| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
8. දුතියගද්‌දුලබද්‌ධසුත්‌තං
8. Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ
100. සාවත්‌ථිනිදානං . ‘‘අනමතග්‌ගොයං, භික්‌ඛවෙ, සංසාරො. පුබ්‌බා කොටි න පඤ්‌ඤායති අවිජ්‌ජානීවරණානං සත්‌තානං තණ්‌හාසංයොජනානං සන්‌ධාවතං සංසරතං. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, සා ගද්‌දුලබද්‌ධො දළ්‌හෙ ඛීලෙ වා ථම්‌භෙ වා උපනිබද්‌ධො. සො ගච්‌ඡති චෙපි තමෙව ඛීලං වා ථම්‌භං වා උපගච්‌ඡති; තිට්‌ඨති චෙපි තමෙව ඛීලං වා ථම්‌භං වා උපතිට්‌ඨති; නිසීදති චෙපි තමෙව ඛීලං වා ථම්‌භං වා උපනිසීදති; නිපජ්‌ජති චෙපි තමෙව ඛීලං වා ථම්‌භං වා උපනිපජ්‌ජති. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, අස්‌සුතවා පුථුජ්‌ජනො රූපං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. වෙදනං… සඤ්‌ඤං… සඞ්‌ඛාරෙ… විඤ්‌ඤාණං ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’ති සමනුපස්‌සති. සො ගච්‌ඡති චෙපි ඉමෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙ උපගච්‌ඡති; තිට්‌ඨති චෙපි ඉමෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙ උපතිට්‌ඨති; නිසීදති චෙපි ඉමෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙ උපනිසීදති; නිපජ්‌ජති චෙපි ඉමෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙ උපනිපජ්‌ජති. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, අභික්‌ඛණං සකං චිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛිතබ්‌බං – ‘දීඝරත්‌තමිදං චිත්‌තං සංකිලිට්‌ඨං රාගෙන දොසෙන මොහෙනා’ති. චිත්‌තසංකිලෙසා, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති; චිත්‌තවොදානා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති.
100. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro. Pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ. Seyyathāpi, bhikkhave, sā gaddulabaddho daḷhe khīle vā thambhe vā upanibaddho. So gacchati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upagacchati; tiṭṭhati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭhati; nisīdati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanisīdati; nipajjati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanipajjati. Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati. So gacchati cepi ime pañcupādānakkhandhe upagacchati; tiṭṭhati cepi ime pañcupādānakkhandhe upatiṭṭhati; nisīdati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanisīdati; nipajjati cepi ime pañcupādānakkhandhe upanipajjati. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘දිට්‌ඨං වො, භික්‌ඛවෙ, චරණං නාම චිත්‌ත’’න්‌ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තම්‌පි ඛො, භික්‌ඛවෙ, චරණං නාම චිත්‌තං චිත්‌තෙනෙව චිත්‌තිතං. තෙනපි ඛො, භික්‌ඛවෙ, චරණෙන චිත්‌තෙන චිත්‌තඤ්‌ඤෙව චිත්‌තතරං. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, අභික්‌ඛණං සකං චිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛිතබ්‌බං – ‘දීඝරත්‌තමිදං චිත්‌තං සංකිලිට්‌ඨං රාගෙන දොසෙන මොහෙනා’ති. චිත්‌තසංකිලෙසා, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති; චිත්‌තවොදානා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Diṭṭhaṃ vo, bhikkhave, caraṇaṃ nāma citta’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Tampi kho, bhikkhave, caraṇaṃ nāma cittaṃ citteneva cittitaṃ. Tenapi kho, bhikkhave, caraṇena cittena cittaññeva cittataraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘නාහං , භික්‌ඛවෙ, අඤ්‌ඤං එකනිකායම්‌පි සමනුපස්‌සාමි එවං චිත්‌තං. යථයිදං, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා, තෙපි ඛො, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතා පාණා චිත්‌තෙනෙව චිත්‌තිතා, තෙහිපි ඛො, භික්‌ඛවෙ, තිරච්‌ඡානගතෙහි පාණෙහි චිත්‌තඤ්‌ඤෙව චිත්‌තතරං. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, අභික්‌ඛණං සකං චිත්‌තං පච්‌චවෙක්‌ඛිතබ්‌බං – ‘දීඝරත්‌තමිදං චිත්‌තං සංකිලිට්‌ඨං රාගෙන දොසෙන මොහෙනා’ති. චිත්‌තසංකිලෙසා, භික්‌ඛවෙ, සත්‌තා සංකිලිස්‌සන්‌ති; චිත්‌තවොදානා සත්‌තා විසුජ්‌ඣන්‌ති.
‘‘Nāhaṃ , bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ. Yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā, tepi kho, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā citteneva cittitā, tehipi kho, bhikkhave, tiracchānagatehi pāṇehi cittaññeva cittataraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ – ‘dīgharattamidaṃ cittaṃ saṃkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenā’ti. Cittasaṃkilesā, bhikkhave, sattā saṃkilissanti; cittavodānā sattā visujjhanti.
‘‘සෙය්‍යථාපි , භික්‌ඛවෙ, රජකො වා චිත්‌තකාරකො වා රජනාය වා ලාඛාය වා හලිද්‌දියා වා නීලියා වා මඤ්‌ජිට්‌ඨාය 1 වා සුපරිමට්‌ඨෙ ඵලකෙ වා භිත්‌තියා වා දුස්‌සපට්‌ටෙ වා ඉත්‌ථිරූපං වා පුරිසරූපං වා අභිනිම්‌මිනෙය්‍ය සබ්‌බඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගිං; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, අස්‌සුතවා පුථුජ්‌ජනො රූපඤ්‌ඤෙව අභිනිබ්‌බත්‌තෙන්‌තො අභිනිබ්‌බත්‌තෙති, වෙදනඤ්‌ඤෙව…පෙ.… සඤ්‌ඤඤ්‌ඤෙව… සඞ්‌ඛාරෙ යෙව… විඤ්‌ඤාණඤ්‌ඤෙව අභිනිබ්‌බත්‌තෙන්‌තො අභිනිබ්‌බත්‌තෙති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, රූපං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’ති? ‘‘අනිච්‌චං, භන්‌තෙ’’. ‘‘වෙදනා… සඤ්‌ඤා… සඞ්‌ඛාරා… විඤ්‌ඤාණං…පෙ.… ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, එවං පස්‌සං…පෙ.… නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායාති පජානාතී’’ති. අට්‌ඨමං.
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, rajako vā cittakārako vā rajanāya vā lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya 2 vā suparimaṭṭhe phalake vā bhittiyā vā dussapaṭṭe vā itthirūpaṃ vā purisarūpaṃ vā abhinimmineyya sabbaṅgapaccaṅgiṃ; evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano rūpaññeva abhinibbattento abhinibbatteti, vedanaññeva…pe… saññaññeva… saṅkhāre yeva… viññāṇaññeva abhinibbattento abhinibbatteti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ…pe… ‘‘tasmātiha, bhikkhave, evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. දුතියගද්‌දුලබද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 8. දුතියගද්‌දුලබද්‌ධසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
