| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
၉. ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
၃၉၁. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒံ။ တတ္ထ ဟန္ဒ မယံ အာဝုသော ဣမံ ဆဂလကံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ နာမ ကရောမာတိ တေ ကိရ ပဌမဝတ္ထုသ္မိံ အတ္တနော မနောရထံ သမ္ပာဒေတုံ အသက္ကောန္တာ လဒ္ဓနိဂ္ဂဟာ ဝိဃာတပ္ပတ္တာ ‘‘ဣဒာနိ ဇာနိသ္သာမာ’’တိ တာဒိသံ ဝတ္ထုံ ပရိယေသမာနာ ဝိစရန္တိ။ အထေကဒိဝသံ ဒိသ္ဝာ တုဋ္ဌာ အညမညံ ဩလောကေတ္ဝာ ဧဝမာဟံသု – ‘‘ဟန္ဒ မယံ, အာဝုသော, ဣမံ ဆဂလကံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ နာမ ကရောမာ’’တိ, ‘‘ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော နာမာယ’’န္တိ ဧဝမသ္သ နာမံ ကရောမာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော မေတ္တိယံ နာမ ဘိက္ခုနိန္တိ ဧတ္ထာပိ။
391.Tena samayena buddho bhagavāti dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadaṃ. Tattha handa mayaṃ āvuso imaṃ chagalakaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomāti te kira paṭhamavatthusmiṃ attano manorathaṃ sampādetuṃ asakkontā laddhaniggahā vighātappattā ‘‘idāni jānissāmā’’ti tādisaṃ vatthuṃ pariyesamānā vicaranti. Athekadivasaṃ disvā tuṭṭhā aññamaññaṃ oloketvā evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, imaṃ chagalakaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā’’ti, ‘‘dabbo mallaputto nāmāya’’nti evamassa nāmaṃ karomāti vuttaṃ hoti. Esa nayo mettiyaṃ nāma bhikkhuninti etthāpi.
တေ ဘိက္ခူ မေတ္တိယဘုမဇကေ ဘိက္ခူ အနုယုဉ္ဇိံသူတိ ဧဝံ အနုယုဉ္ဇိံသု –‘‘အာဝုသော, ကုဟိံ တုမ္ဟေဟိ ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော မေတ္တိယာယ ဘိက္ခုနိယာ သဒ္ဓိံ ဒိဋ္ဌော’’တိ? ‘‘ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတပာဒေ’’တိ။ ‘‘ကာယ ဝေလာယ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခာစာရဂမနဝေလာယာ’’တိ။ အာဝုသော ဒဗ္ဗ ဣမေ ဧဝံ ဝဒန္တိ – ‘‘တ္ဝံ တဒာ ကုဟိ’’န္တိ? ‘‘ဝေဠုဝနေ ဘတ္တာနိ ဥဒ္ဒိသာမီ’’တိ။ ‘‘တဝ တာယ ဝေလာယ ဝေဠုဝနေ အတ္ထိဘာဝံ ကော ဇာနာတီ’’တိ? ‘‘ဘိက္ခုသင္ဃော, ဘန္တေ’’တိ။ တေ သင္ဃံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဇာနာထ တုမ္ဟေ တာယ ဝေလာယ ဣမသ္သ ဝေဠုဝနေ အတ္ထိဘာဝ’’န္တိ။ ‘‘အာမ, အာဝုသော, ဇာနာမ, ထေရော သမ္မုတိလဒ္ဓဒိဝသတော ပဋ္ဌာယ ဝေဠုဝနေယေဝာ’’တိ။ တတော မေတ္တိယဘုမဇကေ အာဟံသု – ‘‘အာဝုသော, တုမ္ဟာကံ ကထာ န သမေတိ, ကစ္စိ နော လေသံ ဩဍ္ဍေတ္ဝာ ဝဒထာ’’တိ။ ဧဝံ တေ တေဟိ ဘိက္ခူဟိ အနုယုဉ္ဇိယမာနာ အာမ အာဝုသောတိ ဝတ္ဝာ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။
