| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೨. ದುತಿಯಬೋಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Dutiyabodhisuttavaṇṇanā
೨. ದುತಿಯೇ ಪಟಿಲೋಮನ್ತಿ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕೋಯೇವ ಪಚ್ಚಯಾಕಾರೋ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ನಿರುಜ್ಝಮಾನೋ ಅತ್ತನೋ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಅಕರಣತೋ ಪಟಿಲೋಮೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪವತ್ತಿಯಾ ವಾ ವಿಲೋಮನತೋ ಪಟಿಲೋಮೋ, ಅನ್ತತೋ ಪನ ಮಜ್ಝತೋ ವಾ ಪಟ್ಠಾಯ ಆದಿಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ಇತೋ ಅಞ್ಞೇನತ್ಥೇನೇತ್ಥ ಪಟಿಲೋಮತಾ ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ಪಟಿಲೋಮನ್ತಿ ಚ ‘‘ವಿಸಮಂ ಚನ್ದಸೂರಿಯಾ ಪರಿವತ್ತನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿ ಇದಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕೇ ಪಚ್ಚಯೇ ಅಸತಿ ಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀನೇ ಇದಂ ಸಙ್ಖಾರಾದಿಕಂ ಫಲಂ ನ ಹೋತಿ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ। ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಇದಂ ನಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಾದಿಕಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಮಗ್ಗೇನ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಧಮ್ಮತಂ ಆಪಾದಿತತ್ತಾ ಇದಂ ಸಙ್ಖಾರಾದಿಕಂ ಫಲಂ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ನಪ್ಪವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಧಾಪಿ ಯಥಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಇದಂ ಹೋತಿ, ಇಮಸ್ಸುಪ್ಪಾದಾ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತಿಯೇವ, ನಾಸತಿ, ಇಮಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾ ಏವ, ನ ನಿರೋಧಾ’’ತಿ ಅನ್ತೋಗಧನಿಯಮತಾ ದಸ್ಸಿತಾ। ಏವಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸತಿಯೇವ, ನ ಸತಿ, ಇಮಸ್ಸ ನಿರೋಧಾ ಏವ, ನ ಉಪ್ಪಾದಾತಿ ಅನ್ತೋಗಧನಿಯಮತಾಲಕ್ಖಣಾ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಪಠಮಬೋಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
2. Dutiye paṭilomanti ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’tiādinā nayena vutto avijjādikoyeva paccayākāro anuppādanirodhena nirujjhamāno attano kattabbakiccassa akaraṇato paṭilomoti vuccati. Pavattiyā vā vilomanato paṭilomo, antato pana majjhato vā paṭṭhāya ādiṃ pāpetvā avuttattā ito aññenatthenettha paṭilomatā na yujjati. Paṭilomanti ca ‘‘visamaṃ candasūriyā parivattantī’’tiādīsu viya bhāvanapuṃsakaniddeso. Imasmiṃ asati idaṃ na hotīti imasmiṃ avijjādike paccaye asati maggena pahīne idaṃ saṅkhārādikaṃ phalaṃ na hoti nappavattati. Imassa nirodhā idaṃ nirujjhatīti imassa avijjādikassa paccayassa nirodhā maggena anuppattidhammataṃ āpāditattā idaṃ saṅkhārādikaṃ phalaṃ nirujjhati, nappavattatīti attho. Idhāpi yathā ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjatī’’ti ettha ‘‘imasmiṃ satiyeva, nāsati, imassa uppādā eva, na nirodhā’’ti antogadhaniyamatā dassitā. Evaṃ imasmiṃ asatiyeva, na sati, imassa nirodhā eva, na uppādāti antogadhaniyamatālakkhaṇā dassitāti veditabbaṃ. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paṭhamabodhisuttavaṇṇanāya vuttanayānusārena veditabbaṃ.
ಏವಂ ಯಥಾ ಭಗವಾ ಪಟಿಲೋಮಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಂ ಮನಸಿ ಅಕಾಸಿ, ತಂ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ವಿತ್ಥಾರೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅನವಸೇಸನಿರೋಧಾ, ಅನುಸಯಪ್ಪಹಾನವಸೇನ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಚ್ಚನ್ತಸಮುಗ್ಘಾಟತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯದಿಪಿ ಹೇಟ್ಠಿಮಮಗ್ಗೇಹಿ ಪಹೀಯಮಾನಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಅಚ್ಚನ್ತಸಮುಗ್ಘಾಟವಸೇನೇವ ಪಹೀಯತಿ, ತಥಾಪಿ ನ ಅನವಸೇಸತೋ ಪಹೀಯತಿ। ಅಪಾಯಗಾಮಿನಿಯಾ ಹಿ ಅವಿಜ್ಜಾ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಪಹೀಯತಿ। ತಥಾ ಸಕಿದೇವ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಚ ಅನರಿಯಭೂಮಿಯಂ ಉಪಪತ್ತಿಪಚ್ಚಯಭೂತಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ದುತಿಯತತಿಯಮಗ್ಗೇಹಿ ಪಹೀಯತಿ, ನ ಇತರಾತಿ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನೇವ ಹಿ ಸಾ ಅನವಸೇಸಂ ಪಹೀಯತೀತಿ। ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋತಿ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ನಿರುದ್ಧಾನಂ ಪನ ಸಙ್ಖಾರಾನಂ ನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಞ್ಚ ನಿರೋಧಾ ನಾಮರೂಪಾದೀನಿ ನಿರುದ್ಧಾನಿ ಏವ ಹೋನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’’ತಿಆದಿಂ ವತ್ವಾ ‘‘ಏವಮೇತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Evaṃ yathā bhagavā paṭilomapaṭiccasamuppādaṃ manasi akāsi, taṃ saṅkhepena dassetvā idāni vitthārena dassetuṃ ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’tiādi vuttaṃ. Tattha avijjānirodhāti ariyamaggena avijjāya anavasesanirodhā, anusayappahānavasena aggamaggena avijjāya accantasamugghāṭatoti attho. Yadipi heṭṭhimamaggehi pahīyamānā avijjā accantasamugghāṭavaseneva pahīyati, tathāpi na anavasesato pahīyati. Apāyagāminiyā hi avijjā paṭhamamaggena pahīyati. Tathā sakideva imasmiṃ loke sabbattha ca anariyabhūmiyaṃ upapattipaccayabhūtā avijjā yathākkamaṃ dutiyatatiyamaggehi pahīyati, na itarāti. Arahattamaggeneva hi sā anavasesaṃ pahīyatīti. Saṅkhāranirodhoti saṅkhārānaṃ anuppādanirodho hoti. Evaṃ niruddhānaṃ pana saṅkhārānaṃ nirodhā viññāṇaṃ, viññāṇādīnañca nirodhā nāmarūpādīni niruddhāni eva hontīti dassetuṃ ‘‘saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’tiādiṃ vatvā ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti vuttaṃ. