| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
६. दुतियएसनासुत्तवण्णना
6. Dutiyaesanāsuttavaṇṇanā
५५. छट्ठे ब्रह्मचरियेसना सहाति ब्रह्मचरियेसनाय सद्धिं। विभत्तिलोपेन हि अयं निद्देसो, करणत्थे वा एतं पच्चत्तवचनं। इदं वुत्तं होति ‘‘ब्रह्मचरियेसनाय सद्धिं कामेसना, भवेसनाति तिस्सो एसना’’ति। तासु ब्रह्मचरियेसनं सरूपतो दस्सेतुं ‘‘इतिसच्चपरामासो, दिट्ठिट्ठाना समुस्सया’’ति वुत्तं। तस्सत्थो – इति एवं सच्चन्ति परामासो इतिसच्चपरामासो। इदमेव सच्चं, मोघमञ्ञन्ति दिट्ठिया पवत्तिआकारं दस्सेति। दिट्ठियो एव सब्बानत्थहेतुभावतो दिट्ठिट्ठाना। वुत्तञ्हेतं – ‘‘मिच्छादिट्ठिपरमाहं, भिक्खवे, वज्जं वदामी’’ति (अ॰ नि॰ १.३१०)। ता एव च उपरूपरि वड्ढमाना लोभादिकिलेससमुस्सयेन च समुस्सया, ‘‘इदमेव सच्चं, मोघमञ्ञ’’न्ति मिच्छाभिनिविसमाना सब्बानत्थहेतुभूता किलेसदुक्खूपचयहेतुभूता च दिट्ठियो ब्रह्मचरियेसनाति वुत्तं होति। एतेन पवत्तिआकारतो निब्बत्तितो च ब्रह्मचरियेसना दस्सिताति वेदितब्बा।
55. Chaṭṭhe brahmacariyesanā sahāti brahmacariyesanāya saddhiṃ. Vibhattilopena hi ayaṃ niddeso, karaṇatthe vā etaṃ paccattavacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘brahmacariyesanāya saddhiṃ kāmesanā, bhavesanāti tisso esanā’’ti. Tāsu brahmacariyesanaṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘itisaccaparāmāso, diṭṭhiṭṭhānā samussayā’’ti vuttaṃ. Tassattho – iti evaṃ saccanti parāmāso itisaccaparāmāso. Idameva saccaṃ, moghamaññanti diṭṭhiyā pavattiākāraṃ dasseti. Diṭṭhiyo eva sabbānatthahetubhāvato diṭṭhiṭṭhānā. Vuttañhetaṃ – ‘‘micchādiṭṭhiparamāhaṃ, bhikkhave, vajjaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 1.310). Tā eva ca uparūpari vaḍḍhamānā lobhādikilesasamussayena ca samussayā, ‘‘idameva saccaṃ, moghamañña’’nti micchābhinivisamānā sabbānatthahetubhūtā kilesadukkhūpacayahetubhūtā ca diṭṭhiyo brahmacariyesanāti vuttaṃ hoti. Etena pavattiākārato nibbattito ca brahmacariyesanā dassitāti veditabbā.
सब्बरागविरत्तस्साति सब्बेहि कामरागभवरागेहि विरत्तस्स। ततो एव तण्हक्खयसङ्खाते निब्बाने विमुत्तत्ता तण्हक्खयविमुत्तिनो अरहतो। एसना पटिनिस्सट्ठाति कामेसना, भवेसना च सब्बसो निस्सट्ठा पहीना। दिट्ठिट्ठाना समूहताति ब्रह्मचरियेसनासङ्खाता दिट्ठिट्ठाना च पठममग्गेनेव समुग्घातिता। एसनानं खयाति एवमेतासं तिस्सन्नं एसनानं खया अनुप्पादनिरोधा भिन्नकिलेसत्ता। भिक्खूति च सब्बसो आसाभा वा। निरासोति च दिट्ठेकट्ठस्स विचिकिच्छाकथंकथासल्लस्स पहीनत्ता अकथंकथीति च वुच्चतीति।
Sabbarāgavirattassāti sabbehi kāmarāgabhavarāgehi virattassa. Tato eva taṇhakkhayasaṅkhāte nibbāne vimuttattā taṇhakkhayavimuttino arahato. Esanā paṭinissaṭṭhāti kāmesanā, bhavesanā ca sabbaso nissaṭṭhā pahīnā. Diṭṭhiṭṭhānā samūhatāti brahmacariyesanāsaṅkhātā diṭṭhiṭṭhānā ca paṭhamamaggeneva samugghātitā. Esanānaṃ khayāti evametāsaṃ tissannaṃ esanānaṃ khayā anuppādanirodhā bhinnakilesattā. Bhikkhūti ca sabbaso āsābhā vā. Nirāsoti ca diṭṭhekaṭṭhassa vicikicchākathaṃkathāsallassa pahīnattā akathaṃkathīti ca vuccatīti.
छट्ठसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi / ६. दुतियएसनासुत्तं • 6. Dutiyaesanāsuttaṃ