Te bhikkhū mettiyabhumajake bhikkhū anuyuñjiṃsūti evaṃ anuyuñjiṃsu –‘‘āvuso, kuhiṃ tumhehi dabbo mallaputto mettiyāya bhikkhuniyā saddhiṃ diṭṭho’’ti? ‘‘Gijjhakūṭapabbatapāde’’ti. ‘‘Kāya velāya’’ti? ‘‘Bhikkhācāragamanavelāyā’’ti. Āvuso dabba ime evaṃ vadanti – ‘‘tvaṃ tadā kuhi’’nti? ‘‘Veḷuvane bhattāni uddisāmī’’ti. ‘‘Tava tāya velāya veḷuvane atthibhāvaṃ ko jānātī’’ti? ‘‘Bhikkhusaṅgho, bhante’’ti. Te saṅghaṃ pucchiṃsu – ‘‘jānātha tumhe tāya velāya imassa veḷuvane atthibhāva’’nti. ‘‘Āma, āvuso, jānāma, thero sammutiladdhadivasato paṭṭhāya veḷuvaneyevā’’ti. Tato mettiyabhumajake āhaṃsu – ‘‘āvuso, tumhākaṃ kathā na sameti, kacci no lesaṃ oḍḍetvā vadathā’’ti. Evaṃ te tehi bhikkhūhi anuyuñjiyamānā āma āvusoti vatvā etamatthaṃ ārocesuṃ.
ကိံ ပန တုမ္ဟေ, အာဝုသော, အာယသ္မန္တံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သာတိ ဧတ္ထ အညဘာဂသ္သ ဣဒံ, အညဘာဂော ဝာ အသ္သ အတ္ထီတိ အညဘာဂိယံ။ အဓိကရဏန္တိ အာဓာရော ဝေဒိတဗ္ဗော, ဝတ္ထု အဓိဋ္ဌာနန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယော ဟိ သော ‘‘ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော နာမာ’’တိ ဆဂလကော ဝုတ္တော, သော ယ္ဝာယံ အာယသ္မတော ဒဗ္ဗသ္သ မလ္လပုတ္တသ္သ ဘာဂော ကောဋ္ဌာသော ပက္ခော မနုသ္သဇာတိ စေဝ ဘိက္ခုဘာဝော စ တတော အညသ္သ ဘာဂသ္သ ကောဋ္ဌာသသ္သ ပက္ခသ္သ ဟောတိ တိရစ္ဆာနဇာတိယာ စေဝ ဆဂလကဘာဝသ္သ စ သော ဝာ အညဘာဂော အသ္သ အတ္ထီတိ တသ္မာ အညဘာဂိယသင္ခ္ယံ လဘတိ။ ယသ္မာ စ တေသံ ‘‘ဣမံ မယံ ဒဗ္ဗံ မလ္လပုတ္တံ နာမ ကရောမာ’’တိ ဝဒန္တာနံ တသ္သာ နာမကရဏသညာယ အာဓာရော ဝတ္ထု အဓိဋ္ဌာနံ, တသ္မာ အဓိကရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဉ္ဟိ သန္ဓာယ ‘‘တေ ဘိက္ခူ အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သာ’’တိ အာဟံသု, န ဝိဝာဒာဓိကရဏာဒီသု အညတရံ။ ကသ္မာ? အသမ္ဘဝတော။ န ဟိ တေ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ ကသ္သစိ အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သ ကဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပာဒိယိံသု။ န စ စတုန္နံ အဓိကရဏာနံ လေသော နာမ အတ္ထိ။ ဇာတိလေသာဒယော ဟိ ပုဂ္ဂလာနံယေဝ လေသာ ဝုတ္တာ, န ဝိဝာဒာဓိကရဏာဒီနံ။ ဣဒဉ္စ ‘‘ဒဗ္ဗော မလ္လပုတ္တော’’တိ နာမံ တသ္သ အညဘာဂိယာဓိကရဏဘာဝေ ဌိတသ္သ ဆဂလကသ္သ ကောစိ ဒေသော ဟောတိ ထေရံ အမူလကေန ပာရာဇိကေန အနုဒ္ဓံသေတုံ လေသမတ္တော။
