| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ
Dutiyacittaṃ
੧੪੬. ਇਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਨ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤਯੋ ਤਯੋ ਮਹਾવਾਰਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮਹਾવਾਰਾ ਏવ, ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਂਯੇવ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਾવ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਇਦਮੇવ ਅਪੁਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਹ ਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਤੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਉਪਾਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਨ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨ ਪਠਮਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨੇવ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਉਪਾਯੇਨ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
ਤਸ੍ਸੇવਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ વਸਮਾਨੋ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨવੇਲਾਯ વਾ ਥੇਰੁਪਟ੍ਠਾਨવੇਲਾਯ વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯ, ਧਮ੍ਮਸવਨਦਿવਸੇ વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੋ ਅਤਿਦੂਰਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ વਾ ਥੇਰੁਪਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਧਮ੍ਮਸવਨਂ વਾ ਅਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਯੋਗੇਨ વਾ, ਪਰੇਨ વਾ વਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਕਰਣੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਓવਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਨਿਗ੍ਗਹવਸੇਨੇવ વਾ ‘ਏਹਿ, ਇਦਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ।
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਂ • Kāmāvacarakusalaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Dutiyacittādivaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ਸੁਞ੍ਞਤવਾਰਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Suññatavārādivaṇṇanā
