| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
8. කුමාරිභූතවග්‌ගවණ්‌ණනා
8. Kumāribhūtavaggavaṇṇanā
2. දුතියාදිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Dutiyādisikkhāpadavaṇṇanā
1124. ‘‘අනුජානාමි , භික්‌ඛවෙ, අට්‌ඨාරසවස්‌සාය කුමාරිභූතාය…පෙ.… සික්‌ඛාසම්‌මුතිං දාතු’’න්‌ති ඉධ වුත්‌තං විය ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, දසවස්‌සාය ගිහිගතාය…පෙ.… සික්‌ඛාසම්‌මුතිං දාතු’’න්‌ති න වුත්‌තං, තස්‌මා ‘‘පරිපුණ්‌ණද්‌වාදසවස්‌සාය එව ගිහිගතාය සික්‌ඛාසම්‌මුති දාතබ්‌බා’’ති වුත්‌තං. ගිහිගතාය සික්‌ඛාසම්‌මුති දාතබ්‌බාති එකෙති කත්‌වා දසවස්‌සායපි වට්‌ටති . කස්‌මා? ‘‘අනාපත්‌ති පරිපුණ්‌ණද්‌වාදසවස්‌සං පරිපුණ්‌ණසඤ්‌ඤා වුට්‌ඨාපෙතී’ති (පාචි. 1093-1095) ච ‘අනාපත්‌ති පරිපුණ්‌ණද්‌වාදසවස්‌සං ගිහිගතං…පෙ.… සික්‌ඛිතසික්‌ඛං වුට්‌ඨාපෙතී’ති (පාචි. 1097-1101) ච වුත්‌තත්‌තා’’ති පොරාණගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. කිං ඉමිනා පරිහාරෙන. ‘‘දසවස්‌සාය ගිහිගතාය සික්‌ඛාසම්‌මුති දාතබ්‌බා’’ති හි වුත්‌තං. ‘‘ගිහිගතාතිපි වත්‌තුං න වට්‌ටතී’ති සචෙ වදන්‌ති, කම්‌මං කුප්‌පතී’’ති ලිඛිතං.
1124. ‘‘Anujānāmi , bhikkhave, aṭṭhārasavassāya kumāribhūtāya…pe… sikkhāsammutiṃ dātu’’nti idha vuttaṃ viya ‘‘anujānāmi, bhikkhave, dasavassāya gihigatāya…pe… sikkhāsammutiṃ dātu’’nti na vuttaṃ, tasmā ‘‘paripuṇṇadvādasavassāya eva gihigatāya sikkhāsammuti dātabbā’’ti vuttaṃ. Gihigatāya sikkhāsammuti dātabbāti eketi katvā dasavassāyapi vaṭṭati . Kasmā? ‘‘Anāpatti paripuṇṇadvādasavassaṃ paripuṇṇasaññā vuṭṭhāpetī’ti (pāci. 1093-1095) ca ‘anāpatti paripuṇṇadvādasavassaṃ gihigataṃ…pe… sikkhitasikkhaṃ vuṭṭhāpetī’ti (pāci. 1097-1101) ca vuttattā’’ti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. Kiṃ iminā parihārena. ‘‘Dasavassāya gihigatāya sikkhāsammuti dātabbā’’ti hi vuttaṃ. ‘‘Gihigatātipi vattuṃ na vaṭṭatī’ti sace vadanti, kammaṃ kuppatī’’ti likhitaṃ.
1146. අහමෙව නූන…පෙ.… අලජ්‌ජිනී, යා සඞ්‌ඝොති එත්‌ථ යා අහමෙව නූන බාලාති අත්‌ථො. ‘‘යං සඞ්‌ඝො’’තිපි අත්‌ථි, තත්‌ථ යං යස්‌මා දෙති, තස්‌මා අහමෙව නූන බාලාති අත්‌ථො.
1146.Ahameva nūna…pe… alajjinī, yā saṅghoti ettha yā ahameva nūna bālāti attho. ‘‘Yaṃ saṅgho’’tipi atthi, tattha yaṃ yasmā deti, tasmā ahameva nūna bālāti attho.
