| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
10. දුතියදබ්‌බසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Dutiyadabbasuttavaṇṇanā
80. දසමෙ තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසීති භගවා රාජගහෙ යථාභිරන්‌තං විහරිත්‌වා ජනපදචාරිකං චරන්‌තො අනුක්‌කමෙන සාවත්‌ථිං පත්‌වා ජෙතවනෙ විහරන්‌තොයෙව යෙසං භික්‌ඛූනං ආයස්‌මතො දබ්‌බස්‌ස මල්‌ලපුත්‌තස්‌ස පරිනිබ්‌බානං අපච්‌චක්‌ඛං, තෙසං තං පච්‌චක්‌ඛං කත්‌වා දස්‌සෙතුං, යෙපි ච මෙත්‌තියභූමජකෙහි කතෙන අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛණෙන ථෙරෙ ගාරවරහිතා පුථුජ්‌ජනා, තෙසං ථෙරෙ බහුමානුප්‌පාදනත්‌ථඤ්‌ච ආමන්‌තෙසි. තත්‌ථ තත්‍රාති වචනසඤ්‌ඤාපනෙ නිපාතමත්‌තං. ඛොති අවධාරණෙ. තෙසු ‘‘තත්‍රා’’ති ඉමිනා ‘‘භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසී’’ති එතෙසං පදානං වුච්‌චමානතංයෙව ජොතෙති. ‘‘ඛො’’ති පන ඉමිනා ආමන්‌තෙසියෙව, නාස්‌ස ආමන්‌තනෙ කොචි අන්‌තරායො අහොසීති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙති. අථ වා තත්‍රාති තස්‌මිං ආරාමෙ. ඛොති වචනාලඞ්‌කාරෙ නිපාතො. ආමන්‌තෙසීති අභාසි. කස්‌මා පන භගවා භික්‌ඛූයෙව ආමන්‌තෙසීති? ජෙට්‌ඨත්‌තා සෙට්‌ඨත්‌තා ආසන්‌නත්‌තා සබ්‌බකාලං සන්‌නිහිතත්‌තා ධම්‌මදෙසනාය විසෙසතො භාජනභූතත්‌තා ච.
80. Dasame tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesīti bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā janapadacārikaṃ caranto anukkamena sāvatthiṃ patvā jetavane viharantoyeva yesaṃ bhikkhūnaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa parinibbānaṃ apaccakkhaṃ, tesaṃ taṃ paccakkhaṃ katvā dassetuṃ, yepi ca mettiyabhūmajakehi katena abhūtena abbhācikkhaṇena there gāravarahitā puthujjanā, tesaṃ there bahumānuppādanatthañca āmantesi. Tattha tatrāti vacanasaññāpane nipātamattaṃ. Khoti avadhāraṇe. Tesu ‘‘tatrā’’ti iminā ‘‘bhagavā bhikkhū āmantesī’’ti etesaṃ padānaṃ vuccamānataṃyeva joteti. ‘‘Kho’’ti pana iminā āmantesiyeva, nāssa āmantane koci antarāyo ahosīti imamatthaṃ dasseti. Atha vā tatrāti tasmiṃ ārāme. Khoti vacanālaṅkāre nipāto. Āmantesīti abhāsi. Kasmā pana bhagavā bhikkhūyeva āmantesīti? Jeṭṭhattā seṭṭhattā āsannattā sabbakālaṃ sannihitattā dhammadesanāya visesato bhājanabhūtattā ca.
