| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya |
೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತಂ
8. Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ
೧೦೦. ಸಾವತ್ಥಿನಿದಾನಂ । ‘‘ಅನಮತಗ್ಗೋಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಂಸಾರೋ। ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಣ್ಹಾಸಂಯೋಜನಾನಂ ಸನ್ಧಾವತಂ ಸಂಸರತಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾ ಗದ್ದುಲಬದ್ಧೋ ದಳ್ಹೇ ಖೀಲೇ ವಾ ಥಮ್ಭೇ ವಾ ಉಪನಿಬದ್ಧೋ। ಸೋ ಗಚ್ಛತಿ ಚೇಪಿ ತಮೇವ ಖೀಲಂ ವಾ ಥಮ್ಭಂ ವಾ ಉಪಗಚ್ಛತಿ; ತಿಟ್ಠತಿ ಚೇಪಿ ತಮೇವ ಖೀಲಂ ವಾ ಥಮ್ಭಂ ವಾ ಉಪತಿಟ್ಠತಿ; ನಿಸೀದತಿ ಚೇಪಿ ತಮೇವ ಖೀಲಂ ವಾ ಥಮ್ಭಂ ವಾ ಉಪನಿಸೀದತಿ; ನಿಪಜ್ಜತಿ ಚೇಪಿ ತಮೇವ ಖೀಲಂ ವಾ ಥಮ್ಭಂ ವಾ ಉಪನಿಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ರೂಪಂ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ವೇದನಂ… ಸಞ್ಞಂ… ಸಙ್ಖಾರೇ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ‘ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಸೋ ಗಚ್ಛತಿ ಚೇಪಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪಗಚ್ಛತಿ; ತಿಟ್ಠತಿ ಚೇಪಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪತಿಟ್ಠತಿ; ನಿಸೀದತಿ ಚೇಪಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪನಿಸೀದತಿ; ನಿಪಜ್ಜತಿ ಚೇಪಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ಉಪನಿಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಸಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ದೀಘರತ್ತಮಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ರಾಗೇನ ದೋಸೇನ ಮೋಹೇನಾ’ತಿ। ಚಿತ್ತಸಂಕಿಲೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ; ಚಿತ್ತವೋದಾನಾ ಸತ್ತಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ।
100. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro. Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, sā gaddulabaddho daḷhe khīle vā thambhe vā upanibaddho. So gacchati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upagacchati; tiṭṭhati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭhati; nisīdati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanisīdati; nipajjati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanipajjati. Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati. So gacchati cepi ime pañcupādānakkhandhe upagacchati; tiṭṭhati cepi ime pañcupādānakkhandhe upatiṭṭhati; nisīdati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanisīdati; nipajjati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanipajjati. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘ದಿಟ್ಠಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರಣಂ ನಾಮ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ತಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರಣಂ ನಾಮ ಚಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತೇನೇವ ಚಿತ್ತಿತಂ। ತೇನಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚರಣೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಚಿತ್ತಞ್ಞೇವ ಚಿತ್ತತರಂ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಸಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ದೀಘರತ್ತಮಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ರಾಗೇನ ದೋಸೇನ ಮೋಹೇನಾ’ತಿ। ಚಿತ್ತಸಂಕಿಲೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ; ಚಿತ್ತವೋದಾನಾ ಸತ್ತಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ।
‘‘Diṭṭhaṃ vo, bhikkhave, caraṇaṃ nāma citta’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tampi kho, bhikkhave, caraṇaṃ nāma cittaṃ citteneva cittitaṃ. Tenapi kho, bhikkhave, caraṇena cittena cittaññeva cittataraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘ನಾಹಂ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞಂ ಏಕನಿಕಾಯಮ್ಪಿ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಏವಂ ಚಿತ್ತಂ। ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾ ಪಾಣಾ, ತೇಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾ ಪಾಣಾ ಚಿತ್ತೇನೇವ ಚಿತ್ತಿತಾ, ತೇಹಿಪಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತೇಹಿ ಪಾಣೇಹಿ ಚಿತ್ತಞ್ಞೇವ ಚಿತ್ತತರಂ। ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಭಿಕ್ಖಣಂ ಸಕಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ದೀಘರತ್ತಮಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಂ ರಾಗೇನ ದೋಸೇನ ಮೋಹೇನಾ’ತಿ। ಚಿತ್ತಸಂಕಿಲೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ; ಚಿತ್ತವೋದಾನಾ ಸತ್ತಾ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ।
‘‘Nāhaṃ , bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ. Yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā, tepi kho, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā citteneva cittitā, tehipi kho, bhikkhave, tiracchānagatehi pāṇehi cittaññeva cittataraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಜಕೋ ವಾ ಚಿತ್ತಕಾರಕೋ ವಾ ರಜನಾಯ ವಾ ಲಾಖಾಯ ವಾ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ ವಾ ನೀಲಿಯಾ ವಾ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾಯ 1 ವಾ ಸುಪರಿಮಟ್ಠೇ ಫಲಕೇ ವಾ ಭಿತ್ತಿಯಾ ವಾ ದುಸ್ಸಪಟ್ಟೇ ವಾ ಇತ್ಥಿರೂಪಂ ವಾ ಪುರಿಸರೂಪಂ ವಾ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನೇಯ್ಯ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಿಂ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ರೂಪಞ್ಞೇವ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ, ವೇದನಞ್ಞೇವ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಞ್ಞೇವ… ಸಙ್ಖಾರೇ ಯೇವ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಞೇವ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ ಅನಿಚ್ಚಂ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನಿಚ್ಚಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ವೇದನಾ… ಸಞ್ಞಾ… ಸಙ್ಖಾರಾ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏವಂ ಪಸ್ಸಂ…ಪೇ॰… ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ।
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, rajako vā cittakārako vā rajanāya vā lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya 2 vā suparimaṭṭhe phalake vā bhittiyā vā dussapaṭṭe vā itthirūpaṃ vā purisarūpaṃ vā abhinimmineyya sabbaṅgapaccaṅgiṃ; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaññeva abhinibbattento abhinibbatteti, vedanaññeva…pe… saññaññeva… saṅkhāre yeva… viññāṇaññeva abhinibbattento abhinibbatteti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ…pe… ‘‘tasmātiha, bhikkhave, evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
