| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
១០. ទុតិយអរិយាវាសសុត្តវណ្ណនា
10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
២០. ទសមេ កស្មា បន ភគវា កុរុសុ វិហរន្តោ ឥមំ សុត្តំ អភាសីតិ អាហ ‘‘យស្មា’’តិអាទិ។ កុរុរដ្ឋំ កិរ តទា តន្និវាសិសត្តានំ យោនិសោមនសិការវន្តតាទិនា យេភុយ្យេន សុប្បដិបន្នតាយ បុព្ពេ ច កតបុញ្ញតាពលេន វា តទា ឧតុអាទិសម្បត្តិយុត្តមេវ អហោសិ។ កេចិ បន ‘‘បុព្ពេ បវត្តកុរុវត្តធម្មានុដ្ឋានវាសនាយ ឧត្តរកុរុ វិយ យេភុយ្យេន ឧតុអាទិសម្បន្នមេវ ហោតិ។ ភគវតោ កាលេ សាតិសយំ ឧតុសប្បាយាទិយុត្តំ រដ្ឋំ អហោសី’’តិ វទន្តិ។ តត្ថ ភិក្ខូ ភិក្ខុនិយោ ឧបាសកា ឧបាសិកាយោ ឧតុបច្ចយាទិសម្បន្នត្តា តស្ស រដ្ឋស្ស សប្បាយឧតុបច្ចយសេវនេន និច្ចំ កល្លសរីរា កល្លចិត្តា ច ហោន្តិ។ តេ ចិត្តសរីរកល្លតាយ អនុគ្គហិតបញ្ញាពលា គម្ភីរកថំ បដិគ្គហេតុំ សមត្ថា បដិច្ចសមុប្បាទនិស្សិតានំ គម្ភីរបញ្ញានញ្ច ការកា ហោន្តិ។ តេនាហ ‘‘កុរុរដ្ឋវាសិនោ ភិក្ខូ គម្ភីរបញ្ញាការកា’’តិអាទិ។
20. Dasame kasmā pana bhagavā kurusu viharanto imaṃ suttaṃ abhāsīti āha ‘‘yasmā’’tiādi. Kururaṭṭhaṃ kira tadā tannivāsisattānaṃ yonisomanasikāravantatādinā yebhuyyena suppaṭipannatāya pubbe ca katapuññatābalena vā tadā utuādisampattiyuttameva ahosi. Keci pana ‘‘pubbe pavattakuruvattadhammānuṭṭhānavāsanāya uttarakuru viya yebhuyyena utuādisampannameva hoti. Bhagavato kāle sātisayaṃ utusappāyādiyuttaṃ raṭṭhaṃ ahosī’’ti vadanti. Tattha bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo utupaccayādisampannattā tassa raṭṭhassa sappāyautupaccayasevanena niccaṃ kallasarīrā kallacittā ca honti. Te cittasarīrakallatāya anuggahitapaññābalā gambhīrakathaṃ paṭiggahetuṃ samatthā paṭiccasamuppādanissitānaṃ gambhīrapaññānañca kārakā honti. Tenāha ‘‘kururaṭṭhavāsino bhikkhū gambhīrapaññākārakā’’tiādi.