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಏತ್ತಾವತಾಪಿ ಸಕಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಅನವಸೇಸತೋ ನಿರೋಧೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಯಥಾ ಅನುಲೋಮೇ ಯಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಯೋ ಯೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮೋ ನ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಪವತ್ತತಿ ಏವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ…ಪೇ॰… ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಭಾವೇ ಸೋ ಸೋ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮೋ ನಿರುಜ್ಝತಿ ನಪ್ಪವತ್ತತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಇಧ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ, ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧಾ ವಿಞ್ಞಾಣನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಅನುಲೋಮೇ ವಿಯ ಕಾಲತ್ತಯಪರಿಯಾಪನ್ನಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಅನಾಗತಸ್ಸೇವ ಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಅಸತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಾರಹಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ನಿರೋಧೋ ಇಚ್ಛಿತೋತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ವಿಸೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Apicettha kiñcāpi ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti ettāvatāpi sakalassa dukkhakkhandhassa anavasesato nirodho vutto hoti, tathāpi yathā anulome yassa yassa paccayadhammassa atthitāya yo yo paccayuppannadhammo na nirujjhati pavattati evāti imassa atthassa dassanatthaṃ ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… samudayo hotī’’ti vuttaṃ. Evaṃ tappaṭipakkhato tassa tassa paccayadhammassa abhāve so so paccayuppannadhammo nirujjhati nappavattatīti dassanatthaṃ idha ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho…pe… dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti vuttaṃ, na pana anulome viya kālattayapariyāpannassa dukkhakkhandhassa nirodhadassanatthaṃ. Anāgatasseva hi ariyamaggabhāvanāya asati uppajjanārahassa dukkhakkhandhassa ariyamaggabhāvanāya nirodho icchitoti ayampi viseso veditabbo.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಯ್ವಾಯಂ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾದಿವಸೇನ ಸಙ್ಖಾರಾದಿಕಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ವಿದಿತೇ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪಕಾಸಿತಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಖಯಸ್ಸ ಅವಬೋಧಾನುಭಾವದೀಪಕಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Etamatthaṃ viditvāti yvāyaṃ ‘‘avijjānirodhādivasena saṅkhārādikassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti vutto, sabbākārena etamatthaṃ viditvā. Imaṃ udānaṃ udānesīti imasmiṃ atthe vidite ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti evaṃ pakāsitassa avijjādīnaṃ paccayānaṃ khayassa avabodhānubhāvadīpakaṃ udānaṃ udānesīti attho.
ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಯಸ್ಮಾ ಅವಿಜ್ಜಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಸಙ್ಖಾತಂ ಖಯಂ ಅವೇದಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ, ತಸ್ಮಾ ಏತಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನ ಆತಾಪಿನೋ ಝಾಯತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಯಧಮ್ಮಾ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಾ ವಾ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ ವಾ। ಅಥ ಯಾ ಪಚ್ಚಯನಿರೋಧಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾ ಅವಿದಿತತ್ತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಪ್ಪಭೇದಾ ಕಙ್ಖಾ, ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ವಪಯನ್ತಿ ನಿರುಜ್ಝನ್ತೀತಿ। ಸೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yasmā avijjādīnaṃ paccayānaṃ anuppādanirodhasaṅkhātaṃ khayaṃ avedi aññāsi paṭivijjhi, tasmā etassa vuttanayena ātāpino jhāyato brāhmaṇassa vuttappakārā bodhipakkhiyadhammā catusaccadhammā vā pātubhavanti uppajjanti pakāsenti vā. Atha yā paccayanirodhassa sammā aviditattā uppajjeyyuṃ pubbe vuttappabhedā kaṅkhā, tā sabbāpi vapayanti nirujjhantīti. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ದುತಿಯಬೋಧಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyabodhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೨. ದುತಿಯಬೋಧಿಸುತ್ತಂ • 2. Dutiyabodhisuttaṃ
