Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏိ-အဋ္ဌကထာ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ဒုတိယစိတ္တံ
Dutiyacittaṃ
၃၉၉. ဒုတိယစိတ္တေ သသင္ခာရေနာတိ ပဒံ ဝိသေသံ။ တမ္ပိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတ္ထမေဝ။ ဣဒံ ပန စိတ္တံ ကိဉ္စာပိ ဆသု အာရမ္မဏေသု သောမနသ္သိတသ္သ လောဘံ ဥပ္ပာဒေတ္ဝာ ‘သတ္တော သတ္တော’တိအာဒိနာ နယေန ပရာမသန္တသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, တထာပိ သသင္ခာရိကတ္တာ သပ္ပယောဂေန သဥပာယေန ဥပ္ပဇ္ဇနတော – ယဒာ ကုလပုတ္တော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကသ္သ ကုလသ္သ ကုမာရိကံ ပတ္ထေတိ။ တေ စ ‘အညဒိဋ္ဌိကာ တုမ္ဟေ’တိ ကုမာရိကံ န ဒေန္တိ။ အထညေ ဉာတကာ ‘ယံ တုမ္ဟေ ကရောထ တမေဝာယံ ကရိသ္သတီ’တိ ဒာပေန္တိ။ သော တေဟိ သဒ္ဓိံ တိတ္ထိယေ ဥပသင္ကမတိ။ အာဒိတောဝ ဝေမတိကော ဟောတိ။ ဂစ္ဆန္တေ ဂစ္ဆန္တေ ကာလေ ဧတေသံ ကိရိယာ မနာပာတိ လဒ္ဓိံ ရောစေတိ, ဒိဋ္ဌိံ ဂဏ္ဟာတိ – ဧဝရူပေ ကာလေ ဣဒံ လဗ္ဘတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
399. Dutiyacitte sasaṅkhārenāti padaṃ visesaṃ. Tampi heṭṭhā vuttatthameva. Idaṃ pana cittaṃ kiñcāpi chasu ārammaṇesu somanassitassa lobhaṃ uppādetvā ‘satto satto’tiādinā nayena parāmasantassa uppajjati, tathāpi sasaṅkhārikattā sappayogena saupāyena uppajjanato – yadā kulaputto micchādiṭṭhikassa kulassa kumārikaṃ pattheti. Te ca ‘aññadiṭṭhikā tumhe’ti kumārikaṃ na denti. Athaññe ñātakā ‘yaṃ tumhe karotha tamevāyaṃ karissatī’ti dāpenti. So tehi saddhiṃ titthiye upasaṅkamati. Āditova vematiko hoti. Gacchante gacchante kāle etesaṃ kiriyā manāpāti laddhiṃ roceti, diṭṭhiṃ gaṇhāti – evarūpe kāle idaṃ labbhatīti veditabbaṃ.
ယေဝာပနကေသု ပနေတ္ထ ထိနမိဒ္ဓံ အဓိကံ။ တတ္ထ ထိနနတာ ‘ထိနံ’။ မိဒ္ဓနတာ ‘မိဒ္ဓံ’; အနုသ္သာဟသံဟနနတာ အသတ္တိဝိဃာတော စာတိ အတ္ထော။ ထိနဉ္စ မိဒ္ဓဉ္စ ထိနမိဒ္ဓံ။ တတ္ထ ထိနံ အနုသ္သာဟလက္ခဏံ, ဝီရိယဝိနောဒနရသံ, သံသီဒနပစ္စုပဋ္ဌာနံ။ မိဒ္ဓံ အကမ္မညတာလက္ခဏံ, ဩနဟနရသံ, လီနဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနံ ပစလာယိကာနိဒ္ဒာပစ္စုပဋ္ဌာနံ ဝာ။ ဥဘယမ္ပိ အရတိတန္ဒီဝိဇမ္ဘိတာဒီသု အယောနိသောမနသိကာရပဒဋ္ဌာနန္တိ။
Yevāpanakesu panettha thinamiddhaṃ adhikaṃ. Tattha thinanatā ‘thinaṃ’. Middhanatā ‘middhaṃ’; anussāhasaṃhananatā asattivighāto cāti attho. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Tattha thinaṃ anussāhalakkhaṇaṃ, vīriyavinodanarasaṃ, saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ. Middhaṃ akammaññatālakkhaṇaṃ, onahanarasaṃ, līnabhāvapaccupaṭṭhānaṃ pacalāyikāniddāpaccupaṭṭhānaṃ vā. Ubhayampi aratitandīvijambhitādīsu ayonisomanasikārapadaṭṭhānanti.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီပာဠိ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ဒ္ဝာဒသ အကုသလာနိ • Dvādasa akusalāni
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ဒုတိယစိတ္တဝဏ္ဏနာ • Dutiyacittavaṇṇanā