaccāni. ‘‘Idameva dassanaṃ saccaṃ, idameva sacca’’nti evaṃ pāṭiyekkaṃ gahitāni bahūni saccānīti attho. Nuṇṇānīti nīhaṭāni. Panuṇṇānīti suṭṭhu nīhaṭāni. Cattānīti vissaṭṭhāni. Vantānīti vamitāni. Muttānīti chinnabandhanāni katāni. Pahīnānīti pajahitāni. Paṭinissaṭṭhānīti yathā na puna cittaṃ ārohanti, evaṃ paṭinissajjitāni. Sabbāneva tāni gahitaggahaṇassa vissaṭṭhabhāvavevacanāni.
สมวยสเฎฺฐสโนติ เอตฺถ อวยาติ อนูนา, สฎฺฐาติ วิสฺสฎฺฐาฯ สมฺมา อวยา สฎฺฐา เอสนา อสฺสาติ สมวยสเฎฺฐสโน, สุฎฺฐุวิสฺสฎฺฐสพฺพเอสโนติ อโตฺถฯ ราคา จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติอาทีหิ มคฺคสฺส กิจฺจนิปฺผตฺติ กถิตาฯ ราโค เม ปหีโนติอาทีหิ ปจฺจเวกฺขณผลํ กถิตํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
Samavayasaṭṭhesanoti ettha avayāti anūnā, saṭṭhāti vissaṭṭhā. Sammā avayā saṭṭhā esanā assāti samavayasaṭṭhesano, suṭṭhuvissaṭṭhasabbaesanoti attho. Rāgā cittaṃ vimuttantiādīhi maggassa kiccanipphatti kathitā. Rāgo me pahīnotiādīhi paccavekkhaṇaphalaṃ kathitaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
นาถวโคฺค ทุติโยฯ
Nāthavaggo dutiyo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๑๐. ทุติยอริยาวาสสุตฺตํ • 10. Dutiyaariyāvāsasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๑๐. ทุติยอริยาวาสสุตฺตวณฺณนา • 10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