យុត្តប្បយុត្តាតិ សតិបដ្ឋានភាវនាយ យុត្តា ចេវ បយុត្តា ច។ តស្មិញ្ហិ (ទី. និ. អដ្ឋ. ២.៣៧៣; ម. និ. អដ្ឋ. ១.១០៦) ជនបទេ ចតស្សោ បរិសា បកតិយាវ សតិបដ្ឋានភាវនានុយោគមនុយុត្តា វិហរន្តិ, អន្តមសោ ទាសកម្មករបរិជនាបិ សតិបដ្ឋានប្បដិសំយុត្តមេវ កថំ កថេន្តិ។ ឧទកតិត្ថសុត្តកន្តនដ្ឋានាទីសុបិ និរត្ថកកថា នាម នប្បវត្តតិ។ សចេ កាចិ ឥត្ថី, ‘‘អម្ម, ត្វំ កតរំ សតិបដ្ឋានភាវនំ មនសិ ករោសី’’តិ បុច្ឆិតា ‘‘ន កិញ្ចី’’តិ វទតិ, តំ គរហន្តិ ‘‘ធីរត្ថុ តវ ជីវិតំ, ជីវមានាបិ ត្វំ មតសទិសា’’តិ។ អថ នំ ‘‘មា ទានិ បុន ឯវមកាសី’’តិ ឱវទិត្វា អញ្ញតរំ សតិបដ្ឋានំ ឧគ្គណ្ហាបេន្តិ។ យា បន ‘‘អហំ អសុកំ សតិបដ្ឋានំ នាម មនសិ ករោមី’’តិ វទតិ, តស្សា ‘‘សាធុ សាធូ’’តិ សាធុការំ ទត្វា ‘‘តវ ជីវិតំ សុជីវិតំ, ត្វំ នាម មនុស្សត្តំ បត្តា, តវត្ថាយ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ឧប្បន្នោ’’តិអាទីហិ បសំសន្តិ។ ន កេវលញ្ចេត្ថ មនុស្សជាតិកាយេវ សតិបដ្ឋានមនសិការយុត្តា, តេ និស្សាយ វិហរន្តា តិរច្ឆានគតាបិ។
Yuttappayuttāti satipaṭṭhānabhāvanāya yuttā ceva payuttā ca. Tasmiñhi (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106) janapade catasso parisā pakatiyāva satipaṭṭhānabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, antamaso dāsakammakaraparijanāpi satipaṭṭhānappaṭisaṃyuttameva kathaṃ kathenti. Udakatitthasuttakantanaṭṭhānādīsupi niratthakakathā nāma nappavattati. Sace kāci itthī, ‘‘amma, tvaṃ kataraṃ satipaṭṭhānabhāvanaṃ manasi karosī’’ti pucchitā ‘‘na kiñcī’’ti vadati, taṃ garahanti ‘‘dhīratthu tava jīvitaṃ, jīvamānāpi tvaṃ matasadisā’’ti. Atha naṃ ‘‘mā dāni puna evamakāsī’’ti ovaditvā aññataraṃ satipaṭṭhānaṃ uggaṇhāpenti. Yā pana ‘‘ahaṃ asukaṃ satipaṭṭhānaṃ nāma manasi karomī’’ti vadati, tassā ‘‘sādhu sādhū’’ti sādhukāraṃ datvā ‘‘tava jīvitaṃ sujīvitaṃ, tvaṃ nāma manussattaṃ pattā, tavatthāya sammāsambuddho uppanno’’tiādīhi pasaṃsanti. Na kevalañcettha manussajātikāyeva satipaṭṭhānamanasikārayuttā, te nissāya viharantā tiracchānagatāpi.
តត្រិទំ វត្ថុ – ឯកោ កិរ នដកោ សុវបោតកំ គហេត្វា សិក្ខាបេន្តោ វិចរតិ។ សោ ភិក្ខុនិឧបស្សយំ ឧបនិស្សាយ វសិត្វា គមនកាលេ សុវបោតកំ បមុស្សិត្វា គតោ។ តំ សាមណេរិយោ គហេត្វា បដិជគ្គិំសុ, ‘‘ពុទ្ធរក្ខិតោ’’តិ ចស្ស នាមំ អកំសុ។ តំ ឯកទិវសំ បុរតោ និសិន្នំ ទិស្វា មហាថេរី អាហ ‘‘ពុទ្ធរក្ខិតា’’តិ។ កិំ, អយ្យោតិ។ អត្ថិ តេ កោចិ ភាវនាមនសិការោតិ? នត្ថយ្យេតិ។ អាវុសោ , បព្ពជិតានំ សន្តិកេ វសន្តេន នាម វិស្សដ្ឋអត្តភាវេន ភវិតុំ ន វដ្ដតិ, កោចិទេវ មនសិការោ ឥច្ឆិតព្ពោ, ត្វំ បន អញ្ញំ ន សក្ខិស្សសិ, ‘‘អដ្ឋិ អដ្ឋី’’តិ សជ្ឈាយំ ករោហីតិ។ សោ ថេរិយា ឱវាទេ ឋត្វា ‘‘អដ្ឋិ អដ្ឋី’’តិ សជ្ឈាយន្តោ ចរតិ។
Tatridaṃ vatthu – eko kira naṭako suvapotakaṃ gahetvā sikkhāpento vicarati. So bhikkhuniupassayaṃ upanissāya vasitvā gamanakāle suvapotakaṃ pamussitvā gato. Taṃ sāmaṇeriyo gahetvā paṭijaggiṃsu, ‘‘buddharakkhito’’ti cassa nāmaṃ akaṃsu. Taṃ ekadivasaṃ purato nisinnaṃ disvā mahātherī āha ‘‘buddharakkhitā’’ti. Kiṃ, ayyoti. Atthi te koci bhāvanāmanasikāroti? Natthayyeti. Āvuso , pabbajitānaṃ santike vasantena nāma vissaṭṭhaattabhāvena bhavituṃ na vaṭṭati, kocideva manasikāro icchitabbo, tvaṃ pana aññaṃ na sakkhissasi, ‘‘aṭṭhi aṭṭhī’’ti sajjhāyaṃ karohīti. So theriyā ovāde ṭhatvā ‘‘aṭṭhi aṭṭhī’’ti sajjhāyanto carati.