1159. පුරිසසංසට්‌ඨා කුමාරකසංසට්‌ඨා චණ්‌ඩී සොකාවාසාවකථං සික්‌ඛමානාති වුච්‌චති, පදභාජනෙ එව චායං සික්‌ඛමානා ‘‘ඡසු ධම්‌මෙසු සික්‌ඛිතසික්‌ඛා’’ති කස්‌මා වුත්‌තන්‌ති? පුබ්‌බෙ ගහිතසික්‌ඛත්‌තා, පුබ්‌බෙ පරිපුණ්‌ණසික්‌ඛත්‌තා ච එවං වුච්‌චතීති වෙදිතබ්‌බං.
1159. Purisasaṃsaṭṭhā kumārakasaṃsaṭṭhā caṇḍī sokāvāsāvakathaṃ sikkhamānāti vuccati, padabhājane eva cāyaṃ sikkhamānā ‘‘chasu dhammesu sikkhitasikkhā’’ti kasmā vuttanti? Pubbe gahitasikkhattā, pubbe paripuṇṇasikkhattā ca evaṃ vuccatīti veditabbaṃ.
1166-7. පහූතං ඛාදනීයං භොජනීයං පස්‌සිත්‌වාති එත්‌ථ ‘‘සික්‌ඛමානාය ඤාතකා කිර සම්‌පාදයිංසු, තං පස්‌සිත්‌වා ථෙරෙ භික්‌ඛූ උය්‍යොජෙසි. උය්‍යොජෙත්‌වා තෙසං ඡන්‌දං ගහෙත්‌වා පුබ්‌බෙ ඡන්‌දදායකෙ ගණං කත්‌වා සෙසානං ඡන්‌දං ඡන්‌දමෙව කත්‌වා කම්‌මං කාරාපෙසී’’ති පොරාණගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. ඡන්‌දං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වාති එත්‌ථ අනුගණ්‌ඨිපදෙ එවං වුත්‌තං ‘‘ඉදං කම්‌මං අජ්‌ජ න කත්‌තබ්‌බං. ‘යථාසුඛ’න්‌ති වත්‌වා විස්‌සජ්‌ජිතං හොති, තස්‌මා යො කොචි මුඛරො, බාලො වා කිඤ්‌චාපි ‘යථාසුඛ’න්‌ති වදති, ථෙරායත්‌තත්‌තා පන ථෙරස්‌ස අනුමතියා සතියා විස්‌සජ්‌ජිතො හොති, අසතියා න හොති, තථාපි පුන ඡන්‌දං ගහෙත්‌වාව කම්‌මං කරොන්‌ති, අයං පයොගො. ගහණෙ පයොජනං පන නත්‌ථි. සඞ්‌ඝත්‌ථෙරො චෙ විස්‌සජ්‌ජෙති, ඡන්‌දං ගහෙත්‌වාව කාතබ්‌බං. ඡන්‌දං විස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා කායෙන වුට්‌ඨිතායාති එත්‌ථ ඉධ සම්‌බාධො, ‘අමුකම්‌හි ඨානෙ කරිස්‌සාමා’ති හත්‌ථපාසං විජහිත්‌වාපි ගච්‌ඡන්‌ති චෙ, නත්‌ථි දොසො. කිඤ්‌චාපි නත්‌ථි, තා පන හත්‌ථපාසං අවිජහිත්‌වාව ගච්‌ඡන්‌ති, අයං පයොගො’’ති. ‘‘රත්‌තිපාරිවාසියෙ උපොසථපවාරණාව න වට්‌ටති, අඤ්‌ඤකම්‌මං පන වට්‌ටති. උපොසථපවාරණාපි අනුපොසථපවාරණදිවසෙ න වට්‌ටන්‌ති, ඉතරං සබ්‌බකාලං වට්‌ටති. පරිසපාරිවාසියෙ හත්‌ථපාසං අවිජහිත්‌වා චතූසු ගතෙසු චතුවග්‌ගකරණීයෙ අඤ්‌ඤස්‌මිං පඤ්‌චසු දසසු වීසතීසු ගතෙසු සෙසෙහි විසුං තහිං තහිං ගන්‌ත්‌වාපි පුන සන්‌නිපාතට්‌ඨානං ආගන්‌ත්‌වා කාතුං වට්‌ටති. අජ්‌ඣාසයපාරිවාසියෙ හත්‌ථපාසං අවිජහිත්‌වා යථානිසින්‌නාව නිසින්‌නා චෙ, පුන කාතුං වට්‌ටති හත්‌ථපාසස්‌ස අවිජහිතත්‌තා’’ති පොරාණගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. තෙසං පොරාණානං මතෙන ඡන්‌දපාරිවාසියමෙවෙකං න වට්‌ටතීති ආපන්‌නඞ්‌ගඤ්‌ච දස්‌සිතං, ඉධාපි තං විසුං න දස්‌සිතං අසම්‌භවතොති එකෙ. ඡන්‌දදායකෙ පරිසං පත්‌වා ගතෙ තස්‌ස පුබ්‌බඡන්‌දදානං ඡන්‌දපාරිවාසියන්‌ති නො තක්‌කොති ආචරියො.
