Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
దుతియచిత్తం
Dutiyacittaṃ
౩౯౯. దుతియచిత్తే ససఙ్ఖారేనాతి పదం విసేసం. తమ్పి హేట్ఠా వుత్తత్థమేవ. ఇదం పన చిత్తం కిఞ్చాపి ఛసు ఆరమ్మణేసు సోమనస్సితస్స లోభం ఉప్పాదేత్వా ‘సత్తో సత్తో’తిఆదినా నయేన పరామసన్తస్స ఉప్పజ్జతి, తథాపి ససఙ్ఖారికత్తా సప్పయోగేన సఉపాయేన ఉప్పజ్జనతో – యదా కులపుత్తో మిచ్ఛాదిట్ఠికస్స కులస్స కుమారికం పత్థేతి. తే చ ‘అఞ్ఞదిట్ఠికా తుమ్హే’తి కుమారికం న దేన్తి. అథఞ్ఞే ఞాతకా ‘యం తుమ్హే కరోథ తమేవాయం కరిస్సతీ’తి దాపేన్తి. సో తేహి సద్ధిం తిత్థియే ఉపసఙ్కమతి. ఆదితోవ వేమతికో హోతి. గచ్ఛన్తే గచ్ఛన్తే కాలే ఏతేసం కిరియా మనాపాతి లద్ధిం రోచేతి, దిట్ఠిం గణ్హాతి – ఏవరూపే కాలే ఇదం లబ్భతీతి వేదితబ్బం.
399. Dutiyacitte sasaṅkhārenāti padaṃ visesaṃ. Tampi heṭṭhā vuttatthameva. Idaṃ pana cittaṃ kiñcāpi chasu ārammaṇesu somanassitassa lobhaṃ uppādetvā ‘satto satto’tiādinā nayena parāmasantassa uppajjati, tathāpi sasaṅkhārikattā sappayogena saupāyena uppajjanato – yadā kulaputto micchādiṭṭhikassa kulassa kumārikaṃ pattheti. Te ca ‘aññadiṭṭhikā tumhe’ti kumārikaṃ na denti. Athaññe ñātakā ‘yaṃ tumhe karotha tamevāyaṃ karissatī’ti dāpenti. So tehi saddhiṃ titthiye upasaṅkamati. Āditova vematiko hoti. Gacchante gacchante kāle etesaṃ kiriyā manāpāti laddhiṃ roceti, diṭṭhiṃ gaṇhāti – evarūpe kāle idaṃ labbhatīti veditabbaṃ.
యేవాపనకేసు పనేత్థ థినమిద్ధం అధికం. తత్థ థిననతా ‘థినం’. మిద్ధనతా ‘మిద్ధం’; అనుస్సాహసంహననతా అసత్తివిఘాతో చాతి అత్థో. థినఞ్చ మిద్ధఞ్చ థినమిద్ధం. తత్థ థినం అనుస్సాహలక్ఖణం, వీరియవినోదనరసం, సంసీదనపచ్చుపట్ఠానం. మిద్ధం అకమ్మఞ్ఞతాలక్ఖణం, ఓనహనరసం, లీనభావపచ్చుపట్ఠానం పచలాయికానిద్దాపచ్చుపట్ఠానం వా. ఉభయమ్పి అరతితన్దీవిజమ్భితాదీసు అయోనిసోమనసికారపదట్ఠానన్తి.
Yevāpanakesu panettha thinamiddhaṃ adhikaṃ. Tattha thinanatā ‘thinaṃ’. Middhanatā ‘middhaṃ’; anussāhasaṃhananatā asattivighāto cāti attho. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Tattha thinaṃ anussāhalakkhaṇaṃ, vīriyavinodanarasaṃ, saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ. Middhaṃ akammaññatālakkhaṇaṃ, onahanarasaṃ, līnabhāvapaccupaṭṭhānaṃ pacalāyikāniddāpaccupaṭṭhānaṃ vā. Ubhayampi aratitandīvijambhitādīsu ayonisomanasikārapadaṭṭhānanti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ద్వాదస అకుసలాని • Dvādasa akusalāni
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / దుతియచిత్తవణ్ణనా • Dutiyacittavaṇṇanā