| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ದುತಿಯಚಿತ್ತಂ
Dutiyacittaṃ
೩೯೯. ದುತಿಯಚಿತ್ತೇ ಸಸಙ್ಖಾರೇನಾತಿ ಪದಂ ವಿಸೇಸಂ। ತಮ್ಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಇದಂ ಪನ ಚಿತ್ತಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಛಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಸೋಮನಸ್ಸಿತಸ್ಸ ಲೋಭಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ‘ಸತ್ತೋ ಸತ್ತೋ’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪರಾಮಸನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಥಾಪಿ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕತ್ತಾ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಸಉಪಾಯೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ – ಯದಾ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ಕುಮಾರಿಕಂ ಪತ್ಥೇತಿ। ತೇ ಚ ‘ಅಞ್ಞದಿಟ್ಠಿಕಾ ತುಮ್ಹೇ’ತಿ ಕುಮಾರಿಕಂ ನ ದೇನ್ತಿ। ಅಥಞ್ಞೇ ಞಾತಕಾ ‘ಯಂ ತುಮ್ಹೇ ಕರೋಥ ತಮೇವಾಯಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ದಾಪೇನ್ತಿ। ಸೋ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಿತ್ಥಿಯೇ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ। ಆದಿತೋವ ವೇಮತಿಕೋ ಹೋತಿ। ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಏತೇಸಂ ಕಿರಿಯಾ ಮನಾಪಾತಿ ಲದ್ಧಿಂ ರೋಚೇತಿ, ದಿಟ್ಠಿಂ ಗಣ್ಹಾತಿ – ಏವರೂಪೇ ಕಾಲೇ ಇದಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
399. Dutiyacitte sasaṅkhārenāti padaṃ visesaṃ. Tampi heṭṭhā vuttatthameva. Idaṃ pana cittaṃ kiñcāpi chasu ārammaṇesu somanassitassa lobhaṃ uppādetvā ‘satto satto’tiādinā nayena parāmasantassa uppajjati, tathāpi sasaṅkhārikattā sappayogena saupāyena uppajjanato – yadā kulaputto micchādiṭṭhikassa kulassa kumārikaṃ pattheti. Te ca ‘aññadiṭṭhikā tumhe’ti kumārikaṃ na denti. Athaññe ñātakā ‘yaṃ tumhe karotha tamevāyaṃ karissatī’ti dāpenti. So tehi saddhiṃ titthiye upasaṅkamati. Āditova vematiko hoti. Gacchante gacchante kāle etesaṃ kiriyā manāpāti laddhiṃ roceti, diṭṭhiṃ gaṇhāti – evarūpe kāle idaṃ labbhatīti veditabbaṃ.
ಯೇವಾಪನಕೇಸು ಪನೇತ್ಥ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಅಧಿಕಂ। ತತ್ಥ ಥಿನನತಾ ‘ಥಿನಂ’। ಮಿದ್ಧನತಾ ‘ಮಿದ್ಧಂ’; ಅನುಸ್ಸಾಹಸಂಹನನತಾ ಅಸತ್ತಿವಿಘಾತೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಥಿನಞ್ಚ ಮಿದ್ಧಞ್ಚ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಥಿನಂ ಅನುಸ್ಸಾಹಲಕ್ಖಣಂ, ವೀರಿಯವಿನೋದನರಸಂ, ಸಂಸೀದನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ। ಮಿದ್ಧಂ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾಲಕ್ಖಣಂ, ಓನಹನರಸಂ, ಲೀನಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ ಪಚಲಾಯಿಕಾನಿದ್ದಾಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ ವಾ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅರತಿತನ್ದೀವಿಜಮ್ಭಿತಾದೀಸು ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಪದಟ್ಠಾನನ್ತಿ।
Yevāpanakesu panettha thinamiddhaṃ adhikaṃ. Tattha thinanatā ‘thinaṃ’. Middhanatā ‘middhaṃ’; anussāhasaṃhananatā asattivighāto cāti attho. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Tattha thinaṃ anussāhalakkhaṇaṃ, vīriyavinodanarasaṃ, saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ. Middhaṃ akammaññatālakkhaṇaṃ, onahanarasaṃ, līnabhāvapaccupaṭṭhānaṃ pacalāyikāniddāpaccupaṭṭhānaṃ vā. Ubhayampi aratitandīvijambhitādīsu ayonisomanasikārapadaṭṭhānanti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಾನಿ • Dvādasa akusalāni
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ದುತಿಯಚಿತ್ತವಣ್ಣನಾ • Dutiyacittavaṇṇanā