1166-7.Pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ passitvāti ettha ‘‘sikkhamānāya ñātakā kira sampādayiṃsu, taṃ passitvā there bhikkhū uyyojesi. Uyyojetvā tesaṃ chandaṃ gahetvā pubbe chandadāyake gaṇaṃ katvā sesānaṃ chandaṃ chandameva katvā kammaṃ kārāpesī’’ti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. Chandaṃ vissajjetvāti ettha anugaṇṭhipade evaṃ vuttaṃ ‘‘idaṃ kammaṃ ajja na kattabbaṃ. ‘Yathāsukha’nti vatvā vissajjitaṃ hoti, tasmā yo koci mukharo, bālo vā kiñcāpi ‘yathāsukha’nti vadati, therāyattattā pana therassa anumatiyā satiyā vissajjito hoti, asatiyā na hoti, tathāpi puna chandaṃ gahetvāva kammaṃ karonti, ayaṃ payogo. Gahaṇe payojanaṃ pana natthi. Saṅghatthero ce vissajjeti, chandaṃ gahetvāva kātabbaṃ. Chandaṃ vissajjetvā kāyena vuṭṭhitāyāti ettha idha sambādho, ‘amukamhi ṭhāne karissāmā’ti hatthapāsaṃ vijahitvāpi gacchanti ce, natthi doso. Kiñcāpi natthi, tā pana hatthapāsaṃ avijahitvāva gacchanti, ayaṃ payogo’’ti. ‘‘Rattipārivāsiye uposathapavāraṇāva na vaṭṭati, aññakammaṃ pana vaṭṭati. Uposathapavāraṇāpi anuposathapavāraṇadivase na vaṭṭanti, itaraṃ sabbakālaṃ vaṭṭati. Parisapārivāsiye hatthapāsaṃ avijahitvā catūsu gatesu catuvaggakaraṇīye aññasmiṃ pañcasu dasasu vīsatīsu gatesu sesehi visuṃ tahiṃ tahiṃ gantvāpi puna sannipātaṭṭhānaṃ āgantvā kātuṃ vaṭṭati. Ajjhāsayapārivāsiye hatthapāsaṃ avijahitvā yathānisinnāva nisinnā ce, puna kātuṃ vaṭṭati hatthapāsassa avijahitattā’’ti porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. Tesaṃ porāṇānaṃ matena chandapārivāsiyamevekaṃ na vaṭṭatīti āpannaṅgañca dassitaṃ, idhāpi taṃ visuṃ na dassitaṃ asambhavatoti eke. Chandadāyake parisaṃ patvā gate tassa pubbachandadānaṃ chandapārivāsiyanti no takkoti ācariyo.
තත්‍රිදං සන්‌නිට්‌ඨානං – පරිසපාරිවාසියෙ අට්‌ඨකථායං ‘‘අඤ්‌ඤත්‍ර ගච්‌ඡාමාති ඡන්‌දං අවිස්‌සජ්‌ජෙත්‌වාව උට්‌ඨහන්‌ති…පෙ.… කම්‌මං කාතුං වට්‌ටතී’’ති වුත්‌තවචනෙ හත්‌ථපාසා විජහනං න පඤ්‌ඤායති. එත්‌ථ පන කම්‌මප්‌පත්‌තානං හත්‌ථපාසස්‌ස අවිජහනමෙව ඉච්‌ඡිතබ්‌බන්‌ති කත්‌වා පොරාණගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. කිඤ්‌චාපි න පඤ්‌ඤායති, අප්‌පටික්‌ඛිත්‌තත්‌තා පන වට්‌ටතීති චෙ? න, පටික්‌ඛිත්‌තත්‌තා. කථං? ඡන්‌දො නාම කම්‌මප්‌පත්‌තෙසු භික්‌ඛූසු එකසීමාය සන්‌නිපතිතෙසු ආගච්‌ඡති, නාසන්‌නිපතිතෙසු. ඉධ හි ‘‘ඡන්‌දං අවිස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා’’ති ච ‘‘ඡන්‌දස්‌ස පන අවිස්‌සට්‌ඨත්‌තා’’ති ච වුත්‌තං. ‘‘අජ්‌ඣාසයං අවිස්‌සජ්‌ජෙත්‌වා’’ති ච ‘‘අජ්‌ඣාසයස්‌ස අවිස්‌සට්‌ඨත්‌තා’’ති ච න වුත්‌තං, තස්‌මා ඡන්‌දස්‌ස අවිස්‌සජ්‌ජනං කම්‌මප්‌පත්‌තානං හත්‌ථපාසාවිජහනෙනෙව හොති, න විජහනෙති සිද්‌ධං.