භික්‌ඛවොති තෙසං ආමන්‌තනාකාරදස්‌සනං. භදන්‌තෙති ආමන්‌තිතානං භික්‌ඛූනං ගාරවෙන සත්‌ථු පටිවචනදානං. තත්‌ථ ‘‘භික්‌ඛවො’’ති වදන්‌තො භගවා තෙ භික්‌ඛූ ආලපති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති වදන්‌තා තෙ පච්‌චාලපන්‌ති. අපිච ‘‘භික්‌ඛවො’’ති ඉමිනා කරුණාවිප්‌ඵාරසොම්‌මහදයනිස්‌සිතපුබ්‌බඞ්‌ගමෙන වචනෙන තෙ භික්‌ඛූ කම්‌මට්‌ඨානමනසිකාරධම්‌මපච්‌චවෙක්‌ඛණාදිතො නිවත්‌තෙත්‌වා අත්‌තනො මුඛාභිමුඛෙ කරොති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති ඉමිනා සත්‌ථරි ආදරබහුමානගාරවදීපනවචනෙන තෙ භික්‌ඛූ අත්‌තනො සුස්‌සූසතං ඔවාදප්‌පටිග්‌ගහගාරවභාවඤ්‌ච පටිවෙදෙන්‌ති. භගවතො පච්‌චස්‌සොසුන්‌ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො වචනං පතිඅස්‌සොසුං සොතුකාමතං ජනෙසුං . එතදවොචාති භගවා එතං ඉදානි වක්‌ඛමානං සකලං සුත්‌තං අභාසි. දබ්‌බස්‌ස, භික්‌ඛවෙ, මල්‌ලපුත්‌තස්‌සාතිආදි අනන්‌තරසුත්‌තෙ වුත්‌තත්‌ථමෙව. එතමත්‌ථන්‌තිආදීසුපි අපුබ්‌බං නත්‌ථි, අනන්‌තරසුත්‌තෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං.
Bhikkhavoti tesaṃ āmantanākāradassanaṃ. Bhadanteti āmantitānaṃ bhikkhūnaṃ gāravena satthu paṭivacanadānaṃ. Tattha ‘‘bhikkhavo’’ti vadanto bhagavā te bhikkhū ālapati. ‘‘Bhadante’’ti vadantā te paccālapanti. Apica ‘‘bhikkhavo’’ti iminā karuṇāvipphārasommahadayanissitapubbaṅgamena vacanena te bhikkhū kammaṭṭhānamanasikāradhammapaccavekkhaṇādito nivattetvā attano mukhābhimukhe karoti. ‘‘Bhadante’’ti iminā satthari ādarabahumānagāravadīpanavacanena te bhikkhū attano sussūsataṃ ovādappaṭiggahagāravabhāvañca paṭivedenti. Bhagavato paccassosunti te bhikkhū bhagavato vacanaṃ patiassosuṃ sotukāmataṃ janesuṃ . Etadavocāti bhagavā etaṃ idāni vakkhamānaṃ sakalaṃ suttaṃ abhāsi. Dabbassa, bhikkhave, mallaputtassātiādi anantarasutte vuttatthameva. Etamatthantiādīsupi apubbaṃ natthi, anantarasutte vuttanayeneva veditabbaṃ.
ගාථාසු පන අයොඝනහතස්‌සාති අයො හඤ්‌ඤති එතෙනාති අයොඝනං, කම්‌මාරානං අයොකූටං අයොමුට්‌ඨි ච. තෙන අයොඝනෙන හතස්‌ස පහතස්‌ස. කෙචි පන ‘‘අයොඝනහතස්‌සාති ඝනඅයොපිණ්‌ඩං හතස්‌සා’’ති අත්‌ථං වදන්‌ති. එව-සද්‌දො චෙත්‌ථ නිපාතමත්‌තං. ජලතො ජාතවෙදසොති ඣායමානස්‌ස අග්‌ගිස්‌ස. අනාදරෙ එතං සාමිවචනං. අනුපුබ්‌බූපසන්‌තස්‌සාති අනුක්‌කමෙන උපසන්‌තස්‌ස විජ්‌ඣාතස්‌ස නිරුද්‌ධස්‌ස. යථා න ඤායතෙ ගතීති යථා තස්‌ස ගති න ඤායති. ඉදං වුත්‌තං හොති – අයොමුට්‌ඨිකූටාදිනා මහතා අයොඝනෙන හතස්‌ස සංහතස්‌ස, කංසභාජනාදිගතස්‌ස වා ජලමානස්‌ස අග්‌ගිස්‌ස, තථා උප්‌පන්‌නස්‌ස වා සද්‌දස්‌ස අනුක්‌කමෙන උපසන්‌තස්‌ස සුවූපසන්‌තස්‌ස දසසු දිසාසු න කත්‌ථචි ගති පඤ්‌ඤායති පච්‌චයනිරොධෙන අප්‌පටිසන්‌ධිකනිරුද්‌ධත්‌තා.
