| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
੯. ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
੩੯੧. ਨવਮੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾਯ ਨਾਸਿਤਾਯਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬવੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਭਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਜਾਤਿਛਗਲਕਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਯਂ ਛਗਲਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਭਾਗੋਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਜਾਤਿਛਗਲਕਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਅਞ੍ਞਭਾਗਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮવਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਭਾਗਮਤ੍ਥੀਤਿ ਦੁਤਿਯવਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ, ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਛਗਲਕੋવ વੁਤ੍ਤੋ। ਇਦਾਨਿ ਦ੍વੀਹਿਪਿ વਿਗ੍ਗਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਹਿ ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਹਿ ਸੋ ਛਗਲਕੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਾਗਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਚ ਅਞ੍ਞਭਾਗਿਯਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਲਭਤੀਤਿ ਚ ਯੋਜਨਾ। ਦੁਤਿਯવਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ વਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਛਗਲਕੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ‘‘ਦਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਨਾਮਕਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਛਗਲਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤੇ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। ਆਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂਯੇવ ਲੇਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
391. Navame mettiyaṃ bhikkhuninti liṅganāsanāya nāsitāyapi tassā bhūtapubbavohāraṃ gahetvā vuttaṃ. Aññabhāgassāti therassa manussajātibhikkhubhāvato aññassa tiracchānajātichagalakabhāvasaṅkhātassa koṭṭhāsassa. Idanti sāmaññato napuṃsakaliṅgena vuttaṃ, ayaṃ chagalakoti attho. Aññabhāgoti yathāvuttatiracchānajātichagalakabhāvasaṅkhāto añño koṭṭhāso, aññabhāgassa idanti aññabhāgiyanti paṭhamaviggahassa attho, aññabhāgamatthīti dutiyaviggahassa, dvīhipi chagalakova vutto. Idāni dvīhipi viggahehi vuttamevatthaṃ vitthārato dassento ‘‘yo hi so’’tiādimāha. Tattha yo hi so chagalako vutto, so aññassa bhāgassa hotīti ca aññabhāgiyasaṅkhyaṃ labhatīti ca yojanā. Dutiyaviggahassa atthaṃ dassetuṃ ‘‘so vā’’tiādi vuttaṃ. Adhikaraṇanti veditabboti etthāpi yo hi so ‘‘dabbo mallaputto nāmā’’ti chagalako vutto, soti ānetvā sambandhitabbaṃ. Tañhi sandhāyāti ‘‘dabbo’’ti nāmakaraṇassa adhiṭṭhānabhūtaṃ chagalakaṃ sandhāya. Te bhikkhūti te anuyuñjantā bhikkhū. Āpattiyāpi puggalādhiṭṭhānattā ‘‘puggalānaṃyeva lesā’’ti vuttaṃ.
੩੯੩. ਯਾ ਚ ਸਾ ਅવਸਾਨੇ…ਪੇ॰… ਚੋਦਨਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਚੋਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ (ਪਾਰਾ॰ ੪੦੭) ਚੋਦਨਾਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਮੇਥੁਨਾਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦਿવਤ੍ਥੁਤੋ, ਰਾਗਦੋਸਤ੍ਤਾਦਿਸਭਾવਤੋ ਚ વਿਸਭਾਗਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ…ਪੇ॰… ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
393.Yā ca sā avasāne…pe… codanā vuttāti ‘‘bhikkhu saṅghādisesaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho hoti saṅghādisese saṅghādisesadiṭṭhi hoti, tañce pārājikena codetī’’tiādiṃ (pārā. 407) codanābhedaṃ sandhāya vadati. Sattannampi āpattīnaṃ paccekaṃ pārājikattādisāmaññepi methunādinnādānādivatthuto, rāgadosattādisabhāvato ca visabhāgatāpi atthīti āha ‘‘yasmā pana…pe… na hotī’’ti.
વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ‘‘ਸਭਾਗવਿਸਭਾਗવਤ੍ਥੁਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੯੩) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ। ਕਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਂਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਅવਿਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ। ਪਰਿવਾਸਾਦਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਨਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Vuttanayenevāti ‘‘sabhāgavisabhāgavatthuto’’tiādinā (pārā. aṭṭha. 2.393) vuttanayena. Kammalakkhaṇaṃ, taṃmanasikāro ca avipannakammassa nimittato phalūpacārena kammanti vuccatīti āha ‘‘taṃ nissāya uppajjanato’’ti. Parivāsādiṃ nissāya mānattādīnaṃ uppajjanato ‘‘purimaṃ purima’’ntiādi vuttaṃ.
੩੯੫. ਸવਤ੍ਥੁਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ। ਦੀਘਾਦਿਨੋਤਿ ਦੀਘਰਸ੍ਸਾਦਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ। ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਨੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾਦਿਨੋ।
395.Savatthukaṃ katvāti puggalādhiṭṭhānaṃ katvā. Dīghādinoti dīgharassādiliṅgassa. Diṭṭhādinoti diṭṭhapubbādino.
੪੦੮. ਏવਂ ਤਥਾਸਞ੍ਞੀਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਥਾਸਞ੍ਞੀ। ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਪਠਮਦੁਟ੍ਠਦੋਸੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾਨਿ, ਇਧ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਸਂ ਲੇਸਮਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਿਯਨਾ ਅਧਿਕਾ।
408.Evaṃ tathāsaññīti aññassa methunādikiriyaṃ disvā ‘‘ayaṃ so’’ti evaṃ tathāsaññī. Aṅgāni paṭhamaduṭṭhadose vuttasadisāni, idha pana kiñcidesaṃ lesamattaṃ upādiyanā adhikā.
ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੯. ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੯. ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੯. ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੯. ਦੁਤਿਯਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dutiyaduṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