Tatridaṃ sanniṭṭhānaṃ – parisapārivāsiye aṭṭhakathāyaṃ ‘‘aññatra gacchāmāti chandaṃ avissajjetvāva uṭṭhahanti…pe… kammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vuttavacane hatthapāsā vijahanaṃ na paññāyati. Ettha pana kammappattānaṃ hatthapāsassa avijahanameva icchitabbanti katvā porāṇagaṇṭhipade vuttaṃ. Kiñcāpi na paññāyati, appaṭikkhittattā pana vaṭṭatīti ce? Na, paṭikkhittattā. Kathaṃ? Chando nāma kammappattesu bhikkhūsu ekasīmāya sannipatitesu āgacchati, nāsannipatitesu. Idha hi ‘‘chandaṃ avissajjetvā’’ti ca ‘‘chandassa pana avissaṭṭhattā’’ti ca vuttaṃ. ‘‘Ajjhāsayaṃ avissajjetvā’’ti ca ‘‘ajjhāsayassa avissaṭṭhattā’’ti ca na vuttaṃ, tasmā chandassa avissajjanaṃ kammappattānaṃ hatthapāsāvijahaneneva hoti, na vijahaneti siddhaṃ.
හොති චෙත්‌ථ –
Hoti cettha –
‘‘යතො ආගමනං යස්‌ස, තදභාවස්‌ස නිග්‌ගහෙ;
‘‘Yato āgamanaṃ yassa, tadabhāvassa niggahe;
තස්‌මා සන්‌නිපතිතෙසු, භික්‌ඛූසු තස්‌ස භෙදතො’’ති.
Tasmā sannipatitesu, bhikkhūsu tassa bhedato’’ti.
රත්‌තිපාරිවාසියඡන්‌දො විය රත්‌තිපාරිවාසියපාරිසුද්‌ධිපීති තදනුලොමෙන වට්‌ටති ස්‌වාතනාය ඡන්‌දො වා පාරිසුද්‌ධි වා පවාරණා වා, තාය කම්‌මං කාතුං වට්‌ටති. උපොසථපවාරණා පන අනුපොසථදිවසෙ න වට්‌ටති, ඉතරං වට්‌ටති. පන්‌නරසිඋපොසථං චාතුද්‌දසියං කාතුං වට්‌ටති ඛෙත්‌තත්‌තා. න චාතුද්‌දසිඋපොසථං පන්‌නරසියං අඛෙත්‌තත්‌තා අනුපොසථදිවසත්‌තා පාටිපදදිවසත්‌තාති එකච්‌චෙ ආචරියා, තස්‌මා තෙසං මතෙන චාතුද්‌දසිඋපොසථං තතියං, සත්‌තමං වා පන්‌නරසියං කාතුං න වට්‌ටති. යං පනෙත්‌ථ වුත්‌තං අට්‌ඨකථායං ‘‘සචෙ චාතුද්‌දසිකං උපොසථං කරිස්‌සාමාති නිසින්‌නා, පන්‌නරසොති කාතුං වට්‌ටතී’’ති. තතො ‘‘පන්‌නරසියමෙව ‘චාතුද්‌දසිකං උපොසථං කරිස්‌සාමා’ති නිසින්‌නා පුනදිවසෙ අත්‌තනො තං උපොසථං ‘පන්‌නරසො’ති කාතුං වට්‌ටතීති අත්‌ථො’’ති එවං පරිහරන්‌ති, තං තෙසං මතං ‘‘තථාරූපපච්‌චයෙ සති අඤ්‌ඤස්‌මිම්‌පි චාතුද්‌දසෙ උපොසථං කාතුං වට්‌ටතී’’ති (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. නිදානවණ්‌ණනා) ඉමිනා මාතිකාට්‌ඨකථාවචනෙන න සමෙති. න හි තත්‌ථ ‘‘අඤ්‌ඤස්‌මිම්‌පි පන්‌නරසෙ චාතුද්‌දසිකං කාතුං වට්‌ටතී’’ති වුත්‌තං. එවං සන්‌තෙපි ‘‘සකිං පක්‌ඛස්‌ස චාතුද්‌දසෙ වා පන්‌නරසෙ වා’’ති අනුඤ්‌ඤාතදිවසෙ පරියාපන්‌නත්‌තා ඡන්‌නං චාතුද්‌දසිකානං පච්‌ඡිමා පන්‌නරසී අනුපොසථදිවසො න හොතීති සිද්‌ධං හොති. කිඤ්‌චාපි සිද්‌ධං, ඉමිනා පන ‘‘ආවාසිකානං පන්‌නරසො, ආගන්‌තුකානං චාතුද්‌දසො, ආගන්‌තුකෙහි ආවාසිකානං සමසමෙහි වා අප්‌පතරෙහි වා අනුවත්‌තිතබ්‌බ’’න්‌ති වචනමෙත්‌ථ නිරත්‌ථකං හොතීති වෙදිතබ්‌බං.