Gāthāsu pana ayoghanahatassāti ayo haññati etenāti ayoghanaṃ, kammārānaṃ ayokūṭaṃ ayomuṭṭhi ca. Tena ayoghanena hatassa pahatassa. Keci pana ‘‘ayoghanahatassāti ghanaayopiṇḍaṃ hatassā’’ti atthaṃ vadanti. Eva-saddo cettha nipātamattaṃ. Jalato jātavedasoti jhāyamānassa aggissa. Anādare etaṃ sāmivacanaṃ. Anupubbūpasantassāti anukkamena upasantassa vijjhātassa niruddhassa. Yathā na ñāyate gatīti yathā tassa gati na ñāyati. Idaṃ vuttaṃ hoti – ayomuṭṭhikūṭādinā mahatā ayoghanena hatassa saṃhatassa, kaṃsabhājanādigatassa vā jalamānassa aggissa, tathā uppannassa vā saddassa anukkamena upasantassa suvūpasantassa dasasu disāsu na katthaci gati paññāyati paccayanirodhena appaṭisandhikaniruddhattā.
එවං සම්‌මාවිමුත්‌තානන්‌ති එවං සම්‌මා හෙතුනා ඤායෙන තදඞ්‌ගවික්‌ඛම්‌භනවිමුත්‌තිපුබ්‌බඞ්‌ගමෙන අරියමග්‌ගෙන චතූහිපි උපාදානෙහි ආසවෙහි ච විමුත්‌තත්‌තා සම්‌මා විමුත්‌තානං, තතො එව කාමපබන්‌ධසඞ්‌ඛාතං කාමොඝං භවොඝාදිභෙදං අවසිට්‌ඨං ඔඝඤ්‌ච තරිත්‌වා ඨිතත්‌තා කාමබන්‌ධොඝතාරිනං සුට්‌ඨු පටිපස්‌සම්‌භිතසබ්‌බකිලෙසවිප්‌ඵන්‌දිතත්‌තා කිලෙසාභිසඞ්‌ඛාරවාතෙහි ච අකම්‌පනීයතාය අචලං අනුපාදිසෙසනිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතං සබ්‌බසඞ්‌ඛාරූපසමං සුඛං පත්‌තානං අධිගතානං ඛීණාසවානං ගති දෙවමනුස්‌සාදිභෙදාසු ගතීසු අයං නාමාති පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බතාය අභාවත්‌තා පඤ්‌ඤාපෙතුං නත්‌ථි න උපලබ්‌භති, යථාවුත්‌තජාතවෙදො විය අපඤ්‌ඤත්‌තිකභාවමෙව හි සො ගතොති අත්‌ථො.
Evaṃ sammāvimuttānanti evaṃ sammā hetunā ñāyena tadaṅgavikkhambhanavimuttipubbaṅgamena ariyamaggena catūhipi upādānehi āsavehi ca vimuttattā sammā vimuttānaṃ, tato eva kāmapabandhasaṅkhātaṃ kāmoghaṃ bhavoghādibhedaṃ avasiṭṭhaṃ oghañca taritvā ṭhitattā kāmabandhoghatārinaṃ suṭṭhu paṭipassambhitasabbakilesavipphanditattā kilesābhisaṅkhāravātehi ca akampanīyatāya acalaṃ anupādisesanibbānasaṅkhātaṃ sabbasaṅkhārūpasamaṃ sukhaṃ pattānaṃ adhigatānaṃ khīṇāsavānaṃ gati devamanussādibhedāsu gatīsu ayaṃ nāmāti paññapetabbatāya abhāvattā paññāpetuṃ natthi na upalabbhati, yathāvuttajātavedo viya apaññattikabhāvameva hi so gatoti attho.
දසමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
නිට්‌ඨිතා ච පාටලිගාමියවග්‌ගවණ්‌ණනා.
Niṭṭhitā ca pāṭaligāmiyavaggavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 10. දුතියදබ්‌බසුත්‌තං • 10. Dutiyadabbasuttaṃ
