Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ဒုတိယစိတ္တံ
Dutiyacittaṃ
၁၄၆. ဣဒာနိ ဒုတိယစိတ္တာဒီနိ ဒသ္သေတုံ ပုန ‘‘ကတမေ ဓမ္မာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တေသု သဗ္ဗေသုပိ ပဌမစိတ္တေ ဝုတ္တနယေနေဝ တယော တယော မဟာဝာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ န ကေဝလဉ္စ မဟာဝာရာ ဧဝ, ပဌမစိတ္တေ ဝုတ္တသဒိသာနံ သဗ္ဗပဒာနံ အတ္ထောပိ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတော ပရမ္ပိ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနံယေဝ ကရိသ္သာမ။ ဣမသ္မိံ တာဝ ဒုတိယစိတ္တနိဒ္ဒေသေ သသင္ခာရေနာတိ ဣဒမေဝ အပုဗ္ဗံ။ တသ္သတ္ထော – သဟ သင္ခာရေနာတိ သသင္ခာရော။ တေန သသင္ခာရေန သပ္ပယောဂေန သဥပာယေန ပစ္စယဂဏေနာတိ အတ္ထော။ ယေန ဟိ အာရမ္မဏာဒိနာ ပစ္စယဂဏေန ပဌမံ မဟာစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တေနေဝ သပ္ပယောဂေန သဥပာယေန ဣဒံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
တသ္သေဝံ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ – ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု ဝိဟာရပစ္စန္တေ ဝသမာနော စေတိယင္ဂဏသမ္မဇ္ဇနဝေလာယ ဝာ ထေရုပဋ္ဌာနဝေလာယ ဝာ သမ္ပတ္တာယ, ဓမ္မသဝနဒိဝသေ ဝာ သမ္ပတ္တေ ‘မယ္ဟံ ဂန္တ္ဝာ ပစ္စာဂစ္ဆတော အတိဒူရံ ဘဝိသ္သတိ, န ဂမိသ္သာမီ’တိ စိန္တေတ္ဝာ ပုန စိန္တေတိ – ‘ဘိက္ခုသ္သ နာမ စေတိယင္ဂဏံ ဝာ ထေရုပဋ္ဌာနံ ဝာ ဓမ္မသဝနံ ဝာ အဂန္တုံ အသာရုပ္ပံ, ဂမိသ္သာမီ’တိ ဂစ္ဆတိ။ တသ္သေဝံ အတ္တနော ပယောဂေန ဝာ, ပရေန ဝာ ဝတ္တာဒီနံ အကရဏေ စ အာဒီနဝံ ကရဏေ စ အာနိသံသံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဩဝဒိယမာနသ္သ, နိဂ္ဂဟဝသေနေဝ ဝာ ‘ဧဟိ, ဣဒံ ကရောဟီ’တိ ကာရိယမာနသ္သ ဥပ္ပန္နံ ကုသလစိတ္တံ သသင္ခာရေန ပစ္စယဂဏေန ဥပ္ပန္နံ နာမ ဟောတီတိ။
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
ဒုတိယစိတ္တံ။
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ကာမာဝစရကုသလံ • Kāmāvacarakusalaṃ
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ဒုတိယစိတ္တာဒိဝဏ္ဏနာ • Dutiyacittādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / သုညတဝာရာဒိဝဏ္ဏနာ • Suññatavārādivaṇṇanā