| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
දුතියචිත්‌තං
Dutiyacittaṃ
146. ඉදානි දුතියචිත්‌තාදීනි දස්‌සෙතුං පුන ‘‘කතමෙ ධම්‌මා’’තිආදි ආරද්‌ධං. තෙසු සබ්‌බෙසුපි පඨමචිත්‌තෙ වුත්‌තනයෙනෙව තයො තයො මහාවාරා වෙදිතබ්‌බා. න කෙවලඤ්‌ච මහාවාරා එව, පඨමචිත්‌තෙ වුත්‌තසදිසානං සබ්‌බපදානං අත්‌ථොපි වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බො. ඉතො පරම්‌පි අපුබ්‌බපදවණ්‌ණනංයෙව කරිස්‌සාම. ඉමස්‌මිං තාව දුතියචිත්‌තනිද්‌දෙසෙ සසඞ්‌ඛාරෙනාති ඉදමෙව අපුබ්‌බං. තස්‌සත්‌ථො – සහ සඞ්‌ඛාරෙනාති සසඞ්‌ඛාරො. තෙන සසඞ්‌ඛාරෙන සප්‌පයොගෙන සඋපායෙන පච්‌චයගණෙනාති අත්‌ථො. යෙන හි ආරම්‌මණාදිනා පච්‌චයගණෙන පඨමං මහාචිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජති, තෙනෙව සප්‌පයොගෙන සඋපායෙන ඉදං උප්‌පජ්‌ජති.
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
තස්‌සෙවං උප්‌පත්‌ති වෙදිතබ්‌බා – ඉධෙකච්‌චො භික්‌ඛු විහාරපච්‌චන්‌තෙ වසමානො චෙතියඞ්‌ගණසම්‌මජ්‌ජනවෙලාය වා ථෙරුපට්‌ඨානවෙලාය වා සම්‌පත්‌තාය, ධම්‌මසවනදිවසෙ වා සම්‌පත්‌තෙ ‘මය්‌හං ගන්‌ත්‌වා පච්‌චාගච්‌ඡතො අතිදූරං භවිස්‌සති, න ගමිස්‌සාමී’ති චින්‌තෙත්‌වා පුන චින්‌තෙති – ‘භික්‌ඛුස්‌ස නාම චෙතියඞ්‌ගණං වා ථෙරුපට්‌ඨානං වා ධම්‌මසවනං වා අගන්‌තුං අසාරුප්‌පං, ගමිස්‌සාමී’ති ගච්‌ඡති. තස්‌සෙවං අත්‌තනො පයොගෙන වා, පරෙන වා වත්‌තාදීනං අකරණෙ ච ආදීනවං කරණෙ ච ආනිසංසං දස්‌සෙත්‌වා ඔවදියමානස්‌ස, නිග්‌ගහවසෙනෙව වා ‘එහි, ඉදං කරොහී’ති කාරියමානස්‌ස උප්‌පන්‌නං කුසලචිත්‌තං සසඞ්‌ඛාරෙන පච්‌චයගණෙන උප්‌පන්‌නං නාම හොතීති.
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
දුතියචිත්‌තං.
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණීපාළි • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / කාමාවචරකුසලං • Kāmāvacarakusalaṃ
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / දුතියචිත්‌තාදිවණ්‌ණනා • Dutiyacittādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / සුඤ්‌ඤතවාරාදිවණ්‌ණනා • Suññatavārādivaṇṇanā