តំ ឯកទិវសំ បាតោវ តោរណគ្គេ និសីទិត្វា ពាលាតបំ តបមានំ ឯកោ សកុណោ នខបញ្ជរេន អគ្គហេសិ។ សោ ‘‘កិរិ កិរី’’តិ សទ្ទមកាសិ។ សាមណេរិយោ សុត្វា, ‘‘អយ្យេ, ពុទ្ធរក្ខិតោ សកុណេន គហិតោ, មោចេម ន’’ន្តិ លេឌ្ឌុអាទីនិ គហេត្វា អនុពន្ធិត្វា មោចេសុំ។ តំ អានេត្វា បុរតោ ឋបិតំ ថេរី អាហ, ‘‘ពុទ្ធរក្ខិត, សកុណេន គហិតកាលេ កិំ ចិន្តេសី’’តិ។ អយ្យេ, ន អញ្ញំ ចិន្តេសិំ, ‘‘អដ្ឋិបុញ្ជោវ អដ្ឋិបុញ្ជំ គហេត្វា គច្ឆតិ, កតរស្មិំ ឋានេ វិប្បកិរិស្សតី’’តិ ឯវំ, អយ្យេ, អដ្ឋិបុញ្ជមេវ ចិន្តេសិន្តិ។ សាធុ សាធុ, ពុទ្ធរក្ខិត , អនាគតេ ភវក្ខយស្ស តេ បច្ចយោ ភវិស្សតីតិ។ ឯវំ តត្ថ តិរច្ឆានគតាបិ សតិបដ្ឋានមនសិការយុត្តា។
Taṃ ekadivasaṃ pātova toraṇagge nisīditvā bālātapaṃ tapamānaṃ eko sakuṇo nakhapañjarena aggahesi. So ‘‘kiri kirī’’ti saddamakāsi. Sāmaṇeriyo sutvā, ‘‘ayye, buddharakkhito sakuṇena gahito, mocema na’’nti leḍḍuādīni gahetvā anubandhitvā mocesuṃ. Taṃ ānetvā purato ṭhapitaṃ therī āha, ‘‘buddharakkhita, sakuṇena gahitakāle kiṃ cintesī’’ti. Ayye, na aññaṃ cintesiṃ, ‘‘aṭṭhipuñjova aṭṭhipuñjaṃ gahetvā gacchati, katarasmiṃ ṭhāne vippakirissatī’’ti evaṃ, ayye, aṭṭhipuñjameva cintesinti. Sādhu sādhu, buddharakkhita , anāgate bhavakkhayassa te paccayo bhavissatīti. Evaṃ tattha tiracchānagatāpi satipaṭṭhānamanasikārayuttā.
ទីឃនិកាយាទីសុ មហានិទានាទីនីតិ ទីឃនិកាយេ មហានិទានំ (ទី. និ. ២.៩៥ អាទយោ) សតិបដ្ឋានំ (ទី. និ. ២.៣៧២ អាទយោ) មជ្ឈិមនិកាយេ សតិបដ្ឋានំ (ម. និ. ១.១០៥ អាទយោ) សារោបមំ (ម. និ. ១.៣០៧ អាទយោ) រុក្ខោបមំ រដ្ឋបាលំ មាគណ្ឌិយំ អានេញ្ជសប្បាយន្តិ (ម. និ. ៣.៦៦ អាទយោ) ឯវមាទីនិ។
Dīghanikāyādīsu mahānidānādīnīti dīghanikāye mahānidānaṃ (dī. ni. 2.95 ādayo) satipaṭṭhānaṃ (dī. ni. 2.372 ādayo) majjhimanikāye satipaṭṭhānaṃ (ma. ni. 1.105 ādayo) sāropamaṃ (ma. ni. 1.307 ādayo) rukkhopamaṃ raṭṭhapālaṃ māgaṇḍiyaṃ āneñjasappāyanti (ma. ni. 3.66 ādayo) evamādīni.