Rattipārivāsiyachando viya rattipārivāsiyapārisuddhipīti tadanulomena vaṭṭati svātanāya chando vā pārisuddhi vā pavāraṇā vā, tāya kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Uposathapavāraṇā pana anuposathadivase na vaṭṭati, itaraṃ vaṭṭati. Pannarasiuposathaṃ cātuddasiyaṃ kātuṃ vaṭṭati khettattā. Na cātuddasiuposathaṃ pannarasiyaṃ akhettattā anuposathadivasattā pāṭipadadivasattāti ekacce ācariyā, tasmā tesaṃ matena cātuddasiuposathaṃ tatiyaṃ, sattamaṃ vā pannarasiyaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Yaṃ panettha vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace cātuddasikaṃ uposathaṃ karissāmāti nisinnā, pannarasoti kātuṃ vaṭṭatī’’ti. Tato ‘‘pannarasiyameva ‘cātuddasikaṃ uposathaṃ karissāmā’ti nisinnā punadivase attano taṃ uposathaṃ ‘pannaraso’ti kātuṃ vaṭṭatīti attho’’ti evaṃ pariharanti, taṃ tesaṃ mataṃ ‘‘tathārūpapaccaye sati aññasmimpi cātuddase uposathaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) iminā mātikāṭṭhakathāvacanena na sameti. Na hi tattha ‘‘aññasmimpi pannarase cātuddasikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Evaṃ santepi ‘‘sakiṃ pakkhassa cātuddase vā pannarase vā’’ti anuññātadivase pariyāpannattā channaṃ cātuddasikānaṃ pacchimā pannarasī anuposathadivaso na hotīti siddhaṃ hoti. Kiñcāpi siddhaṃ, iminā pana ‘‘āvāsikānaṃ pannaraso, āgantukānaṃ cātuddaso, āgantukehi āvāsikānaṃ samasamehi vā appatarehi vā anuvattitabba’’nti vacanamettha niratthakaṃ hotīti veditabbaṃ.
දුතියාදිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyādisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
කුමාරිභූතවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kumāribhūtavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග • Bhikkhunīvibhaṅga
2. දුතියසික්‌ඛාපදං • 2. Dutiyasikkhāpadaṃ
6. ඡට්‌ඨසික්‌ඛාපදං • 6. Chaṭṭhasikkhāpadaṃ
9. නවමසික්‌ඛාපදං • 9. Navamasikkhāpadaṃ
11. එකාදසමසික්‌ඛාපදං • 11. Ekādasamasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / 11. එකාදසමසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 11. Ekādasamasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 8. කුමාරිභූතවග්‌ගවණ්‌ණනා • 8. Kumāribhūtavaggavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. පඨමාදිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamādisikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 11. එකාදසමසික්‌ඛාපදං • 11. Ekādasamasikkhāpadaṃ