Kiṃpana tumhe, āvuso, āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ aññabhāgiyassa adhikaraṇassāti ettha aññabhāgassa idaṃ, aññabhāgo vā assa atthīti aññabhāgiyaṃ. Adhikaraṇanti ādhāro veditabbo, vatthu adhiṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Yo hi so ‘‘dabbo mallaputto nāmā’’ti chagalako vutto, so yvāyaṃ āyasmato dabbassa mallaputtassa bhāgo koṭṭhāso pakkho manussajāti ceva bhikkhubhāvo ca tato aññassa bhāgassa koṭṭhāsassa pakkhassa hoti tiracchānajātiyā ceva chagalakabhāvassa ca so vā aññabhāgo assa atthīti tasmā aññabhāgiyasaṅkhyaṃ labhati. Yasmā ca tesaṃ ‘‘imaṃ mayaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāma karomā’’ti vadantānaṃ tassā nāmakaraṇasaññāya ādhāro vatthu adhiṭṭhānaṃ, tasmā adhikaraṇanti veditabbo. Tañhi sandhāya ‘‘te bhikkhū aññabhāgiyassa adhikaraṇassā’’ti āhaṃsu, na vivādādhikaraṇādīsu aññataraṃ. Kasmā? Asambhavato. Na hi te catunnaṃ adhikaraṇānaṃ kassaci aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kañcidesaṃ lesamattaṃ upādiyiṃsu. Na ca catunnaṃ adhikaraṇānaṃ leso nāma atthi. Jātilesādayo hi puggalānaṃyeva lesā vuttā, na vivādādhikaraṇādīnaṃ. Idañca ‘‘dabbo mallaputto’’ti nāmaṃ tassa aññabhāgiyādhikaraṇabhāve ṭhitassa chagalakassa koci deso hoti theraṃ amūlakena pārājikena anuddhaṃsetuṃ lesamatto.
ဧတ္ထ စ ဒိသ္သတိ အပဒိသ္သတိ အသ္သ အယန္တိ ဝောဟရီယတီတိ ဒေသော။ ဇာတိအာဒီသု အညတရကောဋ္ဌာသသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ အညမ္ပိ ဝတ္ထုံ လိသ္သတိ သိလိသ္သတိ ဝောဟာရမတ္တေနေဝ ဤသကံ အလ္လီယတီတိ လေသော။ ဇာတိအာဒီနံယေဝ အညတရကောဋ္ဌာသသ္သေတံ အဓိဝစနံ။ တတော ပရံ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။ သိက္ခာပဒပညတ္တိယမ္ပိ အယမေဝတ္ထော။ ပဒဘာဇနေ ပန ယသ္သ အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သ ကိဉ္စိဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပာဒာယ ပာရာဇိကေန ဓမ္မေန အနုဒ္ဓံသေယ္ယ , တံ ယသ္မာ အဋ္ဌုပ္ပတ္တိဝသေနေဝ အာဝိဘူတံ, တသ္မာ န ဝိဘတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Ettha ca dissati apadissati assa ayanti voharīyatīti deso. Jātiādīsu aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ. Aññampi vatthuṃ lissati silissati vohāramatteneva īsakaṃ allīyatīti leso. Jātiādīnaṃyeva aññatarakoṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ. Tato paraṃ uttānatthameva. Sikkhāpadapaññattiyampi ayamevattho. Padabhājane pana yassa aññabhāgiyassa adhikaraṇassa kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādāya pārājikena dhammena anuddhaṃseyya , taṃ yasmā aṭṭhuppattivaseneva āvibhūtaṃ, tasmā na vibhattanti veditabbaṃ.
