| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ദുതിയചിത്തം
Dutiyacittaṃ
൧൪൬. ഇദാനി ദുതിയചിത്താദീനി ദസ്സേതും പുന ‘‘കതമേ ധമ്മാ’’തിആദി ആരദ്ധം. തേസു സബ്ബേസുപി പഠമചിത്തേ വുത്തനയേനേവ തയോ തയോ മഹാവാരാ വേദിതബ്ബാ. ന കേവലഞ്ച മഹാവാരാ ഏവ, പഠമചിത്തേ വുത്തസദിസാനം സബ്ബപദാനം അത്ഥോപി വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബോ. ഇതോ പരമ്പി അപുബ്ബപദവണ്ണനംയേവ കരിസ്സാമ. ഇമസ്മിം താവ ദുതിയചിത്തനിദ്ദേസേ സസങ്ഖാരേനാതി ഇദമേവ അപുബ്ബം. തസ്സത്ഥോ – സഹ സങ്ഖാരേനാതി സസങ്ഖാരോ. തേന സസങ്ഖാരേന സപ്പയോഗേന സഉപായേന പച്ചയഗണേനാതി അത്ഥോ. യേന ഹി ആരമ്മണാദിനാ പച്ചയഗണേന പഠമം മഹാചിത്തം ഉപ്പജ്ജതി, തേനേവ സപ്പയോഗേന സഉപായേന ഇദം ഉപ്പജ്ജതി.
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
തസ്സേവം ഉപ്പത്തി വേദിതബ്ബാ – ഇധേകച്ചോ ഭിക്ഖു വിഹാരപച്ചന്തേ വസമാനോ ചേതിയങ്ഗണസമ്മജ്ജനവേലായ വാ ഥേരുപട്ഠാനവേലായ വാ സമ്പത്തായ, ധമ്മസവനദിവസേ വാ സമ്പത്തേ ‘മയ്ഹം ഗന്ത്വാ പച്ചാഗച്ഛതോ അതിദൂരം ഭവിസ്സതി, ന ഗമിസ്സാമീ’തി ചിന്തേത്വാ പുന ചിന്തേതി – ‘ഭിക്ഖുസ്സ നാമ ചേതിയങ്ഗണം വാ ഥേരുപട്ഠാനം വാ ധമ്മസവനം വാ അഗന്തും അസാരുപ്പം, ഗമിസ്സാമീ’തി ഗച്ഛതി. തസ്സേവം അത്തനോ പയോഗേന വാ, പരേന വാ വത്താദീനം അകരണേ ച ആദീനവം കരണേ ച ആനിസംസം ദസ്സേത്വാ ഓവദിയമാനസ്സ, നിഗ്ഗഹവസേനേവ വാ ‘ഏഹി, ഇദം കരോഹീ’തി കാരിയമാനസ്സ ഉപ്പന്നം കുസലചിത്തം സസങ്ഖാരേന പച്ചയഗണേന ഉപ്പന്നം നാമ ഹോതീതി.
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
ദുതിയചിത്തം.
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / കാമാവചരകുസലം • Kāmāvacarakusalaṃ
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ദുതിയചിത്താദിവണ്ണനാ • Dutiyacittādivaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / സുഞ്ഞതവാരാദിവണ്ണനാ • Suññatavārādivaṇṇanā