ញាណាទយោតិ ញាណញ្ចេវ តំសម្បយុត្តធម្មា ច។ តេនាហ ‘‘ញាណន្តិ វុត្តេ’’តិអាទិ។ ញាណសម្បយុត្តចិត្តានិ លព្ភន្តិ តេហិ វិនា សម្បជានតាយ អសម្ភវតោ។ មហាចិត្តានីតិ អដ្ឋបិ មហាកិរិយចិត្តានិ លព្ភន្តិ ‘‘សតតវិហារា’’តិ វចនតោ ញាណុប្បត្តិបច្ចយរហិតកាលេបិ បវត្តិជោតនតោ។ ទស ចិត្តានីតិ អដ្ឋ មហាកិរិយចិត្តានិ ហសិតុប្បាទវោដ្ឋព្ពនចិត្តេហិ សទ្ធិំ ទស ចិត្តានិ លព្ភន្តិ។ អរជ្ជនាទុស្សនវសេន បវត្តិ តេសម្បិ សាធារណាតិ។ ‘‘ឧបេក្ខកោ វិហរតី’’តិ វចនតោ ឆឡង្គុបេក្ខាវសេន អាគតានំ ឥមេសំ សតតវិហារានំ សោមនស្សំ កថំ លព្ភតីតិ អាហ ‘‘អាសេវនវសេន លព្ភតី’’តិ។ កិញ្ចាបិ ខីណាសវោ ឥដ្ឋានិដ្ឋេបិ អារម្មណេ មជ្ឈត្តោ វិយ ពហុលំ ឧបេក្ខកោ វិហរតិ អត្តនោ បរិសុទ្ធបកតិភាវាវិជហនតោ។ កទាចិ បន តថា ចេតោភិសង្ខារាភាវេ យំ តំ សភាវតោ ឥដ្ឋំ អារម្មណំ , តត្ថ យាថាវសភាវគ្គហណវសេនបិ អរហតោ ចិត្តំ សោមនស្សសហគតំ ហុត្វា បវត្តតេវ, តញ្ច ខោ បុព្ពាសេវនវសេន។ តេន វុត្តំ ‘‘អាសេវនវសេន លព្ភតី’’តិ។ អារក្ខកិច្ចំ សាធេតិ សតិវេបុល្លប្បត្តត្តា។ ចរតោតិអាទិនា និច្ចសមាទានំ ទស្សេតិ, តំ វិក្ខេបាភាវេន ទដ្ឋព្ពំ។
Ñāṇādayoti ñāṇañceva taṃsampayuttadhammā ca. Tenāha ‘‘ñāṇanti vutte’’tiādi. Ñāṇasampayuttacittāni labbhanti tehi vinā sampajānatāya asambhavato. Mahācittānīti aṭṭhapi mahākiriyacittāni labbhanti ‘‘satatavihārā’’ti vacanato ñāṇuppattipaccayarahitakālepi pavattijotanato. Dasa cittānīti aṭṭha mahākiriyacittāni hasituppādavoṭṭhabbanacittehi saddhiṃ dasa cittāni labbhanti. Arajjanādussanavasena pavatti tesampi sādhāraṇāti. ‘‘Upekkhako viharatī’’ti vacanato chaḷaṅgupekkhāvasena āgatānaṃ imesaṃ satatavihārānaṃ somanassaṃ kathaṃ labbhatīti āha ‘‘āsevanavasena labbhatī’’ti. Kiñcāpi khīṇāsavo iṭṭhāniṭṭhepi ārammaṇe majjhatto viya bahulaṃ upekkhako viharati attano parisuddhapakatibhāvāvijahanato. Kadāci pana tathā cetobhisaṅkhārābhāve yaṃ taṃ sabhāvato iṭṭhaṃ ārammaṇaṃ , tattha yāthāvasabhāvaggahaṇavasenapi arahato cittaṃ somanassasahagataṃ hutvā pavattateva, tañca kho pubbāsevanavasena. Tena vuttaṃ ‘‘āsevanavasena labbhatī’’ti. Ārakkhakiccaṃ sādheti sativepullappattattā. Caratotiādinā niccasamādānaṃ dasseti, taṃ vikkhepābhāvena daṭṭhabbaṃ.