၃၉၃. ယာနိ ပန အဓိကရဏန္တိ ဝစနသာမညတော အတ္ထုဒ္ဓာရဝသေန ပဝတ္တာနိ စတ္တာရိ အဓိကရဏာနိ, တေသံ အညဘာဂိယတာ စ တဗ္ဘာဂိယတာ စ ယသ္မာ အပာကဋာ ဇာနိတဗ္ဗာ စ ဝိနယဓရေဟိ, တသ္မာ ဝစနသာမညတော လဒ္ဓံ အဓိကရဏံ နိသ္သာယ တံ အာဝိကရောန္တော ‘‘အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သာတိ အာပတ္တညဘာဂိယံ ဝာ ဟောတိ အဓိကရဏညဘာဂိယံ ဝာ’’တိအာဒိမာဟ။ ယာ စ သာ အဝသာနေ အာပတ္တညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သ ဝသေန စောဒနာ ဝုတ္တာ, တမ္ပိ ဒသ္သေတုံ အယံ သဗ္ဗာဓိကရဏာနံ တဗ္ဘာဂိယအညဘာဂိယတာ သမာဟဋာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
393. Yāni pana adhikaraṇanti vacanasāmaññato atthuddhāravasena pavattāni cattāri adhikaraṇāni, tesaṃ aññabhāgiyatā ca tabbhāgiyatā ca yasmā apākaṭā jānitabbā ca vinayadharehi, tasmā vacanasāmaññato laddhaṃ adhikaraṇaṃ nissāya taṃ āvikaronto ‘‘aññabhāgiyassa adhikaraṇassāti āpattaññabhāgiyaṃ vā hoti adhikaraṇaññabhāgiyaṃ vā’’tiādimāha. Yā ca sā avasāne āpattaññabhāgiyassa adhikaraṇassa vasena codanā vuttā, tampi dassetuṃ ayaṃ sabbādhikaraṇānaṃ tabbhāgiyaaññabhāgiyatā samāhaṭāti veditabbā.
တတ္ထ စ အာပတ္တညဘာဂိယံ ဝာတိ ပဌမံ ဥဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ ‘‘ကထဉ္စ အာပတ္တိ အာပတ္တိယာ အညဘာဂိယာ ဟောတီ’’တိ နိဒ္ဒေသေ အာရဘိတဗ္ဗေ ယသ္မာ အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ တဗ္ဘာဂိယဝိစာရဏာယံယေဝ အယမတ္ထော အာဂမိသ္သတိ, တသ္မာ ဧဝံ အနာရဘိတ္ဝာ ‘‘ကထဉ္စ အဓိကရဏံ အဓိကရဏသ္သ အညဘာဂိယ’’န္တိ ပစ္ဆိမပဒံယေဝ ဂဟေတ္ဝာ နိဒ္ဒေသော အာရဒ္ဓောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Tattha ca āpattaññabhāgiyaṃ vāti paṭhamaṃ uddiṭṭhattā ‘‘kathañca āpatti āpattiyā aññabhāgiyā hotī’’ti niddese ārabhitabbe yasmā āpattādhikaraṇassa tabbhāgiyavicāraṇāyaṃyeva ayamattho āgamissati, tasmā evaṃ anārabhitvā ‘‘kathañca adhikaraṇaṃ adhikaraṇassa aññabhāgiya’’nti pacchimapadaṃyeva gahetvā niddeso āraddhoti veditabbo.
