| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ទុតិយចិត្តំ
Dutiyacittaṃ
១៤៦. ឥទានិ ទុតិយចិត្តាទីនិ ទស្សេតុំ បុន ‘‘កតមេ ធម្មា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ តេសុ សព្ពេសុបិ បឋមចិត្តេ វុត្តនយេនេវ តយោ តយោ មហាវារា វេទិតព្ពា។ ន កេវលញ្ច មហាវារា ឯវ, បឋមចិត្តេ វុត្តសទិសានំ សព្ពបទានំ អត្ថោបិ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពោ។ ឥតោ បរម្បិ អបុព្ពបទវណ្ណនំយេវ ករិស្សាម។ ឥមស្មិំ តាវ ទុតិយចិត្តនិទ្ទេសេ សសង្ខារេនាតិ ឥទមេវ អបុព្ពំ។ តស្សត្ថោ – សហ សង្ខារេនាតិ សសង្ខារោ។ តេន សសង្ខារេន សប្បយោគេន សឧបាយេន បច្ចយគណេនាតិ អត្ថោ។ យេន ហិ អារម្មណាទិនា បច្ចយគណេន បឋមំ មហាចិត្តំ ឧប្បជ្ជតិ, តេនេវ សប្បយោគេន សឧបាយេន ឥទំ ឧប្បជ្ជតិ។
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
តស្សេវំ ឧប្បត្តិ វេទិតព្ពា – ឥធេកច្ចោ ភិក្ខុ វិហារបច្ចន្តេ វសមានោ ចេតិយង្គណសម្មជ្ជនវេលាយ វា ថេរុបដ្ឋានវេលាយ វា សម្បត្តាយ, ធម្មសវនទិវសេ វា សម្បត្តេ ‘មយ្ហំ គន្ត្វា បច្ចាគច្ឆតោ អតិទូរំ ភវិស្សតិ, ន គមិស្សាមី’តិ ចិន្តេត្វា បុន ចិន្តេតិ – ‘ភិក្ខុស្ស នាម ចេតិយង្គណំ វា ថេរុបដ្ឋានំ វា ធម្មសវនំ វា អគន្តុំ អសារុប្បំ, គមិស្សាមី’តិ គច្ឆតិ។ តស្សេវំ អត្តនោ បយោគេន វា, បរេន វា វត្តាទីនំ អករណេ ច អាទីនវំ ករណេ ច អានិសំសំ ទស្សេត្វា ឱវទិយមានស្ស, និគ្គហវសេនេវ វា ‘ឯហិ, ឥទំ ករោហី’តិ ការិយមានស្ស ឧប្បន្នំ កុសលចិត្តំ សសង្ខារេន បច្ចយគណេន ឧប្បន្នំ នាម ហោតីតិ។
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
ទុតិយចិត្តំ។
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / កាមាវចរកុសលំ • Kāmāvacarakusalaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទុតិយចិត្តាទិវណ្ណនា • Dutiyacittādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / សុញ្ញតវារាទិវណ្ណនា • Suññatavārādivaṇṇanā