បព្ពជ្ជូបគតាតិ យំ កិញ្ចិ បព្ពជ្ជំ ឧបគតា, ន សមិតបាបា។ ភោវាទិនោតិ ជាតិមត្តព្រាហ្មណេ វទតិ។ បាដេក្កសច្ចានីតិ តេហិ តេហិ ទិដ្ឋិគតិកេហិ បាដិយេក្កំ គហិតានិ ‘‘ឥទមេវ សច្ច’’ន្តិ អភិនិវិដ្ឋានិ ទិដ្ឋិសច្ចាទីនិ។ តានិបិ ហិ ‘‘ឥទមេវ សច្ច’’ន្តិ គហណំ ឧបាទាយ ‘‘សច្ចានី’’តិ វោហរីយន្តិ។ តេនាហ ‘‘ឥទមេវា’’តិអាទិ។ នីហដានីតិ អត្តនោ សន្តានតោ នីហរិតានិ អបនីតានិ។ គហិតគ្គហណស្សាតិ អរិយមគ្គាធិគមតោ បុព្ពេ គហិតស្ស ទិដ្ឋិគ្គាហស្ស។ វិស្សដ្ឋភាវវេវចនានីតិ អរិយមគ្គេន សព្ពសោ បរិច្ចាគភាវស្ស អធិវចនានិ។
Pabbajjūpagatāti yaṃ kiñci pabbajjaṃ upagatā, na samitapāpā. Bhovādinoti jātimattabrāhmaṇe vadati. Pāṭekkasaccānīti tehi tehi diṭṭhigatikehi pāṭiyekkaṃ gahitāni ‘‘idameva sacca’’nti abhiniviṭṭhāni diṭṭhisaccādīni. Tānipi hi ‘‘idameva sacca’’nti gahaṇaṃ upādāya ‘‘saccānī’’ti voharīyanti. Tenāha ‘‘idamevā’’tiādi. Nīhaṭānīti attano santānato nīharitāni apanītāni. Gahitaggahaṇassāti ariyamaggādhigamato pubbe gahitassa diṭṭhiggāhassa. Vissaṭṭhabhāvavevacanānīti ariyamaggena sabbaso pariccāgabhāvassa adhivacanāni.
នត្ថិ ឯតាសំ វយោ វេកល្លន្តិ អវយាតិ អាហ ‘‘អនូនា’’តិ, អនវសេសោតិ អត្ថោ។ ឯសនាតិ កាមេសនាទយោ។ មគ្គស្ស កិច្ចនិប្ផត្តិ កថិតា រាគាទីនំ បហីនភាវទីបនតោ។ បច្ចវេក្ខណផលំ កថិតន្តិ បច្ចវេក្ខណមុខេន អរិយផលំ កថិតំ។ អធិគតេ ហិ អគ្គផលេ សព្ពសោ រាគាទីនំ អនុប្បាទធម្មតំ បជានាតិ, តញ្ច បជាននំ បច្ចវេក្ខណញាណន្តិ។
Natthi etāsaṃ vayo vekallanti avayāti āha ‘‘anūnā’’ti, anavasesoti attho. Esanāti kāmesanādayo. Maggassa kiccanipphatti kathitā rāgādīnaṃ pahīnabhāvadīpanato. Paccavekkhaṇaphalaṃ kathitanti paccavekkhaṇamukhena ariyaphalaṃ kathitaṃ. Adhigate hi aggaphale sabbaso rāgādīnaṃ anuppādadhammataṃ pajānāti, tañca pajānanaṃ paccavekkhaṇañāṇanti.
ទុតិយអរិយាវាសសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
នាថវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Nāthavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១០. ទុតិយអរិយាវាសសុត្តំ • 10. Dutiyaariyāvāsasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១០. ទុតិយអរិយាវាសសុត្តវណ្ណនា • 10. Dutiyaariyāvāsasuttavaṇṇanā