တတ္ထ အညဘာဂိယဝာရော ဥတ္တာနတ္ထောယေဝ။ ဧကမေကဉ္ဟိ အဓိကရဏံ ဣတရေသံ တိဏ္ဏံ တိဏ္ဏံ အညဘာဂိယံ အညပက္ခိယံ အညကောဋ္ဌာသိယံ ဟောတိ, ဝတ္ထုဝိသဘာဂတ္တာ, တဗ္ဘာဂိယဝာရေ ပန ဝိဝာဒာဓိကရဏံ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ တဗ္ဘာဂိယံ တပ္ပက္ခိယံ တံကောဋ္ဌာသိယံ ဝတ္ထုသဘာဂတ္တာ, တထာ အနုဝာဒာဓိကရဏံ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ။ ကထံ? ဗုဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ ဟိ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နဝိဝာဒော စ ဣဒာနိ ဥပ္ပဇ္ဇနကဝိဝာဒော စ ဝတ္ထုသဘာဂတာယ ဧကံ ဝိဝာဒာဓိကရဏမေဝ ဟောတိ, တထာ ဗုဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ စတသ္သော ဝိပတ္တိယော နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နအနုဝာဒော စ ဣဒာနိ ဥပ္ပဇ္ဇနကအနုဝာဒော စ ဝတ္ထုသဘာဂတာယ ဧကံ အနုဝာဒာဓိကရဏမေဝ ဟောတိ။ ယသ္မာ ပန အာပတ္တာဓိကရဏံ အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ သဘာဂဝိသဘာဂဝတ္ထုတော သဘာဂသရိက္ခာသရိက္ခတော စ ဧကံသေန တဗ္ဘာဂိယံ န ဟောတိ, တသ္မာ အာပတ္တာဓိကရဏံ အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ သိယာ တဗ္ဘာဂိယံ သိယာ အညဘာဂိယန္တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ အညဘာဂိယသ္သ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ ဣဓာပိ အညဘာဂိယမေဝ ပဌမံ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ, တတ္ထ အညဘာဂိယတ္တဉ္စ ပရတော တဗ္ဘာဂိယတ္တဉ္စ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Tattha aññabhāgiyavāro uttānatthoyeva. Ekamekañhi adhikaraṇaṃ itaresaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ aññabhāgiyaṃ aññapakkhiyaṃ aññakoṭṭhāsiyaṃ hoti, vatthuvisabhāgattā, tabbhāgiyavāre pana vivādādhikaraṇaṃ vivādādhikaraṇassa tabbhāgiyaṃ tappakkhiyaṃ taṃkoṭṭhāsiyaṃ vatthusabhāgattā, tathā anuvādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇassa. Kathaṃ? Buddhakālato paṭṭhāya hi aṭṭhārasa bhedakaravatthūni nissāya uppannavivādo ca idāni uppajjanakavivādo ca vatthusabhāgatāya ekaṃ vivādādhikaraṇameva hoti, tathā buddhakālato paṭṭhāya catasso vipattiyo nissāya uppannaanuvādo ca idāni uppajjanakaanuvādo ca vatthusabhāgatāya ekaṃ anuvādādhikaraṇameva hoti. Yasmā pana āpattādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇassa sabhāgavisabhāgavatthuto sabhāgasarikkhāsarikkhato ca ekaṃsena tabbhāgiyaṃ na hoti, tasmā āpattādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇassa siyā tabbhāgiyaṃ siyā aññabhāgiyanti vuttaṃ. Tattha ādito paṭṭhāya aññabhāgiyassa paṭhamaṃ niddiṭṭhattā idhāpi aññabhāgiyameva paṭhamaṃ niddiṭṭhaṃ, tattha aññabhāgiyattañca parato tabbhāgiyattañca vuttanayeneva veditabbaṃ.
