| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ
Dutiyacittaṃ
੩੯੯. ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਪਦਂ વਿਸੇਸਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ। ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘ਸਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਉਪਾਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ – ਯਦਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ। ਤੇ ਚ ‘ਅਞ੍ਞਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਤੁਮ੍ਹੇ’ਤਿ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਅਥਞ੍ਞੇ ਞਾਤਕਾ ‘ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਰੋਥ ਤਮੇવਾਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਦਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਆਦਿਤੋવ વੇਮਤਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਏਤੇਸਂ ਕਿਰਿਯਾ ਮਨਾਪਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿਂ ਰੋਚੇਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ – ਏવਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਇਦਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
399. Dutiyacitte sasaṅkhārenāti padaṃ visesaṃ. Tampi heṭṭhā vuttatthameva. Idaṃ pana cittaṃ kiñcāpi chasu ārammaṇesu somanassitassa lobhaṃ uppādetvā ‘satto satto’tiādinā nayena parāmasantassa uppajjati, tathāpi sasaṅkhārikattā sappayogena saupāyena uppajjanato – yadā kulaputto micchādiṭṭhikassa kulassa kumārikaṃ pattheti. Te ca ‘aññadiṭṭhikā tumhe’ti kumārikaṃ na denti. Athaññe ñātakā ‘yaṃ tumhe karotha tamevāyaṃ karissatī’ti dāpenti. So tehi saddhiṃ titthiye upasaṅkamati. Āditova vematiko hoti. Gacchante gacchante kāle etesaṃ kiriyā manāpāti laddhiṃ roceti, diṭṭhiṃ gaṇhāti – evarūpe kāle idaṃ labbhatīti veditabbaṃ.
ਯੇવਾਪਨਕੇਸੁ ਪਨੇਤ੍ਥ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਅਧਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਥਿਨਨਤਾ ‘ਥਿਨਂ’। ਮਿਦ੍ਧਨਤਾ ‘ਮਿਦ੍ਧਂ’; ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਸਂਹਨਨਤਾ ਅਸਤ੍ਤਿવਿਘਾਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਥਿਨਞ੍ਚ ਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਥਿਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਂ, વੀਰਿਯવਿਨੋਦਨਰਸਂ, ਸਂਸੀਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਮਿਦ੍ਧਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਲਕ੍ਖਣਂ, ਓਨਹਨਰਸਂ, ਲੀਨਭਾવਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚਲਾਯਿਕਾਨਿਦ੍ਦਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ વਾ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਰਤਿਤਨ੍ਦੀવਿਜਮ੍ਭਿਤਾਦੀਸੁ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ।
Yevāpanakesu panettha thinamiddhaṃ adhikaṃ. Tattha thinanatā ‘thinaṃ’. Middhanatā ‘middhaṃ’; anussāhasaṃhananatā asattivighāto cāti attho. Thinañca middhañca thinamiddhaṃ. Tattha thinaṃ anussāhalakkhaṇaṃ, vīriyavinodanarasaṃ, saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ. Middhaṃ akammaññatālakkhaṇaṃ, onahanarasaṃ, līnabhāvapaccupaṭṭhānaṃ pacalāyikāniddāpaccupaṭṭhānaṃ vā. Ubhayampi aratitandīvijambhitādīsu ayonisomanasikārapadaṭṭhānanti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ • Dvādasa akusalāni
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • Dutiyacittavaṇṇanā