ကိစ္စာဓိကရဏံ ကိစ္စာဓိကရဏသ္သ တဗ္ဘာဂိယန္တိ ဧတ္ထ ပန ဗုဒ္ဓကာလတော ပဋ္ဌာယ စတ္တာရိ သင္ဃကမ္မာနိ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နံ အဓိကရဏဉ္စ ဣဒာနိ စတ္တာရိ သင္ဃကမ္မာနိ နိသ္သာယ ဥပ္ပဇ္ဇနကံ အဓိကရဏဉ္စ သဘာဂတာယ သရိက္ခတာယ စ ဧကံ ကိစ္စာဓိကရဏမေဝ ဟောတိ။ ကိံ ပန သင္ဃကမ္မာနိ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နံ အဓိကရဏံ ကိစ္စာဓိကရဏံ, ဥဒာဟု သင္ဃကမ္မာနမေဝေတံ အဓိဝစနန္တိ? သင္ဃကမ္မာနမေဝေတံ အဓိဝစနံ။ ဧဝံ သန္တေပိ သင္ဃကမ္မံ နာမ ‘‘ဣဒဉ္စိဒဉ္စ ဧဝံ ကတ္တဗ္ဗ’’န္တိ ယံ ကမ္မလက္ခဏံ မနသိကရောတိ တံ နိသ္သာယ ဥပ္ပဇ္ဇနတော ပုရိမံ ပုရိမံ သင္ဃကမ္မံ နိသ္သာယ ဥပ္ပဇ္ဇနတော စ သင္ဃကမ္မာနိ နိသ္သာယ ဥပ္ပန္နံ အဓိကရဏံ ကိစ္စာဓိကရဏန္တိ ဝုတ္တံ။
Kiccādhikaraṇaṃkiccādhikaraṇassa tabbhāgiyanti ettha pana buddhakālato paṭṭhāya cattāri saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇañca idāni cattāri saṅghakammāni nissāya uppajjanakaṃ adhikaraṇañca sabhāgatāya sarikkhatāya ca ekaṃ kiccādhikaraṇameva hoti. Kiṃ pana saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇaṃ, udāhu saṅghakammānamevetaṃ adhivacananti? Saṅghakammānamevetaṃ adhivacanaṃ. Evaṃ santepi saṅghakammaṃ nāma ‘‘idañcidañca evaṃ kattabba’’nti yaṃ kammalakkhaṇaṃ manasikaroti taṃ nissāya uppajjanato purimaṃ purimaṃ saṅghakammaṃ nissāya uppajjanato ca saṅghakammāni nissāya uppannaṃ adhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti vuttaṃ.
၃၉၄. ကိဉ္စိ ဒေသံ လေသမတ္တံ ဥပာဒာယာတိ ဧတ္ထ ပန ယသ္မာ ဒေသောတိ ဝာ လေသမတ္တောတိ ဝာ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဗ္ယဉ္ဇနတော နာနံ အတ္ထတော ဧကံ, တသ္မာ ‘‘လေသော နာမ ဒသ လေသာ ဇာတိလေသော နာမလေသော’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဇာတိယေဝ ဇာတိလေသော။ ဧသ နယော သေသေသု။
394.Kiñci desaṃ lesamattaṃ upādāyāti ettha pana yasmā desoti vā lesamattoti vā pubbe vuttanayeneva byañjanato nānaṃ atthato ekaṃ, tasmā ‘‘leso nāma dasa lesā jātileso nāmaleso’’tiādimāha. Tattha jātiyeva jātileso. Esa nayo sesesu.
၃၉၅. ဣဒာနိ တမေဝ လေသံ ဝိတ္ထာရတော ဒသ္သေတုံ ယထာ တံ ဥပာဒာယ အနုဒ္ဓံသနာ ဟောတိ တထာ သဝတ္ထုကံ ကတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘ဇာတိလေသော နာမ ခတ္တိယော ဒိဋ္ဌော ဟောတီ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ခတ္တိယော ဒိဋ္ဌော ဟောတီတိ အညော ကောစိ ခတ္တိယဇာတိယော ဣမိနာ စောဒကေန ဒိဋ္ဌော ဟောတိ။ ပာရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တောတိ မေထုနဓမ္မာဒီသု အညတရံ အာပဇ္ဇန္တော။ အညံ ခတ္တိယံ ပသ္သိတ္ဝာ စောဒေတီတိ အထ သော အညံ အတ္တနော ဝေရိံ ခတ္တိယဇာတိယံ ဘိက္ခုံ ပသ္သိတ္ဝာ တံ ခတ္တိယဇာတိလေသံ ဂဟေတ္ဝာ ဧဝံ စောဒေတိ ‘‘ခတ္တိယော မယာ ဒိဋ္ဌော ပာရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တော, တ္ဝံ ခတ္တိယော, ပာရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’’ အထ ဝာ ‘‘တ္ဝံ သော ခတ္တိယော, န အညော, ပာရာဇိကံ ဓမ္မံ အဇ္ဈာပန္နောသိ, အသ္သမဏောသိ အသက္ယပုတ္တိယောသိ နတ္ထိ တယာ သဒ္ဓိံ ဥပောသထော ဝာ ပဝာရဏာ ဝာ သင္ဃကမ္မံ ဝာ’’တိ, အာပတ္တိ ဝာစာယ ဝာစာယ သင္ဃာဒိသေသသ္သ။ ဧတ္ထ စ တေသံ ခတ္တိယာနံ အညမညံ အသဒိသသ္သ တသ္သ တသ္သ ဒီဃာဒိနော ဝာ ဒိဋ္ဌာဒိနော ဝာ ဝသေန အညဘာဂိယတာ ခတ္တိယဇာတိပညတ္တိယာ အာဓာရဝသေန အဓိကရဏတာ စ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဧတေနုပာယေန သဗ္ဗပဒေသု ယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
395. Idāni tameva lesaṃ vitthārato dassetuṃ yathā taṃ upādāya anuddhaṃsanā hoti tathā savatthukaṃ katvā dassento ‘‘jātileso nāma khattiyo diṭṭho hotī’’tiādimāha. Tattha khattiyo diṭṭho hotīti añño koci khattiyajātiyo iminā codakena diṭṭho hoti. Pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjantoti methunadhammādīsu aññataraṃ āpajjanto. Aññaṃ khattiyaṃ passitvācodetīti atha so aññaṃ attano veriṃ khattiyajātiyaṃ bhikkhuṃ passitvā taṃ khattiyajātilesaṃ gahetvā evaṃ codeti ‘‘khattiyo mayā diṭṭho pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpajjanto, tvaṃ khattiyo, pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosī’’ atha vā ‘‘tvaṃ so khattiyo, na añño, pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpannosi, assamaṇosi asakyaputtiyosi natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā’’ti, āpatti vācāya vācāya saṅghādisesassa. Ettha ca tesaṃ khattiyānaṃ aññamaññaṃ asadisassa tassa tassa dīghādino vā diṭṭhādino vā vasena aññabhāgiyatā khattiyajātipaññattiyā ādhāravasena adhikaraṇatā ca veditabbā, etenupāyena sabbapadesu yojanā veditabbā.
၄၀၀. ပတ္တလေသနိဒ္ဒေသေ စ သာဋကပတ္တောတိ လောဟပတ္တသဒိသော သုသဏ္ဌာနော သုစ္ဆဝိ သိနိဒ္ဓော ဘမရဝဏ္ဏော မတ္တိကာပတ္တော ဝုစ္စတိ။ သုမ္ဘကပတ္တောတိ ပကတိမတ္တိကာပတ္တော။
400. Pattalesaniddese ca sāṭakapattoti lohapattasadiso susaṇṭhāno succhavi siniddho bhamaravaṇṇo mattikāpatto vuccati. Sumbhakapattoti pakatimattikāpatto.
၄၀၆. ယသ္မာ ပန အာပတ္တိလေသသ္သ ဧကပဒေနေဝ သင္ခေပတော နိဒ္ဒေသော ဝုတ္တော, တသ္မာ ဝိတ္ထာရတောပိ တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ဘိက္ခု သင္ဃာဒိသေသံ အဇ္ဈာပဇ္ဇန္တော ဒိဋ္ဌော ဟောတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ကသ္မာ ပနသ္သ တတ္ထေဝ နိဒ္ဒေသံ အဝတ္ဝာ ဣဓ ဝိသုံ ဝုတ္တောတိ? သေသနိဒ္ဒေသေဟိ အသဘာဂတ္တာ။ သေသနိဒ္ဒေသာ ဟိ အညံ ဒိသ္ဝာ အညသ္သ စောဒနာဝသေန ဝုတ္တာ။ အယံ ပန ဧကမေဝ အညံ အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇန္တံ ဒိသ္ဝာ အညာယ အာပတ္တိယာ စောဒနာဝသေန ဝုတ္တော။ ယဒိ ဧဝံ ကထံ အညဘာဂိယံ အဓိကရဏံ ဟောတီတိ? အာပတ္တိယာ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ – ‘‘ဧဝမ္ပိ အာပတ္တညဘာဂိယဉ္စ ဟောတိ လေသော စ ဥပာဒိန္နော’’တိ။ ယဉ္ဟိ သော သင္ဃာဒိသေသံ အာပန္နော တံ ပာရာဇိကသ္သ အညဘာဂိယံ အဓိကရဏံ။ တသ္သ ပန အညဘာဂိယသ္သ အဓိကရဏသ္သ လေသော နာမ ယော သော သဗ္ဗခတ္တိယာနံ သာဓာရဏော ခတ္တိယဘာဝော ဝိယ သဗ္ဗာပတ္တီနံ သာဓာရဏော အာပတ္တိဘာဝော။ ဧတေနုပာယေန သေသာပတ္တိမူလကနယော စောဒာပကဝာရော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။
406. Yasmā pana āpattilesassa ekapadeneva saṅkhepato niddeso vutto, tasmā vitthāratopi taṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhu saṅghādisesaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho hotī’’tiādi vuttaṃ. Kasmā panassa tattheva niddesaṃ avatvā idha visuṃ vuttoti? Sesaniddesehi asabhāgattā. Sesaniddesā hi aññaṃ disvā aññassa codanāvasena vuttā. Ayaṃ pana ekameva aññaṃ āpattiṃ āpajjantaṃ disvā aññāya āpattiyā codanāvasena vutto. Yadi evaṃ kathaṃ aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ hotīti? Āpattiyā. Teneva vuttaṃ – ‘‘evampi āpattaññabhāgiyañca hoti leso ca upādinno’’ti. Yañhi so saṅghādisesaṃ āpanno taṃ pārājikassa aññabhāgiyaṃ adhikaraṇaṃ. Tassa pana aññabhāgiyassa adhikaraṇassa leso nāma yo so sabbakhattiyānaṃ sādhāraṇo khattiyabhāvo viya sabbāpattīnaṃ sādhāraṇo āpattibhāvo. Etenupāyena sesāpattimūlakanayo codāpakavāro ca veditabbo.
၄၀၈. အနာပတ္တိ တထာသညီ စောဒေတိ ဝာ စောဒာပေတိ ဝာတိ ‘‘ပာရာဇိကံယေဝ အယံ အာပန္နော’’တိ ယော ဧဝံ တထာသညီ စောဒေတိ ဝာ စောဒာပေတိ ဝာ တသ္သ အနာပတ္တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိပိ ပဌမဒုဋ္ဌဒောသသဒိသာနေဝာတိ။
408.Anāpatti tathāsaññī codeti vā codāpeti vāti ‘‘pārājikaṃyeva ayaṃ āpanno’’ti yo evaṃ tathāsaññī codeti vā codāpeti vā tassa anāpatti. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Samuṭṭhānādīnipi paṭhamaduṭṭhadosasadisānevāti.
ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၉. ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒံ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ၉. ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၉. ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၉. ဒုတိယဒုဋ္ဌဒောသသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
